Nhiều văn bản pháp luật cứ ra đời lại bị phản ứng, vì sao?

Nhiều văn bản pháp luật cứ ra đời lại bị phản ứng, vì sao?
(PLO) - Sự bất cập của nhiều Văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) khi mới ban hành được cho có một nguyên nhân từ việc người dân ít tham gia góp ý khi soạn thảo. Cùng với đó, còn nhiều bất cập khác sẽ được chỉnh lý trong Dự luật VBQPPL sẽ được đưa ra bàn thảo trong kỳ họp tới của QH.
Rõ chính sách trước khi soạn thảo
Trong quy trình lập dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hiện nay, việc đánh giá chính sách mới chỉ dừng lại ở việc đánh giá có cần thiết phải ban hành VBQPPL đó hay không. Vụ trưởng Vụ các vấn đề chung về xây dựng pháp luật (Bộ Tư pháp) Nguyễn Hồng Tuyến nhấn mạnh: “Do chính sách chưa trở thành một quy trình riêng và chưa được phê duyệt trước nên một số dự án khi soạn thảo xong thì chính sách có sự thay đổi, dẫn đến việc có thể thay đổi dự thảo luật, pháp lệnh.”
Để khắc phục tình trạng này, theo ông Tuyến, dự luật được xây dựng theo hướng bổ sung quy trình xây dựng, phê duyệt chính sách trước khi soạn thảo VBQPPL. Quy trình xây dựng, phê duyệt chính sách sẽ được quy định trong giai đoạn lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hằng năm. 
Cụ thể, cơ quan đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh phải tổng kết thực tiễn, nghiên cứu tư liệu để xây dựng, phân tích chính sách, đánh giá tác động chi tiết từng chính sách. Đối với các dự án luật, pháp lệnh do Chính phủ trình thì Bộ, cơ quan ngang bộ là cơ quan xây dựng, phân tích chính sách, Bộ Tư pháp là cơ quan kiểm định đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh.
Tại Chính phủ, Hội đồng chính sách do Chính phủ thành lập sẽ thẩm định các chính sách dự kiến để Chính phủ thông qua. Tại Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội sẽ thẩm tra đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, tập trung vào việc thẩm tra các chính sách dự kiến đưa vào dự thảo luật, pháp lệnh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh trình Quốc hội. Sau đó, Quốc hội sẽ thảo luận, phê duyệt chính sách. Dự thảo luật sau đó sẽ soạn thảo trên cơ sở các chính sách được phê duyệt.
Với quy định trên, chính sách sẽ là tiền đề cho việc soạn thảo VBQPPL sau này. Nhiều ý kiến cho rằng quy định như vậy sẽ tránh tình trạng dự luật đã được đưa ra Quốc hội mà Đại biểu vẫn phải mổ xẻ các vấn đề liên quan đến chính sách (nên hay không nên). Mà khi chính sách đã được phê duyệt thì vấn đề còn lại chỉ là cụ thể hóa chính sách đó bằng câu chữ. Như vậy sẽ đỡ mất thời gian của đại biểu Quốc hội, giúp cho họ có thể tập trung vào những vấn đề lớn. 
Tuy nhiên, các ý kiến này đề nghị cần quy định rõ chính sách bao gồm những nội dung gì, mục đích của chính sách ra sao, khắc phục khó khăn trong thực tiễn như thế nào để làm cơ sở đối chiếu với dự thảo sau này. Và quan trọng hơn nếu dự thảo không thể hiện hoặc thể hiện không rõ nội dung chính sách đã được phê duyệt thì phải có cơ chế xử lý.
Thu hẹp thẩm quyền
Mặc dù Luật ban hành VBQPPL năm 2008 đã giảm bớt một số hình thức VBQPPL, nhưng theo Bộ Tư pháp vẫn còn đến 19 loại VBQPPL do 13 chủ thể ban hành, trong đó có Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước và UBND ban hành VBQPPL dưới hai hình thức khác nhau. 
“Việc tồn tại quá nhiều hình thức VBQPPL do nhiều chủ thể khác nhau ban hành là một trong những nguyên nhân làm cho hệ thống pháp luật nước ta trở nên phức tạp, khó tiếp cận, không chỉ đối với các đối tượng thi hành mà cả với những người trực tiếp làm công tác pháp luật”, Bộ Tư pháp nhận định. 
Cũng theo Bộ Tư pháp, còn quá nhiều VBQPPL do nhiều cơ quan có thẩm quyền ban hành với nhiều hình thức, cáp độ hiệu lực khác nhau đang làm tăng gánh nặng chi phí tuân thủ (phải hướng dẫn thi hành). 
