Một đoạn tường của Đồn Rạch Cát nhìn từ bên ngoài.
Một đoạn tường của Đồn Rạch Cát nhìn từ bên ngoài.

Những bí ẩn xung quanh pháo đài lớn nhất Đông Dương

0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Được Pháp xây dựng vào năm 1903, đồn Rạch Cát (xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước, tỉnh Long An) là pháo đài quân sự đồ sộ vào loại nhất nhì Đông Dương lúc bấy giờ với chi phí cao gấp 3,5 lần xây dựng Nhà hát lớn Hà Nội. 

Để hoàn thành công trình quân sự có kiến trúc độc đáo tại vị trí chiến lược này, người Pháp phải mất hơn 10 năm với số tiền đầu tư khủng 7 triệu francs thời ấy, cao gấp 3,5 lần chi phí xây dựng Nhà hát lớn Hà Nội cùng thời điểm.

Từng là pháo đài tối tân

Đồn Rạch Cát có vị trí đắc địa khi nằm ở cửa 3 con sông Rạch Cát - Vàm Cỏ - Soài Rạp thông với cửa biển Vàm Láng. Vị trí này cạnh tuyến đường thủy giao lưu hàng hóa từ miền Tây Nam bộ lên Sài Gòn - Chợ Lớn và các tỉnh miền Đông Nam bộ và ngược lại. Đồng thời án ngữ trên con đường thủy từ biển vào Sài Gòn, các tuyến đường có thể lưu thông qua Lào, Campuchia, Thái Lan.

Nhìn ra được địa thế quan trọng đó, nên hơn 100 năm trước, trước nguy cơ xảy ra chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1917) với mục đích củng cố quyền lực của Pháp ở Đông Dương, thực dân Pháp đã cho xây dựng Đồn Rạch Cát. Nhiệm vụ của pháo đài này chẳng những kiểm soát toàn bộ giao thông thủy vào Sài Gòn mà còn khống chế 1 phần biển Vũng Tàu.

Công trình được khởi công năm 1903, với kiến trúc tổng thể hình hình cánh cung, đối xứng, trên diện tích khoảng 3ha. Công trình có chiều dài 300m, rộng 100m, cao 5 tầng với 3 tầng chìm, 2 tầng nổi. Hai tầng nổi chứa đạn dược, hầm chỉ huy và phòng ở của binh lính, lương thực thực phẩm phòng khi đồn bị bao vây dài ngày. Các tầng hầm vừa là móng công trình vừa là hầm chứa nước ngọt bởi khu vực này nhiễm mặn và xa dân cư.

Tháp pháo khổng lồ này có thể xoay 360 độ.

Tháp pháo khổng lồ này có thể xoay 360 độ.

Ban đầu công trình dự kiến hoàn thành khoảng hai năm sau đó nhưng do mưa bão, cùng việc địa chất vùng này rất yếu phải thay đổi thiết kế nên công trình mất 11 năm sau mới hoàn thành (năm 1914). Người Pháp gọi đây là “Hệ thống phòng thủ các con sông và Cap Saint-Jacques”. Chi phí xây dựng pháo đài vào khoảng 7 triệu francs thời ấy, cao gấp 3,5 lần chi phí xây dựng Nhà hát lớn Hà Nội.

Chuyện kể rằng, sau khi người Pháp cho tàu chở vật liệu đến thì xảy ra trận bão năm Giáp Thìn (1904) - trận cuồng phong mạnh nhất từng đổ bộ vào Sài Gòn khiến 3.000 người chết, khiến vật liệu trôi sạch. Năm 1905, Pháp gom dân 2 huyện Cần Giuộc, Cần Đước đến đây lao động khổ sai, đào móng đóng cừ, đào nền sâu hàng chục mét dưới lòng đất. Hàng trăm dân phu phải bỏ mạng vì rừng thiêng nước độc và làm việc nặng nhọc.

