Những đối tượng nào được trợ giúp pháp lý?

Luật sư Nguyễn Mạnh Tường - Hội Bảo trợ tư pháp cho người nghèo Việt Nam trả lời:

Trợ giúp pháp lý (TGPL) là một chính sách về phúc lợi xã hội của Đảng và nhà nước ta dành cho người nghèo và nhóm yếu thế trong xã hội góp phần bảo đảm công bằng trong tiếp cận công lý, tăng cơ hội sử dụng dịch vụ pháp lý cho họ. Theo quy định tại Điều 7 Luật TGPL năm 2017 thì có 07 nhóm đối tượng được TGPL, bao gồm:

1. Người có công với cách mạng: Khoản 1 Điều 1 Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng năm 2005 quy định, người có công với cách mạng bao gồm: Người hoạt động cách mạng trước ngày 01 tháng 01 năm 1945; Người hoạt động cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945; Liệt sĩ; Bà mẹ Việt Nam anh hùng; Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến; Thương binh, người hưởng chính sách như thương binh; Bệnh binh; Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; Người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày; Người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế; Người có công giúp đỡ cách mạng (bao gồm: người được tặng Kỷ niệm chương "Tổ quốc ghi công" hoặc Bằng "Có công với nước"; người trong gia đình được tặng Kỷ niệm chương "Tổ quốc ghi công" hoặc Bằng "Có công với nước" trước Cách mạng tháng Tám năm 1945; người được tặng Huân chương kháng chiến hoặc Huy chương kháng chiến và người trong gia đình được tặng Huân chương kháng chiến hoặc Huy chương kháng chiến (Điều 32 Pháp lệnh về người có công với Cách mạng năm 2005)).

2. Người thuộc hộ nghèo: Theo quy định tại Nghị định 07/2021/NĐ-CP năm 2021về chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 (áp dụng từ năm 2022) thì:

- Hộ nghèo ở khu vực nông thôn là những hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ đủ 700.000 đồng trở xuống hoặc có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 700.000 đồng đến 1.000.000 đồng và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

- Hộ nghèo ở khu vực thành thị là những hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ đủ 900.000 đồng trở xuống hoặc có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 900.000 đồng đến 1.300.000 đồng và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

Trong đó các chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản (12 chỉ số), gồm: việc làm; người phụ thuộc trong hộ gia đình; dinh dưỡng; bảo hiểm y tế; trình độ giáo dục của người lớn; tình trạng đi học của trẻ em; chất lượng nhà ở; diện tích nhà ở bình quân đầu người; nguồn nước sinh hoạt; nhà tiêu hợp vệ sinh; sử dụng dịch vụ viễn thông; phương tiện phục vụ tiếp cận thông tin.

3. Trẻ em: Theo quy định tại Điều 1 Luật Trẻ em năm 2016: Trẻ em là người dưới 16 tuổi.

4. Người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn: Theo Công văn số 284/CTGPL-CS&QLNV ngày 25/06/2021 của Cục TGPL về việc hướng dẫn xác định vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn mà người dân tộc thiểu số cư trú: người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn là người thường xuyên sinh sống (đã đăng ký thường trú, đã đăng ký tạm trú hoặc có xác nhận của Công an xã, phường, thị trấn (cấp xã) ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn cấp xã thuộc vùng khó khăn và xã, thôn, bản có điều kiện kinh tế- xã hội đặc biệt khó khăn).Trong đó: cấp xã thuộc vùng khó khăn quy định tại Quyết định số 110/QĐ-TTg ngày 10/08/2018 của Thủ tướng Chính phủ.

Xã đặc biệt khó khăn là các cấp xã sau: các xã có điều kiện – kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn thuộc vùng dân tộc và miền núi là các xã khu vực III quy định tại Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 04/06/2021 của Thủ tướng Chính phủ; các xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo là các xã được quy định tại Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ.

5. Người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18: là người người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị truy cứu trách nhiệm hình sự về một tội phạm được quy định trong Bộ luật hình sự (BLHS). Đây là đối tượng thuộc diện được chỉ định người bào chữa theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự được Trung tâm TGPL nhà nước cử Trợ giúp viên pháp lý hoặc luật sư bào chữa cho họ.

6. Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo: Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo là người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về một tội phạm được quy định trong BLHS và thuộc hộ cận nghèo.

Theo quy định tại Nghị định 07/2021/NĐ-CP năm 2021về chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 (áp dụng từ năm 2022), hộ cận nghèo gồm: Hộ cận nghèo khu vực nông thôn (là hộ gia đình có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ 1.500.000 đồng trở xuống và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản trở lên); Hộ cận nghèo khu vực thành thị (là hộ gia đình có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ 2.000.000 đồng trở xuống và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản trở lên).

7. Người có khó khăn về tài chính: Người có khó khăn về tài chính là người thuộc hộ cận nghèo hoặc người đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng (Điều 2 Nghị định 144/2017/NĐ-CP năm 2017) thuộc diện được TGPL, nếu họ là những người sau đây: cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ; người nhiễm chất độc da cam; người cao tuổi; người khuyết tật; người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình; nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người; người nhiễm HIV

Lưu ý: Các đối tượng thuộc diện được TGPL phải có giấy tờ chứng minh (quy định tại Điều 33 Thông tư 08/2017/TT-BTP năm 2017).