Từ những vụ tự vẫn bằng lá ngón
“Ôi Giàng ơi, ôi các thầy, các cô ơi! Cứu lấy bạn Pơ Long Thị Danh với!”. Tiếng gọi hốt hoảng xen lẫn với những tiếng khóc than của các em học sinh nữ phát ra từ phía khu nội trú của Trường THPT Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
Mọi người đổ xô đến nơi thì phát hiện em Pơ Long Thị Danh, SN 1989, trú tại xã Tr’ Um, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam hiện đang là học sinh lớp 10C Trường THPT Tây Giang đang trong tình trạng hết sức nguy kịch. Mọi người lập tức chuyển nạn nhân đến trung tâm y tế của huyện Tây Giang để cấp cứu. Tuy đã được các y, bác sĩ tận tình cứu chữa nhưng do phát hiện quá muộn nên em Pơ Long Thị Danh đã tử vong sau đó vài tiếng.
Qua điều tra được biết, vào khoảng 15h00 ngày 17/3, lợi dụng lúc các bạn ở cùng phòng tại khu nội trú của trường đang học trên lớp, Pơ Long Thị Danh đã ra phía sau trường hái một nắm lá ngón mang về phòng, nấu chín lên rồi uống.
Đến khi các bạn trú cùng phòng tan học trở về mới phát hiện được Danh đang nằm thở thoi thóp, bên cạnh là ca nước lá ngón vẫn còn sót lại một ít. Một số bạn bè thân thiết của Danh cho biết, Danh có người yêu học cùng lớp lại ở cùng thôn và nguyên nhân dẫn đến cái chết có thể do mâu thuẫn tình cảm.
Cũng chọn cái chết bằng lá ngón như em Pơ Long Thị Danh nhưng trường hợp của chị Blong Thị A, SN 1979, trú thôn A Rằng 1, xã Tr’Hy, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam rất thương tâm. Chuyện là, chị Blong Thị A cùng chồng là Alăng Du cưới nhau đã nhiều năm và có với nhau đến 3 mặt con nhưng toàn là gái. Có lẽ vì vợ chẳng sinh cho mình một thằng con trai cho bằng anh, bằng em nên Du thường xuyên tỏ vẻ không tôn trọng vợ.
Một thời gian sau, chị A nghe nhiều người trong thôn xì xào chuyện anh Du có quan hệ với một người phụ nữ khác làm chị A buồn lắm, nhưng chẳng bắt được tận tay nên chị A đành im lặng. “Cái kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra”, rồi chuyện quan hệ của Du với người đàn bà khác cũng bị bà con phát hiện. Đau khổ vì người chồng phụ bạc lại xấu hổ với bà con, Blong Thị A ra rừng hái lá ngón ăn.
Theo điều tra của chúng tôi, trong vòng 5 năm qua, trên địa bàn các xã biên giới, miền núi huyện Tây Giang có rất nhiều trường hợp ăn lá ngón tự vẫn. Hầu hết, nạn nhân đều rất trẻ. Mặc dù chính quyền, các đoàn thể của xã, thôn đã tích cực tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại chết người của lá ngón nhưng do nhận thức kém nên họ vẫn chưa thể hiểu được. Ngoài ra, do những cây ngón mọc khắp nơi trên địa bàn nên người dân hễ cảm thấy tuyệt vọng là lại hái ăn để chết, rất khó quản lý.
 |
| Một người dân xã vùng cao Tr’hy đang “giới thiệu” về cây lá ngón |
Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của cơ quan Công an 2 huyện Đông Giang và Tây Giang, tỉnh Quảng Nam trong vòng 5 năm trở lại đây đã xảy ra hơn 20 vụ tự tử bằng lá ngón mà độ tuổi chủ yếu là từ 16-27. Trong đó, xã Tr’hy, huyện Tây Giang là một trong những xã có số người tự tử bằng lá ngón nhiều nhất của tỉnh Quảng Nam.
Trao đổi với chúng tôi, ông Coor Bửu, Chủ tịch UBMTTQ xã Tr’hy cho biết: “Chỉ trong vòng năm 2008, xã Tr’hy có 5 vụ tự tử bằng lá ngón làm chết 3 người, 2 người được may mắn cứu sống. Hầu hết những người tự tử bằng lá ngón là những người dân tộc thiểu số ở địa phương”.
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, ở các xã vùng cao của tỉnh Quảng Nam, đặc biệt là ở xã Tr’hy cây lá ngón mọc nhiều vô kể, chỗ nào cũng thấy có mặt của loại cây độc dược này. Cây lá ngón mọc ở đồi, ở đường đi và ngay cả ở bên hiên nhà nữa.
Đa phần những người chọn cái chết bằng cách ăn hoặc uống nước lá ngón là do mâu thuẫn gia đình, do hiểu nhầm, trục trặc trong chuyện tình cảm, hôn nhân... và thường xảy ra đối với những người ít hiểu biết, họ thường suy nghĩ nông cạn, tìm đến cái chết để giãi bày những oan ức của mình.
Trường hợp của Clâu Thị Nhương, SN 1982, trú thôn Abanh 1 là một ví dụ. Lấy chồng, Nhương là cô gái chăm chỉ, hay lam hay làm nên được cha mẹ chồng hết mực thương yêu. Thế nhưng, chỉ vì vài người hàng xóm không ưa Nhương nên hay bóng gió nói xấu cô với mẹ chồng những chuyện vặt vãnh, Nhương tức tưởi, buồn bã tìm đến cái chết để... minh oan.
Khoảng vào giữa năm 2007, Nhương ra rừng hái một bó lá ngón to mang về nhà nấu một ấm nước, rồi nhốt cả 2 đứa con đẻ là cháu Bling Thị Trinh mới tròn 1 tuổi và cậu con trai Bling Trung, 5 tuổi trong nhà bắt chúng cùng uống. Tuy nhiên, cháu Trung biết đó là lá ngón nên nhất định không uống, còn cháu Trinh cũng uống nhưng đắng quá, nhổ ra và sau đó được mọi người cứu sống, còn Nhương do uống quá nhiều nên đã tử vong sau đó không lâu.
Đối với một người bình thường, khỏe mạnh chỉ cần ăn từ 3-5 lá ngón là chết tại chỗ. Đặc biệt, khi lá ngón được nấu thành nước để uống thì cái chết đến nhanh hơn rất nhiều và cũng vô phương cứu chữa. Theo kinh nghiệm của những người đã từng tham gia cứu chữa người tự tử bằng lá ngón thì việc phát hiện người tự tử nhanh hay chậm là một vấn đề quan trọng, bởi nếu phát hiện sớm thì mới có khả năng cứu sống.
Theo kinh nghiệm của một số người lớn tuổi ở huyện Tây Giang cho biết, khi phát hiện có người ăn hoặc uống nước lá ngón, có thể sử dụng ngón tay để móc vào họng cho họ nôn ra hay dùng tiết chó cho uống, cho ăn lòng gà sống, ngâm nước lạnh hoặc lấy thân chuối chẻ ra đắp lên người rồi vắt lấy nước cho uống. Hoặc dùng những thứ khác như mì chính, xà phòng, phân trâu, bò... cho nạn nhân uống để nôn ra.
Một trong những cách được coi là hiệu quả nhất là giã nước rau má tươi cho uống giải độc cây lá ngón. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là những biện pháp sơ cứu ban đầu, sau đó phải đưa ngay nạn nhân đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.
Trước tình trạng nhiều người tự tử bằng lá ngón trong những năm qua, lãnh đạo huyện Tây Giang cũng đã nhiều lần tổ chức các đoàn về tận các xã vùng sâu, vùng xa để tuyên truyền cho bà con, nhân dân về tác hại của loại cây độc dược này.
Một số địa phương trong huyện Tây Giang cũng đã có “sáng kiến” tổ chức cho nhân dân triệt phá cây lá ngón bằng một số biện pháp như: mua lại rễ với giá 10-20 ngàn đồng/kg, kêu gọi thanh niên, học sinh vào cuộc, nhưng vẫn như “muối bỏ biển”, không thấm tháp gì.
Điều quan trọng nhất lúc này là phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của người dân đối với cây lá ngón. Đã đến lúc phải nói lời đoạn tuyệt với cây là ngón và cần có một cuộc chiến chống lại thứ cây độc này.