Sau thập kỷ xây dựng, pháo đài được đưa vào sử dụng với những vũ khí vào loại hiện đại nhất lúc bấy giờ. Ở hai đầu cánh cung, người Pháp lắp hai khẩu trọng pháo lớn có thể xoay 360 độ nên có thể kiểm soát được mọi hướng, có tầm bắn hơn 20km, khống chế một vùng rộng lớn tới cả vùng Gò Công, Sài Gòn và vùng biển Vũng Tàu. Người Pháp còn lắp đặt hai khẩu Canon loại 240mm để tăng thêm sức mạnh cho trận địa này ở tầm bắn gần hơn.

Đặc biệt, từng có hai khẩu pháo 605mm trên nóc pháo đài, sau đó bị lấy đi và nay chỉ còn hai mâm pháo bằng thép có đường kính 6m, nhô cao để lộ hai lỗ nòng pháo lớn. Hai khẩu pháo được thể hiện trong thiết kế từ khi người Pháp lên kế hoạch xây dựng pháo đài. Ngày nay vẫn còn một số tài liệu lưu trữ về kế hoạch để bắn thử hai khẩu pháo khổng lồ này những năm 1908-1914.

Những mâm pháo bằng bê tông sau khi các khẩu pháo bị tháo đi.

Những mâm pháo bằng bê tông sau khi các khẩu pháo bị tháo đi.

Ở giữa đồn được lắp 4 khẩu pháo 95mm (sau này cả 4 khẩu pháo này đã bị tháo dỡ) và 6 khẩu pháo phòng không 75mm. Với tầm bắn và số lượng pháo lắp đặt này, pháo đài tại Đồn Rạch Cát cho thấy quy mô còn hơn cả pháo đài ở Verdun (Pháp). Tại trung tâm cánh cung là trung tâm chỉ huy của pháo đài với lối đi dích dắc. Cách pháo đài chính vài trăm mét là hệ thống các lô cốt bảo vệ từ xa được trang bị hỏa lực.

Khoảng cuối thập niên 1930, để tăng cường thêm hỏa lực cho pháo đài, thực dân Pháp còn xây dựng ở hai đầu của pháo đài hai ụ pháo lộ thiên, mỗi ụ đặt một khẩu pháo 138 mm. Đây là một loại pháo hạm hiện đại, bán tự động, có tốc độ bắn cao, tầm bắn 18,2 km, đạn nặng 40 kg. Khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, pháo đài được tu sửa trang bị trận địa pháo phòng không, súng máy phòng không, nhà ở và các hồ chứa nước cho binh lính.

Khi thực dân Pháp đầu hàng Nhật ở Sài Gòn thì đồn giao cho lính Nhật, khi đó một số loại trọng pháo, súng ống đạn dược bị Nhật tháo đi. Tháng 8/1945, phát xít Nhật đầu hàng đồng minh, quân Nhật bỏ đồn, người dân xã Long Hựu Đông theo lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh nổi lên giành chính quyền và chiếm lấy đồn. Thời chống Mỹ, đây từng là nơi chính quyền Việt Nam Cộng hòa lập làm trại giam, đặt 12 khẩu pháo 75mm để trấn giữ các vùng từ chiến khu Rừng Sác đến Cần Đước, Cần Giuộc…

Hứa hẹn là điểm đến hấp dẫn

Sau hơn trăm năm tồn tại, pháo đài một thời lừng danh giờ ẩn mình giữa rừng đước xanh ngắt, thay vì có tầm nhìn bao quát tứ phía từ nóc đồn như xưa kia. Cảnh quan bên ngoài đã đổi khác nhưng kết cấu tổng thể Đồn Rạch Cát vẫn nguyên vẹn, và trên mình pháo đài bao dấu tích trăm năm vẫn còn hằn rõ. Trên hai cánh cửa thép dày 12cm vẫn còn chi chít vết đạn, các thanh cài vẫn còn nguyên, những bản lề vẫn lắp khít trên tường thành.

