Ngày đi bộ đội về, anh tôi còn sức khỏe và lành lặn. Anh hy vọng xin được việc gì đó trong làng xã cho có chút vai vế. Nhưng không có gì cả.
Anh bắt đầu uống rượu, lúc đầu là cho vui với bạn bè, sau là giải khuây, sau nữa là đánh vợ mắng con, xé sách không cho con đi học... là chuỗi ngày sợ hãi, đau khổ cho vợ con. Sức khỏe anh giảm sút nhiều, vài lần vào bệnh viện vì rượu. Anh sống chập chờn giữa các cơn say, tính cách thay đổi, vợ con bỏ đi, bạn bè mất dần.
Bây giờ, rượu bia còn tràn lan hơn. Ba tỷ USD đổ vào các cuộc nhậu là chỉ tính riêng cho khoảng 3 tỷ lít bia được người Việt uống hàng năm. Không có số liệu thống kê chính xác số rượu cồn được người Việt Nam sử dụng hàng năm, có lẽ vì nguồn cung cấp rượu phong phú quá: Rượu thật và rượu giả, nhập chính ngạch và không chính ngạch, rượu tự nấu như cả làng tôi vẫn uống từ xưa đến nay...
Tôi tin là ai cũng từng chứng kiến sân khấu và hậu trường của những cuộc nhậu. Những khuôn mặt đỏ hay tím tái, la hét, tranh nhau nói, ngả nghiêng và thô tục. Nếu họ ói mửa hay gục tại chỗ thì vẫn còn là may vì nếu đủ sức ra về họ còn có nguy cơ cao bị, hoặc gây tai nạn giao thông. Theo số liệu của Viện Pháp y Quốc gia, trong 500 ca tử vong do tai nạn giao thông được xét nghiệm, 36% có cồn trong máu.
Thế mà rượu bia, xuất hiện từ thời Hy Lạp cổ đại, lại được coi là biểu hiện của văn minh và được dùng trong lễ lạt, dâng cúng. Rượu bia vốn không có tội tình gì. Một ly bia hay ly rượu, được phục vụ đúng cách, uống từ từ để thưởng thức hương vị sẽ làm đầm ấm bữa ăn gia đình, làm cho con người thư giãn, tự tin và cởi mở hơn trong các bữa tiệc. Nhưng uống rượu bia đúng cách cũng rất công phu. Rượu vang sủi (champagne) hay vodka được coi là rượu khai vị, thường được uống đầu bữa tiệc. Rượu vang đỏ, được rót vào ly bầu to, không làm lạnh và nên uống cùng đồ ăn chế biến từ thịt đỏ. Rượu vang trắng, uống lạnh và tùy từng loại có thể dùng với đồ biển hay đồ thịt.
Rượu ngọt (liquor) hay rượu kem Bailey được dùng sau bữa ăn, như một loại uống tráng miệng cho phụ nữ. Các loại rượu nặng cũng thường được uống sau bữa ăn và chủ yếu dành cho các ông. Nếu uống bia hay rượu vang, nhất là vang đỏ ở liều nhỏ mỗi ngày (ít hơn 150 ml rượu vang hay 30 ml rượu mạnh hay một chai bia 330ml) có thể có lợi cho sức khỏe, làm giảm nguy cơ về bệnh tim mạch, về tai biến mạch máu não. Điều này có lẽ cũng tương tự như uống chén rượu thuốc nhỏ mỗi ngày của các cụ.
Vậy tại sao rượu bia trở thành mối lo ngại như một tệ nạn xã hội, nhất là đối với thanh thiếu niên?
Có lần, hai ông giáo sư y khoa từ London sang Sa Pa, Việt Nam dự hội nghị. Họ được mời rượu Sán Lùng đựng trong vỏ chai nước suối ở một quán ven đường. Các ông gật gù hỏi giá rượu và được cho biết chỉ tương đương vài chục penny. Họ đùa: nếu bán rượu thế này ở Anh, cả nước Anh sẽ nghiện rượu. Tôi biết chắc một điều là ở Anh hay Australia rượu không rẻ, không bán tràn lan và thanh niên dưới 18 tuổi không được mua và uống các loại nước có cồn nơi công cộng. Nhà hàng phải có giấy phép mới được bán rượu bia cho khách ăn.
Giới trẻ, trong một cuộc điều tra nhỏ, đã cho rằng “uống rượu bia là cách xã giao, là phương tiện không thể thiếu khi đi làm và giúp giao tiếp bản lĩnh hơn với bạn bè”. Tôi nghĩ, nếu uống rượu bia tăng tự tin trong giao tiếp thì liều lượng cũng không nên quá một chai bia hay một ly rượu vang để bạn còn tỉnh táo và tự tin. Uống hơn nữa, đầu óc bạn sẽ mờ mịt, hành động sẽ thiếu chính xác. Không thể để cho những “chuẩn mực” văn hóa rượu bia thấp kém kéo bạn xuống, lấy mất chí hướng và sức khỏe của bạn, lấy mất thời gian bạn dành cho vợ con và gia đình.
Tết đến, hãy cùng nâng ly mừng năm mới để mang lại niềm vui cho mình, cho gia đình và mọi người xung quanh. Nhưng đừng uống trên sự lo lắng của người khác, bởi nếu bạn quá chén, người phải trả giá có thể không chỉ là bản thân bạn.
