Tại thị trường sữa Việt Nam hiện nay đang tồn tại những chuyện khó có thể tưởng tượng như: Giá sữa đáng ra phải giảm, nhưng không giảm cũng … không sao! Điều “nực cười” nhất là khi tăng giá bán, nhà kinh doanh sữa không hề “sợ” sụt giảm doanh số bởi người tiêu dùng Việt Nam thấy giá càng cao thì… càng lao vào mua!
Khôn ngoan và “cứng đầu”
Trong bối cảnh dư luận rất bức xúc vì những lần tăng giá sữa liên tục và vô lý, thông tin do Phó Cục trưởng Cục Quản lý Giá của Bộ Tài chính Nguyễn Anh Tuấn cung cấp dưới đây thêm một lần nữa cho thấy sự “cứng đầu” và “khôn ngoan” của các doanh nghiệp kinh doanh sữa tại Việt Nam.
Khi đi khảo sát thị trường sữa vào trung tuần tháng 3/2010, ông Tuấn nhận định: “Tại thời điểm đó, các doanh nghiệp kinh doanh sữa có đủ điều kiện để tiến hành giảm giá sữa bán đến tay người tiêu dùng nhưng họ vẫn không tuyên bố giảm giá bán”.
 |
| Thay vì tuyên bố giảm giá sữa ở thời điểm giá các yếu tố đầu vào đều giảm thì các doanh nghiệp lại tung ra các "chiêu" khuyến mãi, tặng quà để "che mắt" khách hàng (Ảnh tư liệu, chỉ có tính minh họa cho bài viết) |
Sự “khôn ngoan” của các doanh nghiệp sữa thể hiện ở chỗ: Thay vì tuyên bố giảm giá bán theo đúng quy luật lên - xuống của giá theo sự vận hành của thị trường thì các doanh nghiệp đưa ra các hình thức khuyến mãi (như tặng kèm một món đồ, tặng thêm 1 túi 100g hay 200g tùy theo trọng lượng hộp sữa...).
“Tính từ thời điểm các doanh nghiệp có điều kiện để giảm giá sữa đến nay thì họ đã gỡ bỏ hết các khuyến mại. Như vậy đồng nghĩa với việc giá sữa đã tăng trở lại”, ông Tuấn nói.
Ông Tuấn chỉ giải thích ngắn gọn: “Hiện nay các doanh nghiệp kinh doanh sữa không phải kê khai đăng ký giá bán với Bộ Tài chính nên họ tăng hay giảm, Bộ không can thiệp được (phạm vi được tăng tối đa 20%/lần, khoảng cách tăng gần nhất giữa 2 lần tối thiểu là 15 ngày). Thông tư quản lý giá hiện có những “lỗ hổng” khiến Bộ chưa thể yêu cầu họ phải giải trình hoặc ngừng tăng giá”.
Chỉ duy nhất tại thời điểm đó có sản phẩm Lactogen 3 của Nestle Việt Nam tuyên bố giảm giá 2.000 đồng - 6.000 đồng/hộp. Ông Tuấn cho biết: “Lý do Nestle chủ động thông báo với Bộ Tài chính để giảm giá bán sữa này là tiết kiệm được chi phí bán hàng”.
Còn nếu Nestle không chủ động thông báo, có lẽ Bộ Tài chính cũng không biết vì sao hãng này lại giảm giá bán! Tương tự, nếu doanh nghiệp tăng giá và không chủ động thông báo thì có lẽ Bộ Tài chính cũng không biết được nguyên nhân tăng giá là gì, nguyên nhân đó có thỏa đáng hay không.
Vì thế mới có chuyện: tại thời điểm từ tuần thứ nhất của năm 2008 đến tuần thứ 13 của năm 2009, giá sữa nguyên liệu xuất khẩu của châu Đại Dương giảm gần 60% và châu Âu giảm gần 50%, nhưng suốt thời gian đó, giá sữa tại Việt Nam vẫn giữ nguyên ở mức 100%, không hề giảm một chút nào!
Giá sữa càng cao, người dân càng lao vào mua?
Ông Cao Xuân Hiến, Trưởng ban điều tra vụ việc hạn chế cạnh tranh, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) bày tỏ sự ngạc nhiên khi nói về tập quán tiêu dùng đối với các sản phẩm sữa, đặc biệt là sữa bột dành cho trẻ em.