Hình ảnh thể hiện rõ nét nhất cho uy lực pháo đài là các cỗ pháo lớn phía trên tầng 5. Các mâm pháo bằng bê tông, những trụ nổi và cột ốc thép đặt pháo còn lại sau khi các khẩu pháo bị tháo đi. Riêng hai khẩu pháo 138mm dài hơn 4m vẫn còn nguyên vẹn, kê nòng thép trên thành mâm pháo bêtông. Đây là một loại pháo hạm hiện đại, bán tự động, có tốc độ bắn cao, tầm bắn 18,2 km, đạn nặng 40 kg.

Khẩu pháo 138mm dài hơn 4m tại đồn còn tương đối nguyên vẹn.

Khẩu pháo 138mm dài hơn 4m tại đồn còn tương đối nguyên vẹn.

Mặc dù còn nguyên kết cấu ban đầu nhưng nhiều bộ phận pháo đài đã xuống cấp trầm trọng, có chỗ sụt lún, bong tróc. Sàn bêtông đã hư hỏng nặng, lộ rõ thép hoen gỉ, thấm dột. Các phòng tầng hầm không sử dụng được do nước và bùn xâm nhập, hệ thống súng máy đã bị tháo đi, hai khẩu trọng pháo ở hai đầu cánh cung không còn, chỉ còn hai tháp pháo. Các đài quan sát từng cao đến 20-25m nay đã bị sụp đổ và các lô cốt xung quang đã đổ ngã và bị cây cỏ bao phủ.

Pháo đài mang trên mình nhiều ý nghĩa lịch sử to lớn và nằm giữa thiên nhiên xanh tươi với rừng ngập mặn bạt ngàn và hệ thống kênh rạch đặc trưng vùng hạ nguồn các con sông. Xung quanh có các điểm du lịch, nổi tiếng nhất là di tích lịch sử quốc gia nhà trăm cột, được các nghệ nhân Huế xây dựng hơn trăm năm trước. Vùng lúa Nàng Thơm Chợ Đào, Chùa Núi và chùa Tôn Thạnh gắn liền với Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc và nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu.

Mang vẻ đẹp hoành tráng, trận địa pháo này trở thành bối cảnh của trên 10 bộ phim sau năm 1975, trong đó bộ phim nổi tiếng Đất phương nam. Đồn Rạch Cát vì thế được đánh giá là có tiềm năng trở thành điểm du lịch đặc biệt hấp dẫn. Tỉnh Long An cũng từng đưa ra dự án du lịch và mời gọi các nhà đầu tư và hiện tại địa phương đã có chủ trương đầu tư phát triển du lịch trên diện tích hàng chục ha.

Nếu được thực hiện như kế hoạch, nơi này sẽ trở thành một điểm tham quan trọng tâm bên cạnh các điểm du lịch, các khu nghỉ dưỡng sinh thái. Khi đó, du khách từ TP HCM sẽ chỉ mất hơn 1 giờ đồng hồ để đến khu vực này. Và từ đây dễ dàng kết nối giao thông đường sông với cảng quốc tế Long An (xã Tân Tập, huyện Cần Giuộc), khu du lịch Rừng Sác Cần Giờ (TP HCM) và trận địa pháo Vũng Tàu, xa hơn là các tỉnh miền Tây và Đông Nam Bộ.

Hiện nay, đang có một đơn vị của Quân khu 7 đóng tại đây nên để được tham quan cần có sự cho phép của cơ quan chức năng. Được biết, sau khi có chủ trương phát triển du lịch tại di tích Đồn Rạch Cát, tỉnh Long An đang làm việc với Quân khu 7 (đơn vị đang quản lý đồn) để tính các phương án bàn giao đất và tiếp đến là các phương án phát triển du lịch tại di tích này. Vừa giàu giá trị lịch sử, vừa có giá trị nghệ thuật kiến trúc đồn lũy cổ ở châu Âu, Đồn Rạch Cát đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia.