Khắc phục tình trạng trên, dự thảo Luật VBQPPL phân định rõ thẩm quyền ban hành VBQPPL. Theo đó, quy định mỗi cơ quan có thẩm quyền chỉ ban hành văn bản dưới một hình thức nhất định. Dự thảo cũng không quy định hình thức nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, lệnh của Chủ tịch nước, nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ với cơ quan Trung ương các tổ chức chính trị xã hội; chỉ thị của UBND tỉnh, VBQPPL của cấp huyện và xã. 
Nhiều ý kiến ủng hộ việc thu gọn chủ thể có thẩm quyền ban hành văn bản để khắc phục tình trạng tầng nấc, mâu thuẫn, chồng chéo. Tuy nhiên, Phó Viện trưởng VKSND Tối cao Trần Công Phàn lại chỉ rõ: “Những văn bản đề nghị bỏ lại đang được áp dụng nhiều nhất trên thực tế, ví dụ như nghị quyết của Quốc hội”, do đó việc thu gọn phải hết sức cân nhắc. 
Đại diện đến từ Văn phòng Chủ tịch nước cũng cho rằng “cần xem xét lại quy định loại cả quyết định và lệnh của Chủ tịch nước ra khỏi hệ thống VBQPPL vì đây đều là những VB có chứa QPPL”. Theo đại diện này, thực tế các hình thức văn bản nói trên ít ban hành nhưng không phải không có, ví dụ Chủ tịch nước ban hành lệnh tổng động viên”.
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng, việc ban hành các văn bản liên tịch (đặc biệt là thông tư liên tịch) giữa các Bộ, ngành hiện nay là rất phổ biến. Tuy nhiên, việc không cho phép ban hành loại văn bản này gây khó khăn cho các Bộ ngành, bởi trong nhiều trường hợp họ không thể tự ban hành văn bản khi vấn đề liên quan đến nhiều Bộ, ngành khác.
Tăng cường dân chủ
Theo quy định hiện hành thì một trong những biện pháp để bảo đảm dân chủ trong xây dựng pháp luật là dự thảo VBQPPL phải được đăng tải ít nhất 60 ngày để lấy ý kiến công chúng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất ít khi nhận được ý kiến góp ý của doanh nghiệp và người dân. Một trong những nguyên nhân của hạn chế này là do việc lấy ý kiến còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, chưa có hướng dẫn cụ thể. Văn bản pháp luật được soạn thảo thường đồ sộ, khó tiếp cận, khó tham gia ý kiến.
Do đó, nhiều ý kiến cho rằng, Luật mới cần quy định khoa học, hợp lý hơn để việc lấy ý kiến và tạo điều kiện để nhân dân tham gia xây dựng pháp luật thực chất hơn. Nội dung lấy ý kiến cần tập trung vào những chính sáh lớn, quan trọng, trực tiếp ảnh hưởng đến doanh nghiệp, người dân. 
Ngoài việc hoàn thiện cơ chế lấy ý kiến trực tiếp của nhân dân một cách thiết thực thông qua hai đầu mối chính là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (đại diện và bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân nói chung) và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp, doanh nhân). Ngoài ra, các tổ chức chính trị xã hội có trách nhiệm đóng góp ý kiến về các dự án luật liên quan đến đối tượng của mình.
Các ý kiến cũng đề nghị Luật mới cần quy định cụ thể cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng pháp luật cũng như trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc tiếp thu, giải trình và phản hồi ý kiến của cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với dự thảo VBQPPL.
Hai phương án về thẩm quyền được dự thảo Luật mới đưa ra đó là: 
1. Quy định có 14 chủ thể ban hành với 18 hình thức VBQPPL (riêng Hội đồng Thẩm phán không ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật mà ban hành nghị quyết giải thích VBQPPL); 
2. Thiết kế theo hướng không quy định thẩm quyền ban hành văn bản của một số chủ thể như Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao, Tổng kiểm toán Nhà nước, các loại văn bản liên tịch. Theo phương án này thì chỉ còn 8 chủ thể có thẩm quyền ban hành văn bản với 8 hình thức VBQPPL.

