Những người phụ nữ “cứng hơn sắt thép” và đội quân độc nhất vô nhị

Đội quân tóc dài - niềm tự hào của phụ nữ Việt Nam, nỗi khiếp sợ của quân thù
Đội quân tóc dài - niềm tự hào của phụ nữ Việt Nam, nỗi khiếp sợ của quân thù
(PLO) - Nhìn những người phụ nữ nhỏ bé, mảnh mai ôm nhau mừng mừng, tủi tủi trong buổi lễ kỷ niệm “55 năm Đội quân tóc dài và 50 năm phong trào Ba đảm đang” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức vào tháng 3 tại Hà Nội, ít ai biết rằng quá khứ của họ là những trang sử một thời đấu tranh gian khó, hiển hách, góp phần làm nên đại thắng mùa xuân 1975, thống nhất đất nước.
Áo bà ba, khăn rằn làm nên Đồng khởi
Năm nay đã ngoài 80 tuổi nhưng những nét gọn gàng của sống mũi, đôi môi trên gương mặt bà Ca Lê Du (sinh năm 1934, con gái của ông Ca Lê Thỉnh - nguyên Đại sứ Việt Nam tại Campuchia, em của nhạc sĩ Ca Lê Thuần, đạo diễn Ca Lê Hoài, chị của nhà thơ - liệt sĩ Ca Lê Hiến (Lê Anh Xuân) với bài thơ “Dáng đứng Việt Nam” nổi tiếng) vẫn đủ nói với người đối diện rằng đây là một phụ nữ rất đẹp vào thời xuân sắc. Tài, sắc vẹn toàn, đi cùng với vẻ đẹp ấy là ý chí kiên cường của một chiến sĩ cách mạng. Nhỏ nhắn trong bộ đồ bà ba, khăn rằn, bà Ca Lê Du kể câu chuyện của mình. 
Sau năm 1954, gia đình bà Ca Lê Du trong diện tập kết ra Bắc nhưng với tinh thần, ý chí cách mạng, nhận được sự phân công của Đảng, cô gái Ca Lê Du hừng hực khí thế chiến đấu đã nguyện ở lại sát cánh với đồng bào miền Nam tiếp tục cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tham gia Đội quân tóc dài khi mới ngoài đôi mươi, bà chính là một trong những người trực tiếp tổ chức các cuộc đấu tranh trong Phong trào Đồng khởi tại huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre. 
“Nhà có 3 công ruộng, chồng đi thoát ly theo cách mạng, một mình tôi ở nhà vừa làm ruộng nuôi 3 con vừa tham gia phong trào đấu tranh. Vất vả nhưng rất tự hào bởi Đội quân tóc dài là một đội quân đặc biệt khi mà các chiến sĩ trong đội quân vừa chiến đấu giỏi vừa tăng gia sản xuất, không chỉ tự nuôi sống mình mà còn chi viện lương thực cho bộ đội”. 
Khi được hỏi về những thành tích trong đấu tranh, dịu dàng, tế nhị như bất kỳ người phụ nữ Việt Nam nào khác, bà Ca Lê Du không nói về chiến công của mình mà lại nâng niu chiếc khăn rằn trên vai trầm ngâm tâm sự: “Khăn rằn là một trong những đồ dùng sinh hoạt hàng ngày của người dân Nam bộ, đặc biệt là phụ nữ Bến Tre. Nó còn là biểu tượng của Phong trào Đồng khởi, được sử dụng như một ám hiệu trong chiến đấu. 
Với mỗi mục đích sử dụng khác nhau, chiếc khăn rằn lại thể hiện giá trị khác nhau: lúc là ám hiệu trong chiến đấu, lúc là vật che nắng, che mưa khi bị địch bắt phơi ngoài trời; còn khi bị địch tra tấn, chiếc khăn được dùng làm đồ để băng bó vết thương. Chiếc khăn rằn đã trở thành “đồng đội” của phụ nữ Bến Tre trong cuộc đấu tranh cứu quốc. Nói đến khăn rằn, người ta nhớ ngay tới Phong trào Đồng khởi, đến những người phụ nữ “năm xưa đi trong lửa đạn, đi như nước lũ tràn về” khiến kẻ thù phải khiếp sợ.
Điều mà bà Ca Lê Du không kể đó là trong những năm tháng chiến tranh, bà liên tiếp phải gánh chịu những nỗi đau mất mát to lớn. Năm 1968, người em trai của bà - nhà thơ Lê Anh Xuân hy sinh. Nỗi đau chưa nguôi ngoai thì năm 1970 chồng bà cũng hy sinh trong một trận đánh. Trước đau thương mất mát không gì bù đắp nổi, nước mắt bà chảy tràn ngày đêm. Nhưng nghĩ đến tổ chức, đến truyền thống cách mạng của gia đình và lòng căm thù giặc sâu sắc, bà đã kiên cường đứng lên tiếp tục lãnh đạo phong trào và kiên định chiến đấu. 