Đọc thêm

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ
(PLVN) -  Lần trước tôi đã kể về sự “oai” khi có nhà ở phố cổ Hà Nội! Nhất là phố cổ bắt đầu từ chữ “Hàng”! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự “oai” phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố, có cửa hàng ở các phố này thì sự “oai” phải … thôi rồi! Khỏi phải nói!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!
(PLVN) -  Những ai ở Hà Nội mà có nhà “phố cổ” hãnh diện lắm! Nhà ở phố cổ mà là phố bắt đầu từ chữ “Hàng” thì “oai” hơn! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự hãnh diện phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố ở các phố này thì sự hãnh diện còn tăng gấp nhiều lần nữa!

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa
(PLVN) -  Nét đẹp mộc mạc , ban sơ, mê đắm du khách của vùng đất Sa Pa được bao trọn trong tầm view từ khu nghỉ dưỡng Sapa Jade Hill - điểm đến mà bất cứ du khách nào cũng phải lựa chọn khi đặt chân tới thành phố trong sương mù này .

BIM Group đồng hành cùng tổ chức Newborns Vietnam

Lễ ký kết giữa đại diện Newborns Vietnam – bà Suzanna Lubran và đại diện BIM Group – Bà Vũ Thanh Thủy - Giám đốc Marketing và Truyền thông đã diễn ra với sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc Gareth Ward, Phó GĐ BV Nhi và đại diện các viện Saint Paul, Phụ Sản Hà Nội, Hồng Ngọc và Chuyên gia y tế đến từ Anh Quốc.
(PLVN) -  Tối 22/6, Tập đoàn BIM Group và tổ chức Newborns Vietnam đã thực hiện lễ ký kết hợp tác tài trợ Chương trình Hồi sức sơ sinh tại phòng sinh NLS trước sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc tại Việt Nam và Bệnh viện Nhi Trung ương.

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam
(PLVN) - Nhắc đến Acecook là nhắc đến một doanh nghiệp Nhật đã thành công trong việc định hình khẩu vị ăn mì của người Việt qua hương vị tôm chua cay. Đến nay, Acecook trở thành thương hiệu được tin dùng trong gần 30 năm hoạt động sản xuất, kinh doanh và luôn là đơn vị dẫn đầu thị trường mì ăn liền tại Việt Nam.

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo
PLVN- Hàng trăm năm qua, người dân Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) vẫn lưu truyền truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Cải, gắn liền 2 di tích miếu Bà An Hải và miếu Cậu. Họ cho rằng đó chính là nguồn gốc của câu ca dao “Gió đưa cây cải về trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay”. Truyền thuyết dân gian này dù tương phản với thực tế lịch sử nhưng điều thú vị là nó vẫn sống mãi theo thời gian.

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa
(PLVN) - Hình ảnh những nhà báo vai ba lô, máy ảnh, máy quay hòa vào đoàn quân lên đường ra Trường Sa như nhắc nhớ đến một th ời đạn bom, cả nước cùng ra trận. Hơn thế nữa, đằng sau những trang viết là tình cảm sâu nặng của các nhà báo với những con người nơi đầu sóng.

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu
(PLVN) - Ngày 18/6, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) Công ty CP Tư vấn – Thương mại – Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân (HoSE: HQC) thông qua các báo cáo, tờ trình của Hội đồng quản trị (HĐQT), thông qua các kế hoạch kinh doanh. Đồng thời, phiên thảo luận nóng hơn bao giờ hết với những vấn đề thắc mắc của các cổ đông xung quanh việc phát hành 100 triệu cổ phiếu huy động 1.000 tỉ đồng.