Ông Hiến cho biết: “Khi thực hiện điều tra, thu thập và phân tích thông tin cho báo cáo về ngành sữa, chúng tôi nhận thấy một điều là đối với sản phẩm sữa bột trẻ em, việc tăng giá bán không những ít có tác động dẫn đến việc sụt giảm doanh số. Ngược lại, việc tăng giá bán của sữa lại là một yếu tố có lợi cho doanh số”.
Lý giải một thực tế có vẻ mâu thuẫn này, ông Hiến cho biết ở Việt Nam, nhìn chung các ông bố, bà mẹ đều có tâm lý muốn dành những gì tốt nhất cho con mình. Thêm vào đó, tâm lý sính ngoại, cho rằng sản phẩm giá cao thì đồng nghĩa với chất lượng tốt đã tạo thành một rào cản lớn trong việc thâm nhập thị trường của các sản phẩm sữa có mức giá “mềm” hơn.
“Ở khía cạnh khác có thể nói đây là yếu tố thuận lợi để các doanh nghiệp kinh doanh các sản phẩm sữa “cao cấp” cân nhắc việc tăng giá bán, và xét về phía doanh nghiệp thì nếu việc tăng giá bán có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn cho họ thì hệ quả tăng giá cũng là việc dễ hiểu”, ông Hiến nói.
Giải thích về sự hình thành tập quán tiêu dùng, ông Hiến cho biết một trong những nguyên nhân dẫn đến tâm lý sính ngoại, ưa sản phẩm giá cao có phần bắt nguồn từ việc người tiêu dùng thiếu thông tin về sản phẩm sữa. Ông Hiến lấy ví dụ: Xét về nguồn sữa nguyên liệu, đa phần các sản phẩm “sữa nội” và “sữa ngoại” đều được sản xuất từ sữa nguyên liệu nhập khẩu, các vi chất nhập khẩu thậm chí cũng cùng một nguồn. Trong khi đó sữa ngoại vẫn có xu hướng được người tiêu dùng ưa chuộng hơn sữa nội.
Hay quan niệm cho rằng sữa đóng gói trong hộp thiếc thì tốt hơn hộp giấy cũng góp phần làm đội giá thành sản xuất của sản phẩm lên. Trong khi đó theo đánh giá của chuyên gia về sữa thì sữa dù đóng gói trong hộp giấy hay hộp thiếc đều có thời hạn sử dụng nhất định (sau khi mở nắp).
Để hạn chế tình trạng này, ông Hiến cho rằng cần thực hiện các biện pháp cung cấp đầy đủ thông tin giúp người tiêu dùng đưa ra lựa chọn đúng đắn. Các chương trình cung cấp thông tin cũng nên thực hiện theo hướng tạo thói quen tìm hiểu, so sánh các sản phẩm, đọc kĩ các thành phần, tỉ lệ dưỡng chất, cũng như cần lưu ý khuyến cáo của các chuyên gia, các cơ quan quản lý nhà nước… khi lựa chọn sản phẩm.
Điểm đáng lưu ý là việc tổ chức các hoạt động tuyên truyền nên được tổ chức bởi các cơ quan độc lập như cơ quản lý chuyên ngành, các tổ chức về dinh dưỡng … bởi tiếng nói của các cơ quan độc lập mới thực sự phát huy tác dụng.
Người tiêu dùng bị bỏ mặc?
Một một quan chức của Cục quản lý cạnh tranh – Bộ Công thương (đề nghị giấu tên) cho biết: Một trong những cách bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là họ phải liên kết laị, đồng thời thúc đẩy và nâng cao vị thế cũng như tầm ảnh hưởng của hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng.
“Ở các nước khác, vai trò của hiệp hội này rất lớn. Thậm chí họ còn có khả năng tạo ra sức ép đối với các nhà phân phối, khiến các nhà phân phối không thể tăng giá bừa bãi”, ông nói.
Nhưng tại Việt Nam, vai trò của Hội bảo vệ người tiêu dùng hiện đang như thế nào?
Dư luận bức xúc vì giá sữa tăng cao, tăng liên tục nhưng bà Đinh Mỹ Loan - Ủy viên thường vụ Hội Tiêu chuẩn – Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho biết Hội chưa nhận được bất kỳ khiếu nại cụ thể nào về vấn đề tăng giá sữa. Hội biết đến bức xúc của dư luận chủ yếu là thông qua các phương tiện báo chí, truyền thông đại chúng.
Bà Loan cũng khẳng định: “Hội có công tác tuyên truyền phổ biến rất mạnh nhưng không phải người tiêu dùng nào cũng biết để liên hệ!”.
(Còn nữa)
VietNamNet