Bà Ca Lê Du
Bà Ca Lê Du 
Giả trai đánh giặc 
Khi người dẫn chương trình của buổi lễ kỷ niệm “55 năm Đội quân tóc dài và 50 năm Phong trào Ba đảm đang” giới thiệu: “Đây là người phụ nữ đã từng có một thời gian dài giả trai đi đánh giặc”, cả khán phòng đã ồ lên cảm phục. Không cảm phục sao được khi câu chuyện đời của bà Trần Thị Quang Mẫn – người được mệnh danh là “nữ chúa miền Tây” vì những chiến công hiển hách của bà trong chiến đấu - còn ly kỳ hơn cả tiểu thuyết. 
Bà kể, căm thù giặc sâu sắc, bà đã trốn nhà tham gia kháng chiến. Bị bố cắt tóc, lột quần áo, nhốt trong nhà vì không muốn con gái đi bộ đội, Mẫn xin mẹ cho mình và em gái trốn đi. Mượn cả xóm mới được một bộ đồ nam nhi, Mẫn cải trang thành nam giới và gia nhập đội quân Vệ Quốc đoàn. Tối tối, cô gái Mẫn trốn vào rừng hét cho vỡ tiếng để giọng ồm ồm; tập ăn nói bỗ bã cho giống con trai, tập hút thuốc, uống rượu… 
Mẫn bắt em gái gọi mình bằng “anh” và mỗi lần chiến đấu bị thương, Mẫn đều được em gái là y tá giành quyền chăm sóc. Anh dũng chiến đấu qua bao nhiêu trận đánh, cho đến khi “anh Mẫn” đã làm đến chức Đại đội trưởng của Vệ Quốc đoàn, anh em chiến sĩ vẫn nghĩ người thủ trưởng của mình là một trang nam nhi thực thụ. 
Lập chiến công lớn trong một trận đánh, “anh Mẫn” được lên báo. Cậu họ của Mẫn lúc đó là cán bộ quân sự đọc tin thấy cháu gái mình được tuyên dương dưới danh nghĩa anh Đại đội trưởng Trần Quang Mẫn thì đem chuyện của Mẫn khoe với Mười Bé - cậu bộ đội cùng đơn vị và tiết lộ chuyện Mẫn giả trai. 
Cảm phục cô gái gan dạ, kiên trung, có lòng căm thù giặc sâu sắc, mặc dù chưa gặp mặt nhưng Mười Bé đã đem lòng thầm yêu trộm nhớ. Thế rồi trong một trận đánh, sau khi sát cánh cùng Trần Quang Mẫn trên chiến trường, Mười Bé đã gặp riêng và nói mình đã biết sự thật Mẫn giả trai tham gia bộ đội và thổ lộ đã đem lòng yêu mến từ lâu. Qua bao lần thuyết phục, cảm động trước tình yêu Mười Bé dành cho mình, đám cưới giữa “anh Mẫn” và Mười Bé đã được tổ chức tại đơn vị. Cả đại đội lúc ấy ai cũng ngỡ ngàng về cô dâu lại là Đại đội trưởng Trần Quang Mẫn. 
Có với nhau một người con trai duy nhất thì năm 1952 chồng hy sinh khi bà mới sinh con được mấy ngày. Nén nỗi đau, biến căm thù thành sức mạnh, bà Trần Thị Quang Mẫn tiếp tục kiên cường chiến đấu. Trong một lần được giao trọng trách ám sát tên việt gian ác ôn nhưng không thành, bà bị bắt, bị tra tấn dã man. Không giết được người nữ cộng sản kiên trung, khiếp nhược trước tinh thần đấu tranh không mệt mỏi của bà,  sau 7 năm tù đày, cuối cùng địch phải trả tự do cho bà… Đứa con trai duy nhất của bà cũng hy sinh trong chiến đấu khi mới 15 tuổi đời.
Bà Trần Thị Quang Mẫn chụp ảnh lưu niệm cùng cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
Bà Trần Thị Quang Mẫn chụp ảnh lưu niệm
cùng cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam 
Huyền thoại đội quân 
độc nhất vô nhị
Ở miền Nam, từ năm 1957 đến năm 1959 là thời kỳ vô cùng đen tối của cách mạng miền Nam. Đế quốc Mỹ và tập đoàn tay sai Ngô Đình Diệm đã dùng mọi thủ đoạn thâm độc và tàn ác nhằm tiêu diệt cách mạng miền Nam, phá hoại Hiệp định Geneve. Sự tàn ác của Mỹ - Diệm đã dồn nhân dân miền Nam không còn con đường nào khác và phải vùng lên dùng bạo lực chính trị, vũ trang để giải phóng cho mình.
