Đây là lần đầu tiên tổ chức hội thảo khoa học cấp Bộ Quốc phòng về Quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Có 300 đại biểu gồm các tướng lĩnh, các nhà khoa học, nhân chứng lịch sử tham dự hội thảo.
Trung tướng Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng BQP, Trưởng ban tổ chức Hội thảo cho biết, tháng 1/1961, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) họp ra Nghị quyết về phương hướng và nhiệm vụ công tác trước mắt của cách mạng miền Nam. Trong đó, Bộ Chính trị đề ra kế hoạch quân sự 5 năm lần thứ hai (1961-1965) là đẩy mạnh xây dựng lực lượng vũ trang ở hai miền Nam - Bắc; tập trung xây dựng lực lượng vũ trang miền Nam đủ mạnh, để từng bước đánh bại từng chiến lược, đánh đổ từng bộ phận, tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Thực hiện quyết định của Bộ Chính trị, ngày 15/2/1961, tại chiến khu Đ, Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam được tuyên bố thành lập trên cơ sở thống nhất lực lượng vũ trang tại chỗ và lực lượng tăng viện từ miền Bắc. Việc thống nhất các lực lượng vũ trang giải phóng miền Nam nói lên sự trưởng thành của lực lượng vũ trang ở miền Nam và bước chuyển biến của cách mạng sang giai đoạn mới, giai đoạn tiến hành chiến tranh cách mạng.
Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam là một bộ phận của Quân đội Nhân dân Việt Nam, trực tiếp chiến đấu trên chiến trường miền Nam, đặt dưới sự lãnh đạo tập trung, thống nhất về mọi mặt của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và sự chỉ huy thống nhất của Bộ Quốc phòng - Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, trực tiếp là Trung ương Cục miền Nam và Ban Quân sự thuộc Trung ương Cục.
Kể từ ngày thành lập cho đến khi kết thúc sứ mệnh lịch sử, Quân Giải phóng miền Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và Quân đội giao phó, vừa chiến đấu, vừa xây dựng, phát triển lực lượng, từ tác chiến quy mô cấp đại đội, tiểu đoàn lên hiệp đồng binh chủng quy mô lớn; lập nên những chiến công tiêu biểu, ghi đậm dấu ấn lịch sử như Ấp Bắc; Bình Giã, Đồng Xoài, Vạn Tường, Plây Me; đánh bại hai cuộc phản công chiến lược mùa khô 1965 - 1966; 1966 - 1967, tạo tiền đề quan trọng để Bộ Chính trị quyết định mở cuộc Tổng tiến công nổi dậy Mậu Thân 1968, làm nên bước ngoặt của cuộc chiến tranh, buộc Mỹ phải chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán; đó là thắng lợi đánh bại cuộc hành quân Gian-xơn-xi-ty đầy tham vọng của Mỹ ngụy, là thắng lợi trong cuộc phản công chiến lược 1972, góp phần quan trọng buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, rút quân về nước, là thắng lợi trong Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.
Những chiến công vang dội đó là kết tinh của tinh thần chiến đấu hy sinh, sự sáng tạo mưu lược, ý chí tiến công kiên cường, “kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ lịch sử vẻ vang của dân tộc ta là đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” của đội ngũ cán bộ, chiến sỹ Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam.
Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Phó ban tổ chức Hội thảo cho biết, Hội thảo nhằm khẳng định, làm rõ những thành tích quan trọng, chiến công to lớn, bản chất cách mạng và truyền thống đấu tranh kiên cường, dũng cảm của Quân giải phóng miền Nam Việt Nam.
Đồng thời, sự kiện là dịp đánh giá tầm vóc, ý nghĩa to lớn của Quân giải phóng miền Nam Việt Nam trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nói riêng và chiến tranh giải phóng dân tộc nói chung, qua đó, rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu vận dụng vào xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
Các tham luận đã đánh giá, phân tích và làm rõ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng Lao động Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng; vai trò của Quân ủy Miền, Bộ Tư lệnh Miền - nhân tố quyết định thắng lợi đối với quá trình xây dựng, chiến đấu và chiến thắng của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước.
Các tham luận Hội thảo cũng khẳng định và làm rõ tầm vóc to lớn; chiến công hiển hách và ý nghĩa thời đại sâu sắc của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trong lịch sử nước ta nói riêng và thế giới nói chung, đồng thời khắc họa đậm nét khát vọng độc lập, tự do, hòa bình của toàn dân tộc; ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc ngoại xâm của trí tuệ Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.
Hội thảo đã đúc rút những bài học kinh nghiệm quý báu từ quá trình 15 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam, vận dụng có chọn lọc vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
