Nhiều tội danh "chết" trước cáo trạng

Cứ ký hợp đồng là phát sinh… tội

Năm 2007, Cơ quan cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, Bộ Công an, đã khởi tố vụ án “tham ô tài sản và cố ý làm trái quy định về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” tại Tổng Công ty vật tư nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ban lãnh đạo Tổng Công ty vật tư nông nghiệp  bị khởi tố với nhiều trọng tội như tham ô tài sản, cố ý làm trái, lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Ông Trần Văn Khánh, Tổng Giám đốc đã bị khởi tố về các tội danh là “tham ô tài sản” và “cố ý làm trái các quy định của nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng” và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ… liên quan đến các hơp đồng kinh doanh và thương mại mà Tổng Công ty ký với đối tác là Công ty Thành Lợi, đó là các hợp đồng cho thuê khách sạn 120 Quán Thánh, hợp đồng thuê xe ô tô đắt tiền để sử dụng vào hoạt động kinh doanh của lãnh đạo Tổng Công ty và các hợp đồng mua bán phân đạm urê.

Theo hợp đồng thuê khách sạn ngày 20/12/2004, Tổng Công ty vật tư nông nghiệp cho Công ty Thành Lợi thuê khách sạn 120 Quán Thánh, với giá 50 triệu đồng/tháng. Theo hợp đồng, Công ty Thành Lợi đầu tư sửa chữa, nâng cấp khách sạn để kinh doanh. Năm 2006, hai bên đã thống nhất điều chỉnh giá thuê từ 50 triệu đồng lên 200 triệu đồng và sau cùng là 300 triệu đồng/tháng. Hai Công ty cũng có những điều chỉnh về thời gian thực hiện hợp đồng đến hết ngày 31/5/2008.

Với việc cho thuê tài sản bình thường như trên, Cơ quan điều tra lại cho rằng, như thế là “gây thiệt hại” cho nhà nước vì trước đó, hai bên thỏa thuận giá thuê cao hơn 50 triệu đồng. Cơ quan điều tra cho rằng, vì tư lợi nên ông Trần Văn Khánh đã ưu ái cho Công ty Thành Lợi thuê với giá hời. Vì thế, ông Trần Văn Khánh  bị khởi tố và bắt tạm giam để xử lý.

Cũng trong thời gian năm 2003, 2004, Tổng Công ty vật tư nông nghiệp thuê 2 xe Mecerdec Benz của Công ty Thành Lợi, với giá trung bình khoảng 48 triệu đồng/xe mỗi tháng. Xe thuê được sử dụng vào việc sản xuất, kinh doanh của Tổng Công ty. Khi khởi tố vụ án, Cơ quan điều tra xác định, với tổng giá trị hợp đồng thuê mỗi xe đều là trên 1 tỷ đồng, vượt xa định mức mua xe do Nhà nước quy định. Vì thế, ông Trần Văn Khánh và cấp dưới của ông bị khởi tố về tội “cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” vì đã sài sang quá định mức. Ông Khánh còn bị khởi tố một trọng tội nữa là tội “tham ô” vì đã chiếm đoạt tiền… sửa xe.

Khách sạn 120 Quán Thánh

Nhiều tội danh chết trước cáo trạng

Trong quá trình điều tra, ông Trần Văn Khánh được đánh giá là đã “nhận tội”. Với lời khai của các bị can và nhiều lý lẽ buộc tội khác được đưa ra nhưng VKSND tối cao và Cơ quan điều tra, Bộ Công an lại đã không thể tiếp tục buộc tội đối với ông Trần Văn Khánh vì kết luận giám định tài chính đã cho thấy, việc cho thuê khách sạn 120 Quán Thánh và thuê các xe ô tô là hoạt động hợp pháp của doanh nghiệp, không phải là tội.

Theo kết quả giám định tài chính, việc Tổng Công ty vật tư nông nghiệp thuê xe hạng sang để sử dụng vào công tác kinh doanh của Công ty là không vi phạm quy định của pháp luật về định mức sử dụng xe công cho lãnh đạo Tổng Công ty.

Trong kết luận giám định, cơ quan giám định làm rõ, Cơ quan điều tra đã nhầm lẫn trong việc vận dụng các quy định về định mức “mua xe” và việc “thuê xe” của các Tổng Giám đốc doanh nghiệp nhà nước khi xem xét việc thuê ô tô của Tổng Công ty. Theo quy định, định mức mua xe mới của Tổng Giám đốc không được quá 600 triệu đồng. Nhưng pháp luật không quy định mức trần cho việc thuê xe. Việc thuê xe để sử dụng trong kinh doanh là được phép. Tiền thuê được tính là chi phí hợp lý của doanh nghiệp. Không thể xác định được “thiệt hại” trong việc thuê xe như cách đánh giá của Cơ quan điều tra, VKSND tối cao mà chỉ có thể đánh giá việc sử dụng xe thuê có thể gây lãng phí. Vì thế, không thể quy kết những người ký hợp đồng thuê xe vào tội cố ý làm trái.

Bên cạnh đó, theo hợp đồng thuê xe Tổng Công ty vật tư nông nghiệp phải bỏ tiền ra để sửa xe trong quá trình sử dụng phương tiện. Do vậy, khoản tiền sửa xe do lái xe đề xuất là khoản chi có cơ sở, không phải là khoản tiền được bịa ra. Việc quy kết ông Khánh tham ô vì “chiếm đoạt tiền sửa xe” bị… tắc. Không còn cách nào khác, Cơ quan điều tra và VKSND tối cao phải hủy bỏ các tội danh đối với ông Khánh liên quan đến việc thuê 02 xe ô tô này.

Không chỉ việc thuê xe không thành tội mà việc cho thuê khách sạn lại còn oan hơn. Trong kết luận giám định ngày 01/12/2008, căn cứ các quy định của pháp luật về quản lý tài chính và kinh doanh, kết quả giám định cũng cho thấy, việc cho thuê khách sạn 120 Quán Thánh với 3 mức giá, từ 50 triệu đến 300 triệu đồng là hoạt động kinh doanh bình thường. Doanh nghiệp có quyền tự quyết định giá thuê cho phù hợp với tình hình kinh doanh và việc làm đó không trái pháp luật. Không có thiệt hại gì xảy ra.

Với những dẫn chứng cụ thể và rõ ràng trong kết luận giám định, việc khởi tố ông Trần Văn Khánh vì các bản hợp đồng kinh doanh thương mại giữa hai Công ty là không hợp lý. Vì thế, sau quyết định đình chỉ tội “cố ý làm trái của VKSND tối cao, ngày 12/5/2010 vừa qua, Cơ quan điều tra đã đình chỉ tội danh “lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong khi khi thành công vụ” đối với ông Trần Văn Khánh liên quan đến việc cho thuê khách sạn.  

Sau một hành trình tố tụng kéo dài gần 3 năm, 2 trong số 5 bản hợp đồng mà Tổng Công ty vật tư nông nghiệp ký với Công ty Thành Lợi bị coi là có tội đến nay đã được giải oan. Đối với các bản hợp đồng mua bán phân đạm giữa hai Công ty, mới đầu, Cơ quan điều tra đã khởi tố ông Trần Văn Khánh về tội tham ô nhưng ngày 12/5/2010 vừa qua đã phải chuyển sang tội “lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong khi khi thành công vụ” vì không có chứng cứ buộc tội ông Khánh tham ô tài sản. Vụ án tiếp tục được dư luận quan tâm vì việc sửa sai của các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn còn nhiều điểm chưa thỏa đáng.

                                                                                      Bình Mình

Xung quanh việc Cơ quan điều tra ra quyết định đình chỉ các tội danh đã khởi tố đối với ông Trần Văn Khánh, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Văn Tú.

Thưa Luật sư, ông có nhận xét gì về vụ án khi rất nhiều tôi danh mà các bị khởi tố đã bị thay đổi hoặc đình chỉ?

Luật sư Nguyễn Văn Tú

Để ra quyết định đình chỉ điều tra một tội danh là điều không dễ dàng đối với các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong vụ án này, các cơ quan tố tụng đã ra nhiều quyết định đình chỉ điều tra và thay đổi tội danh đối với bị can chứng tỏ, kết quả điều tra đã cho thấy bản chất sự việc khác rất nhiều so với những nhận định, đánh giá ban đầu của cơ quan điều tra.

Việc cho thuê khách sạn 120 Quán Thánh và thuê các xe ô tô được xác định là hành vi phạm tội nhưng sau đó lại phải đình chỉ điều tra, theo ông, nguyên nhân nào của việc thay đổi quan điểm này của cơ quan điều tra?

Việc đình chỉ các tội danh liên quan đến các hợp đồng thuê và cho thuê tài sản là là đúng pháp luật. Sở dĩ có việc khởi tố vụ án liên quan đến các hợp đồng cho thuê khách sạn 120 Quán Thánh và thuê các xe ô tô vì cơ quan điều tra vận dụng chưa đúng các quy định của pháp luật.

Đối với việc thuê 2 xe ô tô, cơ quan điều tra lấy quy định về mua xe ô tô để xem xét tính đúng sai của việc thuê xe. Điều này rõ ràng là sai. Việc thuê xe là một hoạt động được phép của doanh nghiệp, không có định mức tối đa. Vì thế, việc hủy bỏ các tội danh liên quan đến hợp đồng thuê 2 xe ô tô là việc làm cần thiết.

                                                                             Xin cảm ơn ông!