Tình hình trên bán đảo Triều Tiên và vùng biển Nhật Bản từ đầu năm 2010 đến nay đã có những biến chuyển đáng quan ngại, nhất là sau vụ chìm tàu chiến Cheonan của Hàn Quốc, vụ bắn pháo giữa hai miền Triều Tiên trên đảo Yeongpyeong gây thương vong lớn.
Trong khi đó, vụ va chạm tàu cá Trung Quốc với tàu hải quân Nhật Bản gần hòn đảo tranh chấp Senkaku (phía Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) đã làm cho quan hệ giữa các bên có liên quan phức tạp, căng thẳng. Hiện nay giữa Tokyo và Bắc Kinh cũng chưa khôi phục lại các quan hệ bình thường sau vụ việc nói trên.
Trong bối cảnh đó, cuối tuần qua, nội các Nhật Bản đã nhất trí thông qua các đường lối chính sách quốc phòng mới của nước này, trong đó bày tỏ quan ngại mạnh mẽ đối với sự lớn mạnh về mặt quân sự của Trung Quốc và đưa ra quan điểm quốc phòng mới nhằm cho phép đối phó linh hoạt hơn với các mối đe dọa, trong đó có chủ nghĩa khủng bố và các tên lửa của CHDCND Triều Tiên. Trước đó, có một động thái cũng làm cho Hàn Quốc hết sức lo ngại là Chính phủ Nhật Bản tính toán lên kế hoạch sẽ đưa quân sang Hàn Quốc để giải thoát các công dân của mình nếu có xảy ra chiến tranh giữa hai miền Triều Tiên.
Văn bản về đường lối và chính sách mới của Nhật Bản cũng nhấn mạnh CHDCND Triều Tiên là “nhân tố bất ổn trầm trọng” ở khu vực Đông Bắc Á. Các đường lối chương trình quốc phòng mới của Nhật Bản miêu tả sự lớn mạnh về mặt quân sự của Trung Quốc và các hành động khác của nước láng giềng này như tăng cường hoạt động hải quân xung quanh các đảo ở phía Tây Nam Nhật Bản là một “vấn đề quan ngại đối với khu vực và cộng đồng quốc tế”.
Đây là lần đầu tiên các đường lối chương trình quốc phòng của Nhật Bản đề cập tới Trung Quốc bằng những lời lẽ thắng thắn và mạnh mẽ như vậy. Văn bản trên cũng cho biết Nhật Bản sẽ chuyển dần trọng tâm từ mối đe dọa kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh do Nga tạo ra đối với các hòn đảo ở miền Nam tiến gần hơn sang phía Trung Quốc do Bắc Kinh đang tăng cường nhanh chóng hạm đội tàu ngầm và hiện đại hóa các máy bay tiêm kích. Thậm chí gần đây Trung Quốc còn cho hay họ sẽ sớm đưa hàng không mẫu hạm vào hoạt động để bảo vệ các quyền lợi trên vùng biển...
Các đường lối chính sách quốc phòng mới của Nhật Bản kêu gọi tăng cường hợp tác với Mỹ trong các lĩnh vực như chống các cuộc tấn công trên mạng Internet và tăng cường quan hệ quốc phòng với những nước có chung giá trị dân chủ như Hàn Quốc và Australia. Các đường lối chính sách quốc phòng mới sẽ định hướng chính sách quốc phòng của Nhật Bản trong vòng 10 năm tới, kể từ tài khóa 2011 (bắt đầu từ tháng 4-2011). Đây là văn bản đầu tiên được xây dựng dưới thời chính quyền của Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền.
Có thể nói trong bối cảnh cả khu vực Đông Bắc Á chưa giải quyết căn bản các vấn đề tồn đọng từ chiến tranh thế giới thứ hai, cũng như vấn đề cụ thể như chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng và sự lớn mạnh về quốc phòng của Trung Quốc... thì sự thay đổi về đường lối và chính sách quốc phòng của Nhật Bản cũng làm cho dư luận quan tâm. Hơn thế, nó cũng tạo ra cơ sở cho Tokyo thúc đẩy mạnh mẽ hơn mối quan hệ với Washington, tiếp tục coi Hiệp ước an ninh Mỹ-Nhật là nền tảng để đối phó các mối đe dọa quân sự từ các nước láng giềng.
Nguyên Châu