Tăng trưởng xanh: Mục tiêu xuyên suốt của Thừa Thiên - Huế

Nhiều doanh nghiệp, nhà máy trên địa bàn Thừa Thiên- Huế đang áp dụng kỹ thuật công nghệ cao vào các hoạt động sản xuất.
(PLVN) - Hiện nay, Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới đã đặt mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trong xu thế đó, Thừa Thiên - Huế là một trong những tỉnh, thành đã bắt nhịp và đang tìm cách kết nối, hội tụ nguồn lực để thực hiện.

longformPGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu

PGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu
(PLVN) -  “Từ một nước thiếu lương thực, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, mang về hàng tỷ USD mỗi năm. Tương tự với cà phê, chúng ta cũng là nước sản xuất hàng đầu. Tôi mong muốn, trong tương lai không xa, Việt Nam sẽ trở thành một cường quốc về dược liệu. Những sản phẩm từ dược liệu cũng như nền Đông Y của chúng ta sẽ được cả thế giới biết đến và đón nhận”, Thầy thuốc Nhân dân, PGS TS BS Đậu Xuân Cảnh – Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam chia sẻ.

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên
(PLVN) - Trải qua hơn 400 năm, cây đại vẫn uy nghi, xanh tốt và hoa lá quanh năm. Người dân ở đây xem cây đại như biểu tượng của làng mình! Trong những vui buồn, cưới hỏi, ra khơi thuở xưa, người làng đều có chút lễ ra trình “cụ”… Đó là cây đại di sản tại miếu cổ An Đà ở phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng.

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn
(PLVN) - “Cảnh sát biển đồng hành cùng ngư dân” là mô hình mang tính đặc thù riêng của lực lượng Cảnh sát biển, được triển khai từ năm 2017. Từ mô hình này, ngư dân không chỉ yên tâm phát triển kinh tế mà còn tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền, gìn giữ an ninh, trật tự trên các vùng biển đảo của Tổ quốc.

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng
(PLVN) - Đình làng xưa nay được biết đến là nơi thờ vị thần Thành Hoàng và những bậc tiền nhân có công lao với làng xã. Nhưng giữa đất Sài Gòn lại có một ngôi đình cổ xưa thờ một đại ca giang hồ. Ấy là đình Nhơn Hòa (phường Cầu Ông Lãnh, Quận 1, TP Hồ Chí Minh) - nơi thờ Cậu Hai Miên (tức Huỳnh Công Miên).

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?
(PLVN) - “Công ty em là nhà phân phối duy nhất của tập đoàn Đại Phúc để bán các sản phẩm tại dự án Diên Hồng trên đường Nguyễn Văn Linh, Bình Chánh. Công ty em có dự án nằm liền kề, bên cạnh dự án Vạn Phúc City khoảng 600 nền, trong dự án có đầy đủ trường học, bệnh viện với giá khoảng 13 đến 15 triệu đồng 1 m ² …”. Đó là những lời khẳng định “mỹ miều” từ nhiều nhân viên bán hàng của Công ty CP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Đại An Lộc đóng tại đường Lam Sơn, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh.

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập
(PLVN) - Đó là hang Chùa Thượng ở xã Ngọc Lương (huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình) - một di tích, thắng cảnh đã được tỉnh Hòa Bình xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tương truyền đây là nơi Lý Quốc Sư - tức ngài Không Lộ thiền sư, bậc đại danh y triều Lý đã từng tu tập, làm thuốc chữa khỏi bệnh cho Vua Lý và chữa bệnh giúp dân.

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh
(PLVN) -  Gần 100% du khách trả lời mong muốn được nghỉ dưỡng tại những địa điểm lưu trú sinh thái và bền vững với môi trường tự nhiên ít nhất một lần. Đây là kết quả khảo sát được Công ty Du lịch Kỹ thuật số Booking.com thực hiện trực tuyến gần đây tại Việt Nam.

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận
(PLVN) - Cam kết đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam tại sự kiện COP26 là dấu mốc quan trọng về phát triển bền vững trong chiến lược vĩ mô của nước ta. Một trong những sự cụ thể hóa chính là bản Dự thảo Quy hoạch điện VIII (QHĐ8) đang trình chính phủ phê duyệt. Không đứng ngoài xu thế đó, từ năm 2006, BIM Group đã phát triển một tổ hợp kinh tế xanh tại Ninh Thuận và gặt hái được những kết quả nhất định.