Đội quân tóc dài ra đời trong Phong trào Đồng khởi của tỉnh Bến Tre năm 1960 theo tinh thần Nghị quyết Trung ương Đảng quyết định cho phép lực lượng miền Nam sử dụng bạo lực để đánh đổ chính quyền Mỹ - Diệm, bằng cách kết hợp đấu trang chính trị với đấu tranh vũ trang. Phong trào bắt đầu bùng nổ ngày 17/1/1960 tại 3 xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh của huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre. 
Sau đó, phong trào lan rộng ra 47 xã thuộc 6 huyện của Bến Tre với sự tham gia của đông đảo phụ nữ. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Bến Tre, lực lượng phụ nữ đã giành quyền kiểm soát 22 xã, phá ấp chiến lược, giành quyền làm chủ cho 22 xã khác. Từ cuộc nổi dậy này, nữ tướng Nguyễn Thị Định trở thành một nhà lãnh đạo và biểu tượng của Đội quân tóc dài. Tên tuổi của bà đã gắn liền với Đội quân tóc dài và phong trào đấu tranh của phụ nữ ở miền Nam Việt Nam.
Sự ra đời của Đội quân tóc dài là sự sáng tạo độc đáo của đường lối đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang trong cách mạng miền Nam, làm cho sức mạnh của phong trào phụ nữ miền Nam được nhân lên gấp nhiều lần. Trong đấu tranh chính trị, các chị em làm tốt công tác địch vận, lôi kéo chồng, con, em mình bỏ ngũ, giải thích chính nghĩa cho binh lính, hù dọa làm cho chúng hạ súng, bỏ đồn, cao hơn là giác ngộ cách mạng, xây dựng tổ chức ngay trong lòng địch.
Ở nông thôn, các mẹ, các chị ngăn cản đầu xe không cho cán lúa, cán hoa màu, cản xe ủi đất không cho ủi nhà, bịt nòng súng không cho bắn vào xóm làng, níu kéo lính Mỹ khi chúng đốt nhà, chống lính Mỹ hãm hiếp phụ nữ, chống bắt thanh niên đi lính làm bia đỡ đạn cho giặc Mỹ. Mặt khác, đồng bào và chị em đã khéo léo khai thác những mâu thuẫn sâu sắc giữa quân Mỹ và quân đội Sài Gòn, khơi gợi tinh thần dân tộc chống Mỹ xâm lược, chống bọn bán nước, chống lệnh đi càn, đòi giải ngũ, đòi hòa bình, độc lập. 
Ở các thành thị, các phong trào đấu tranh chính trị được tổ chức dưới nhiều hình thức, thu hút đông đảo các tầng lớp phụ nữ tham gia, từ phụ nữ lao động, tiểu thương, học sinh, sinh viên đến trí thức, nhân sĩ, các nhà tư sản dân tộc, các chức sắc trong tôn giáo…
Trong đấu tranh vũ trang, các đội đặc công, biệt động nữ cũng đã thực hiện nhiều trận đánh vào các cơ quan đầu não địch. Cùng với việc trực tiếp tham gia chiến đấu, mở rộng vùng tự do, chị em phụ nữ còn tham gia các hoạt động phục vụ chiến đấu như tham gia làm giao liên, dân công, thanh niên xung phong. Các bà, các mẹ, các chị cũng là lực lượng sản xuất chủ yếu ở nông thôn, gánh vác công việc đồng áng dưới bom đạn và chất độc hóa học của địch, đảm bảo cung cấp lương thực vừa nuôi gia đình, vừa đóng góp cho cách mạng. 
Khi cách mạng mở rộng vùng giải phóng, đông đảo phụ nữ đã tham gia công tác xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng, quản lý xóm làng. Chính các mẹ, các chị là người đã đào hầm bí mật trong nhà, ngoài vườn nuôi dưỡng, che giấu hoặc tiếp tế lương thực, thực phẩm cho lực lượng cách mạng ở khu du kích…
Gắn với Phong trào Đồng khởi, sự phát triển của Đội quân tóc dài là hiện tượng độc đáo của phong trào cách mạng Việt Nam, góp phần làm nên chiến thắng mùa xuân 1975, thống nhất đất nước, làm rạng rỡ thêm truyền thống anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang của người phụ nữ Việt Nam. Đội quân tóc dài đã vinh dự được Trung ương Đảng tặng 8 chữ vàng: “Anh dũng đồng khởi, thắng Mỹ diệt ngụy”.

