Nhiều dư địa xuất khẩu trái cây Việt

Nông sản Việt có mặt tại nhiều thị trường lớn

Quả vải tươi Việt Nam cuối mùa đã xuất hiện tại các kệ siêu thị ở Hà Lan với mẫu mã, chất lượng giữ nguyên như thời điểm được hái ở vựa vải trong nước, dù mất hơn 1 tháng để đến châu Âu. Cùng thời điểm, nhãn lồng Hưng Yên cũng chính thức được bán tại Singapore với mức giá hơn 200.000 đồng/kg.

Trước đó, vào chính vụ, gần chục tấn vải thiều cũng đã sang đến Đức, Pháp, Hà Lan bằng đường hàng không. Trong khi, tỉnh Sơn La cũng xuất khẩu (XK) lô nhãn đầu tiên sang các nước châu Âu ngay đầu vụ nhãn năm nay… Lô nhãn lồng này đã được phân phối ngay sau khi thông quan cho một số cửa hàng thực phẩm châu Á tại các nước Hà Lan, Bỉ, Pháp và Anh.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, XK mặt hàng rau quả trong 6 tháng đầu năm 2021 đạt 2,03 tỷ USD, tăng 15,4% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, XK các loại hoa quả là chủng loại XK chính trong cơ cấu mặt hàng rau quả của Việt Nam khi chiếm đến 70,2% trong trị giá XK rau quả. Hiện các loại hoa quả Việt Nam xuất nhiều nhất ở khu vực châu Á, tiếp đến là châu Mỹ và châu Âu.

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã chính thức được cấp phép XK 6 loại quả tươi sang Hoa Kỳ gồm xoài, nhãn, vải, thanh long, chôm chôm và vú sữa. Thị trường Trung Quốc cũng đã có mặt 9 loại quả tươi của Việt Nam theo đường XK chính ngạch, gồm thanh long, xoài, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, mít, chôm chôm, măng cụt. Bên cạnh đó, Trung Quốc đã đồng ý phương án cho XK tạm thời hai mặt hàng là khoai lang và sầu riêng.

Nhật Bản cũng được coi là một thị trường XK rau quả tiềm năng của Việt Nam khi đây là một trong 10 thị trường nhập khẩu hàng rau quả lớn trên thế giới. Hiện nay Việt Nam đã được cấp phép XK chuối, xoài, thanh long và vải sang Nhật Bản. Nhu cầu của thị trường Nhật Bản cho các loại quả tươi này là rất lớn, nhưng sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được một phần rất nhỏ. Tương tự, Australia cũng đã chính thức cho phép nhập khẩu (NK) các loại quả tươi vải, xoài thanh long và nhãn từ Việt Nam.

Tiềm năng đan xen thách thức

Theo Bộ Công Thương, nhiều loại quả là thế mạnh của Việt Nam như vải, nhãn, chôm chôm, thanh long, dứa, dưa… đang có rất nhiều cơ hội tiếp cận thị trường châu Âu, đặc biệt là thị trường Anh khi các loại hoa quả nhiệt đới xuất xứ từ các quốc gia cạnh tranh như Brazil, Thái Lan, Malaysia… đều chưa có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Anh.

Hiện Anh đang là thị trường NK rau quả lớn thứ 4 trên thế giới nhưng thị phần của Việt Nam trong tổng NK của Anh ở mức rất thấp (chỉ chiếm 0,1%). FTA với Anh được kỳ vọng như một chìa khóa mở ra cơ hội cho các mặt hàng rau củ quả nói chung, hoa quả tươi nói riêng.

Tuy nhiên, để XK được hoa quả tươi vào Anh, các loại quả của Việt Nam phải vượt qua nhiều điều kiện, bởi Anh kiểm soát rất chặt chẽ việc sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón và các sản phẩm hóa chất dùng trong sản phẩm nông nghiệp.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ, năm 2020, mặc dù chịu tác động của dịch Covid-19, Hoa Kỳ vẫn NK tới 14,1 tỷ USD trái cây, tăng nhẹ so với năm 2019. Năm 2021, nhờ kiểm soát dịch bệnh và gói kích thích kinh tế lớn, nền kinh tế Hoa Kỳ đang phục hồi rõ rệt và mức chi cho thực phẩm của người dân tăng hơn.

Do đó, cơ hội XK rau quả vào thị trường này là rất lớn khi tỷ trọng NK hàng rau quả của Hoa Kỳ chiếm 18,9% tổng trị giá NK mặt hàng này trên thế giới, trong khi trị giá NK từ Việt Nam chỉ chiếm 0,6% trong tổng trị giá NK hàng rau quả của Hoa Kỳ.

Thương vụ đánh giá, bên cạnh những thuận lợi, hoạt động XK trái cây tươi sang Hoa Kỳ cũng gặp các khó khăn như sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại được trồng ngày càng nhiều tại các bang ở Hoa Kỳ hay tại Mê-hi-cô và các nước Nam Mỹ có điều kiện tự nhiên gần giống Việt Nam.

Ngoài ra, do khoảng cách địa lý, chi phí vận chuyển, bảo quản cao nên giá thành trái cây của Việt Nam sẽ khó cạnh tranh hơn. Quả tươi có mùa vụ ngắn cũng đòi hỏi các khâu trong chuỗi phân phối phải rất kỹ càng và cẩn thận.

Tương tự, hoa quả Việt Nam cũng mới chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng giá trị NK của Nhật Bản, Trung Quốc. Điều này chứng tỏ dư địa dành cho quả tươi Việt Nam vào các thị trường này là rất lớn.

Tuy nhiên, hiện nay, hàng hóa Việt Nam nói chung, hoa quả nói riêng đang gặp nhiều bất lợi khi XK sang các thị trường này do sự thiếu hụt container khiến cước phí vận chuyển tăng cao, làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam tại các thị trường XK. Chưa kể, Trung Quốc hiện đã siết chặt các điều kiện NK vào nội địa và Nhật Bản thì luôn đòi hỏi chất lượng rất cao.

"Bài/Loạt bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ"