Nhiều đề xuất tháo gỡ những 'điểm nghẽn' trong thể chế, chính sách để phát triển đất nước

Hội thảo do Trường Đại học Luật TP HCM, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam và Hội Doanh nghiệp xanh TP HCM (HGBA) đồng tổ chức. Đây cũng là Phiên chuyên đề pháp lý nằm trong khuôn khổ Vòng đối thoại địa phương/đơn vị thuộc Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF 2025).

Phát biểu khai mạc, Tiến sĩ Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP HCM nhấn mạnh, đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, với nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức.

Các Nghị quyết số 57-NQ/TW (2024), Nghị quyết số 66-NQ/TW (2025), Nghị quyết số 68-NQ/TW (2025), Nghị quyết số 59-NQ/TW (2025) của Bộ Chính trị đã được ban hành thời gian qua và đi vào cuộc sống, đặt ra mục tiêu to lớn về xây dựng một nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập sâu rộng dựa trên đổi mới, sáng tạo và khu vực kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng.

Để đạt được mục tiêu đó thì cần phải có thể chế pháp lý đóng vai trò kiến tạo phát triển, vừa đảm bảo kỷ cương minh bạch, vừa khơi thông mọi nguồn lực, nuôi dưỡng tinh thần doanh nhân và bảo vệ doanh nghiệp trước những rủi ro không đáng có.

Tiến sĩ Lê Trường Sơn mong muốn với các ý kiến đóng góp tâm huyết, đa chiều từ các đại biểu, Hội thảo sẽ mang lại nhiều góc nhìn mới mẻ, sâu sắc và có tính gợi mở để xây dựng khuyến nghị, góp phần hoàn thiện thể chế, khơi thông các dòng chảy phát triển, vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Đại diện Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, bà Phạm Thị Bích Huệ - Phó Chủ tịch Hội cũng khẳng định sự cần thiết của việc đồng hành giữa giới nghiên cứu, cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn. BTC hy vọng Hội thảo sẽ trở thành nền tảng kết nối thực chất giữa doanh nghiệp với chính sách, nơi tiếng nói doanh nghiệp được thu thập, tổng hợp và truyền dẫn trực tiếp tới cơ quan quản lý.

Hội thảo được tổ chức thành 3 phiên tham luận diễn ra trong một ngày làm việc, đi sâu vào nhiều chủ đề thời sự. Phiên tham luận thứ nhất với chủ đề “Thể chế và chính sách khơi thông dòng chảy phát triển kinh tế tư nhân” tập trung phân tích các rào cản pháp lý, cơ chế bảo vệ doanh nghiệp và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh.

TS. Đỗ Thanh Trung, Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật  TP HCM với báo cáo về giải pháp chính sách - pháp luật theo tiếp cận chủ nghĩa thể chế mới đã nêu lên thực trạng bất ổn về quy định và quyền sở hữu yếu kém khiến khu vực tư nhân tại Việt Nam chưa thể phát huy toàn bộ hiệu quả. Ông Trung đề xuất cải cách pháp luật điều chỉnh các hoạt động kinh tế tư nhân theo hướng củng cố và bảo vệ quyền sở hữu tài sản; thúc đẩy môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng.

Thạc sĩ - Luật sư Trần Đình Chiến, Công ty Luật TNHH AVB Lawyers phân tích thực trạng hỗ trợ pháp lý của Hội Doanh nhân trẻ và các hiệp hội ngành nghề, nhận diện các điểm nghẽn pháp lý điển hình. Ông Chiến khuyến nghị thành lập Ban Chính sách - Pháp lý trực thuộc Hội Doanh nhân trẻ như một mô hình hỗ trợ pháp luật chuyên nghiệp, kịp thời và hiệu quả nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của hội viên; thúc đẩy văn hóa tuân thủ pháp luật và góp phần kiến tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, trên nền tảng thượng tôn Hiến pháp và pháp luật.

TS. Nguyễn Thị Ánh Hồng, Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP HCM phân tích vai trò của chính sách pháp luật hình sự trong bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân, qua đó chỉ ra những bất cập trong xây dựng và thực thi pháp luật hiện hành. Trong đó, đề xuất phân định rõ ranh giới giữa vi phạm dân sự, hành chính và hình sự; hoàn thiện Bộ Luật Hình sự; nâng cao năng lực cơ quan tố tụng; thúc đẩy cơ chế đối thoại, giám sát thực thi pháp luật kinh tế. 

Phiên tham luận thứ hai xoay quanh chủ đề “Đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế tư nhân hướng tới phát triển bền vững”. Nội dung đáng chú ý là tham luận của diễn giả Lê Quỳnh Thư về chuyển dịch ngành tổ chức sự kiện từ dịch vụ nhỏ lẻ thành ngành kinh tế đòn bẩy thương hiệu quốc gia.

Theo bà Thư, Nghị quyết 68 lần đầu tiên đặt ra yêu cầu “đa dạng hóa loại hình doanh nghiệp, phát triển mô hình mới trong văn hóa, sáng tạo, công nghệ, khởi nghiệp, kinh tế số”, mở cơ hội để ngành được định danh pháp lý, xây dựng mã ngành, tiêu chuẩn nghề nghiệp và khung năng lực lao động. Bà Thư đề xuất doanh nghiệp tổ chức sự kiện cần phát triển sản phẩm có thể thương mại hóa, nhân bản, xuất khẩu; tham gia mạng lưới sáng tạo trong và ngoài nước; đồng thời chủ động xây dựng khung năng lực và kiến nghị chính sách ưu đãi cho ngành.

TS. Lại Nam Tuấn, Khoa Quản trị, Trường Đại học Luật TP HCM phân tích thực trạng và triển vọng xây dựng hệ sinh thái ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) tại Việt Nam, đối chiếu kinh nghiệm Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore. Trong khi đó, ThS. Nguyễn Thị Thương, Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh phân tích các điểm bất cập chính trong quy định của các sắc thuế thu vào thu nhập hiện nay tại Việt Nam và kiến nghị giải pháp hoàn thiện đứng dưới góc độ của doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh.

Phiên thứ ba tập trung vào chủ đề “Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh: xu thế phát triển tất yếu”. ThS. Lưu Thị Thanh Mẫu đề xuất Việt Nam cần sớm cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế xanh trong Nghị quyết 68-NQ/TW thành chính sách phát triển đô thị và công trình xanh, gắn với các tiêu chí quy hoạch đất, kiến trúc, giao thông, công nghiệp, xử lý chất thải và bảo tồn di sản.

Bà Mẫu cũng đề xuất phân loại tiêu chí cho từng đô thị, ưu tiên các thành phố lớn, đồng thời kiến nghị Bộ Xây dựng cần ban hành bộ công cụ đánh giá công trình xanh riêng cho Việt Nam, tham khảo mô hình Green Mark của Singapore, với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp chứng nhận làm căn cứ bắt buộc trong cấp phép, thanh tra và kiểm tra xây dựng. Bên cạnh đó, cần bổ sung chế tài xử phạt đối với các chủ thể vi phạm để bảo đảm thực thi, qua đó thúc đẩy phát triển công trình xanh bài bản, bền vững.

PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường - Bộ Nông nghiệp và Môi trường phân tích, Việt Nam đang có điều kiện tự nhiên và hệ sinh thái phong phú để phát triển tín chỉ carbon trong các lĩnh vực như nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo, phục hồi rừng, bảo vệ rạn san hô và sinh cảnh biển.

Những tín chỉ tạo ra từ các dự án này có thể được chuẩn hóa theo tiêu chí quốc tế, đưa vào giao dịch trong nước và quốc tế thông qua sàn giao dịch hiện đại. Nhật Bản và các thị trường carbon phát triển khác đang cung cấp các nguyên mẫu quan trọng về thiết kế hạ tầng, quy trình giao dịch, cơ chế kiểm chứng, chính sách pháp lý và điều phối cơ quan quản lý với những kinh nghiệm có thể được điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

Các ý kiến tại Hội thảo sẽ được tổng hợp, chắt lọc thành những kiến nghị chính sách cụ thể và thiết thực, gửi tới Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 để chuẩn bị cho các phiên đối thoại tiếp theo ở cấp Bộ và toàn thể cấp cao vào ngày 15 và 16/9 tới.