Đọc thêm

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia
Ngày 21/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam rời Hà Nội, lên đường thăm chính thức Vương quốc Campuchia, tham dự Hội nghị toàn thể lần thứ 12 của Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của Nghị viện Quốc tế vì Bao dung và Hòa bình (IPTP) từ ngày 21-24/11/2024.

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia
Trưa 21/11 (theo giờ địa phương), tại Phủ Thủ tướng, Trung tâm hành chính Putrajaya, Malaysia, Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân sang thăm chính thức Malaysia, theo lời mời của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân từ ngày 21-23/11, được tổ chức trọng thể theo nghi thức cao nhất dành cho Nguyên thủ quốc gia thăm chính thức.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài 1: Tự hào là người chiến sĩ trên 'mặt trận văn hóa'

Hà Nội có 97 tác phẩm xuất sắc được trao giải trong Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 4 năm 2024. (Ảnh: CTV)
(PLVN) -  Ngày 24/11/1946, tại Nhà hát Lớn TP Hà Nội, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất đã diễn ra. Trong diễn văn khai mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi. Văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”. Lá thư Người gửi giới họa sĩ và văn nghệ sĩ năm 1951 đến nay vẫn vẹn nguyên tính thời sự: “Văn hóa, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Kiến tạo trong kỷ nguyên mới phải đột phá đi thẳng vào hiện đại

Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh trong bài: V.Anh)
(PLVN) - Yêu cầu bao trùm trong kiến tạo kỷ nguyên mới là phải tiến hành đồng thời, thắng lợi quá trình “đột phá kép”. Một mặt, phải đột phá đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Mặt khác, phải đột phá trong việc giải quyết triệt để những “điểm nghẽn”, những khó khăn đang kìm hãm, cản trở sự phát triển của đất nước.

Khẳng định vị thế quốc tế của Việt Nam trong giải quyết thách thức toàn cầu

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại phiên thảo luận phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) - Ngày 19/11 (theo giờ địa phương), tại Rio de Janeiro, Brazil, Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024 tiếp tục diễn ra với Phiên thảo luận về phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng dưới sự chủ trì của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, Chủ tịch G20 năm nay. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự và có bài phát biểu tại Phiên thảo luận.

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: Bàn làm chứ không bàn lùi

Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)
(PLVN) -  Chiều 20/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành thảo luận chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Đa số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với chủ trương đầu tư dự án với tinh thần bàn làm chứ không bàn lùi.

Nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân. (Ảnh: Phạm Thắng)
(PLVN) - Chiều 20/11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội làm việc phiên toàn thể tại hội trường nghe các báo cáo về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với Quốc hội Việt Nam: Quốc hội là cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước và Nhân dân

Bác Hồ phát biểu tại kỳ họp thứ năm Quốc hội Khóa I ngày 20/9/1955. (Ảnh tư liệu)
(PLVN) - Quốc hội nước ta được thành lập trong những năm chiến tranh chống xâm lược, do toàn dân tự do bầu cử, là đại biểu chân chính của nhân dân cả nước từ Bắc đến Nam. Đến nay, trước tình hình mới, nhiệm vụ mới, Quốc hội đã, đang cùng Nhân dân và Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia, đưa đất nước ta từng bước đủ “cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín” để “sánh vai với các cường quốc năm châu” .

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica
Sau khi kết thúc tốt đẹp chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 và hoạt động song phương tại Brazil, tối 19/11 (theo giờ địa phương, sáng 20/11 giờ Hà Nội), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay Las Americas, Thủ đô Santo Domingo, bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica theo lời mời của Tổng thống Cộng hòa Dominica Luis Abinader và Phu nhân.

Hoàn thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Kỳ cuối: Quyết tâm và quyết tâm cao hơn nữa

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9/2024. (Ảnh: VGP).
(PLVN) -  Suy cho cùng, điều quan trọng nhất là chất lượng các đạo luật phải đáp ứng được yêu cầu kiến tạo để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, hùng cường và thịnh vượng, hội nhập quốc tế sâu rộng. Trên tinh thần đó, chúng ta đã cố gắng, càng cố gắng hơn nữa, đã quyết tâm, càng phải quyết tâm cao hơn nữa.

longformKế hoạch của Bộ Tư pháp về Tổng kết thực hiện Nghị Quyết số 18 - NQ/TW

Kế hoạch của Bộ Tư pháp về Tổng kết thực hiện Nghị Quyết số 18 - NQ/TW
(PLVN) - Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về Tổng kết Nghị quyết 18- NQ/TW đã ban hành Kế hoạch tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 - NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới , sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Báo Pháp luật Việt Nam trân trọng đăng toàn văn Kế hoạch:

Cần bổ sung tiêu chuẩn 'đầu vào' đối với nguồn đào tạo giáo viên

Quang cảnh phiên làm việc sáng 20/11. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) - Để đáp ứng vai trò, vị trí của nhà giáo, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị, bổ sung quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn đầu vào đối với nguồn đào tạo giáo viên tại các cơ sở đào tạo nguồn giáo viên, tránh tình trạng như nhiều năm qua, việc tuyển sinh đối với nhiều cơ sở đào tạo nguồn giáo viên có đầu vào gần như thấp nhất theo tiêu chuẩn xét tuyển so với nhiều ngành, lĩnh vực.