Đọc thêm

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh
(PLVN) - Ngày 12/12, Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ theo dõi THADS, theo dõi thi hành àn hành chính năm 2025 và ký kết quy chế phối hợp liên ngành trong công tác THADS tại TP. HCM. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi dự, chỉ đạo hội nghị và chứng kiến lễ ký kết.

Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp: Triển khai công tác năm 2025

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) -Chiều 10/12, Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự và theo dõi thi hành án hành chính năm 2025. Ông Trần Phương Hồng, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy, Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TP.HCM tham dự và chỉ đạo Hội nghị.

Hình thành thiết chế Luật sư công sẽ tăng cường nguồn lực cho tổ chức Trợ giúp pháp lý

Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.
(PLVN) -Thiết chế Luật sư công ở Việt Nam đang được hiểu như thế nào và sự cần thiết của Luật sư công trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt xuất phát từ thực tế, tại Việt Nam không phải đối tượng nào cũng có điều kiện nhờ luật sư khi gặp các vấn đề pháp lý. Xung quanh vấn đề này Báo PLVN phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.

“Cẩm nang pháp luật” giúp giảm tải công việc cho cán bộ tư pháp địa phương của chị Phạm Thị Trang Đài

Chị Phạm Thị Trang Đài, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng
(PLVN) - Thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ Tư pháp - hộ tịch cấp xã nói chung và cán bộ ngành tư pháp nói riêng, chị Phạm Thị Trang Đài (SN 1972, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng) không ngừng nghiên cứu, cải tiến liên quan đến công tác theo dõi thi hành pháp luật giúp “giảm tải” cho cán bộ cũng như dễ dàng phổ biến đến người dân.

184 luật cần sửa đổi, bổ sung khi tinh gọn bộ máy

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) -  Chiều 11/12, tại TPHCM, phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP. HCM, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18- NQ/TW

TP.Hồ Chí Minh: Tập trung hơn nữa nguồn lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Lễ kí kết Chương trình phối hợp công tác về tăng cường hợp tác trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác Tư pháp trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030 giữa Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND TP. HCM
(PLVN) - Chiều 11/12, Đoàn Công tác Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành TW Đảng dẫn đầu đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về nâng cao hiệu quả phối hợp công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác tư pháp và thi hành án dân sự trên địa bàn Thành phố.

Hết sức cần thiết hình thành thiết chế luật sư công

Thạc sĩ Đỗ Thu Hương. (Ảnh PV)
(PLVN) -  Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc hình thành thiết chế luật sư công là hết sức cần thiết và nên được sớm thông qua trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư sắp tới.

Phú Yên: Sáng kiến cấp phiếu lý lịch tư pháp qua VNeID đạt giải ba cuộc thi về cải cách hành chính

Bà Phan Thị Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp (thứ ba từ phải qua) đại diện Sở nhận giải.
(PLVN) - Sáng kiến giải pháp “Tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp thông qua ứng dụng VNeID khi thực hiện thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp” của Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên mới đây đã được trao giải ba tại cuộc thi Tìm kiếm sáng kiến, giải pháp cải cách hành chính năm 2024 của tỉnh.

Công tác Thi hành án dân sự 2024: Giải pháp đột phá từ những địa bàn trọng điểm

Cưỡng chế THADS tại TP.Hồ Chí Minh, ảnh Cẩm Tú
(PLVN) -Số lượng biên chế giảm, trong khi lượng án tăng cả về việc, về tiền và tính chất phức tạp tăng cao ở nhiều thành phố lớn. Tuy nhiên, khắc phục khó khăn, năm 2024, các cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) ở những địa bàn trọng điểm đã thực hiện nhiều giải pháp, góp phần quan trọng đưa công tác THADS toàn quốc vượt chỉ tiêu đề ra.

Đề xuất thời gian tham gia bồi dưỡng chuyên môn của đấu giá viên ít nhất 8 giờ/năm

Đề xuất thời gian tham gia bồi dưỡng chuyên môn của đấu giá viên ít nhất 8 giờ/năm
(PLVN) -Đây là vấn đề đáng chú ý tại Dự thảo Thông tư quy định về chương trình khung của khóa đào tạo nghề đấu giá, cơ sở đào tạo nghề đấu giá; tập sự và kiểm tra kết quả tập sự hành nghề đấu giá; chương trình, nội dung và tổ chức bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ của đấu giá viên; hướng dẫn lựa chọn tổ chức hành nghề đấu giá tài sản; biểu mẫu trong lĩnh vực đấu giá tài sản do Bộ Tư pháp xây dựng.

Cân nhắc kéo dài thời hạn thực hiện Nghị quyết 09

Toàn cảnh cuộc họp.
(PLVN) -Ngày 10/12, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng đã chủ trì cuộc họp thẩm định dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chi tổ chức và hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) năm 2025.

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành
(PLVN) - Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Tư pháp và Quy chế Bình xét, công bố các sự kiện nổi bật hàng năm của ngành Tư pháp (ban hành kèm theo Quyết định số 2972/QĐ-BTP ngày 22/12/2023 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp), để có cơ sở đánh giá, bình chọn 10 sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành Tư pháp, Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức thăm dò dư luận đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành.