Thói quen độc hại
Từ lâu nay, hầu hết nhang đốt ở các đền, chùa đều là loại nhang bán với giá bình dân. Chỉ với 15.000 đồng người đi chùa đã có thể mua được một bó nhang lớn tẩm hương thơm ngào ngạt. Họ mang theo bó nhang giá bình dân, đốt cho khói hương nghi ngút lan tỏa tạo một không gian cung kính với cõi tu hành. Ai cũng có suy nghĩ đi chùa phải thắp nhang khấn nguyện, càng nhiều càng thành kính nên người nhận lấy hậu quả sức khỏe vì khói và hương nhang tẩm hóa chất chính là các tăng ni, người tu hành trong các cơ sở tôn giáo.
Ni sư Thích Nữ Mỹ Thuận - chùa Sùng Đức (quận Thủ Đức) chia sẻ: “Ai lại chùa mình cho người ta lạy thôi, không cho đốt nhang. Cái lòng thành của mình mới tỏa ngát hương thơm, chứ đâu phải do nhang mang lại. Tôi cũng nhắc nhở các phật tử ở nhà hạn chế thấp nhang để đảm bảo sức khỏe”.
Không chỉ được đốt ở chùa, đền, miếu, nhang bình dân còn được tiêu thụ mạnh bởi đông đảo người dân. Người ta mua nhang về thắp thờ Phật, thắp cúng ông bà, tổ tiên, thắp nhang ông địa, thần tài, bàn thờ ông Thiên… như tín ngưỡng bao đời nay của người Việt. Nhiều người vô tư thắp nhang khói nghi ngút trong nhà mà không quan tâm tìm hiểu xem loại nhang ấy có tốt không, có chứa nhiều hóa chất độc hại hay không? Nếu sử dụng nhang giá rẻ, tấm ướp nhiều hóa chất thì nguy cơ tổn hại sức khỏe là rất lớn bởi trong nhà là không gian kín, lại đốt hàng ngày.
Người đốt cứ đốt, người làm cứ làm. Nghề làm nhang đơn giản, lại lợi nhuận cao nhiều nên có rất nhiều cơ sở nhỏ lẻ tham gia kinh doanh. Thị trường nhang vì thế trở nên bát nháo với những sản phẩm kém chất lượng, gây tổn hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Ý thức được điều này, nhiều năm qua, nhiều chùa đã có thông báo đến người dân vãn cảnh chùa về việc “chỉ được thắp 1 nén nhang”, hoặc không được thắp nhang, chỉ được bái lạy trong chùa. Đồng thời, một số người tiêu dùng cũng đã bắt đầu chú ý đến chất lượng nhang, tìm mua nhang sạch, nhang có nguồn gốc thiên nhiên để sử dụng.
Nhang sạch được ưa chuộng
Nằm trong xu hướng tiêu dùng xanh, hiện nay, thế giới nhang cúng đã xuất hiện nhiều loại nhang được rao bán là nhang sạch. Theo đó, nhang được quảng cáo làm từ bột thực vật như quế, trầm hương, khuynh diệp, thảo mộc tự nhiên… và keo kết dính bột nhang làm từ vỏ cây bời lời. Hầu hết các công ty, lẫn cửa hàng bán nhang đều cam kết nhang sạch, có giấy kiểm định an toàn sức khỏe từ Sở Khoa học và Công nghệ địa phương cấp.
Mỗi một công ty thường quảng bá những “bí quyết” riêng trong việc sản xuất ra nhang sạch. Như ông Hà.V.L - Giám đốc công ty nhang cho biết sản phẩm nhang ngải cứu của mình có bí quyết riêng khi không sử dụng keo kết dính bột nhang, giúp nhang đốt lên không gây cay mắt người dùng, bột nhang làm từ lá ngải cứu còn có tác dụng xua muỗi.
Tại một công ty nhang khác có tên T. Minh (quận Tân Phú), chủ công ty này khẳng định, nhang sạch của công ty đảm bảo 100% thiên nhiên, không hóa chất, không phẩm màu. Cam kết sử dụng 100% gỗ trầm, gỗ quế, keo bời lời kết dính, không dùng bất kỳ gỗ gì khác, đảm bảo an toàn cho sức khỏe người sử dụng. Bên cạnh đó, sản phẩm của công ty T. Minh đã được kiểm định tại Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm TP HCM, thuộc Sở Khoa học công nghệ TP. “Công ty đã có gửi sản phẩm đi kiểm định ở Sở KH và CN TP HCM. Kết quả này đã chứng minh được sản phẩm này được cơ quan uy tín kiểm tra và sản phẩm sạch, an toàn theo tiêu chuẩn Việt Nam. Thông số kiểm định của nhang công ty là tốt nhất Việt Nam hiện nay.”
Giá của những hộp nhang được cho là sạch cũng không hề bình dân. Khảo sát một số sản phẩm trên thị trường cho thấy, giá nhang sạch cao gấp 3, 4 lần giá nhang bình dân vẫn bán trước nay. Dạo một vòng, 01 hộp 500 cây giá từ 130- 165 nghìn đồng. Nhìn chung, giá nhang sạch đến tay người tiêu dùng không hề rẻ. Phải chăng đây là cái giá mà người tiêu dùng cần chấp nhận để đảm bảo lấy sức khỏe cho mình?
 |
| Thắp nhang đi chùa – một tập quán truyền thống của người Việt Nam. |
Chuẩn nào cho nhang sạch?
Trong vai một người muốn làm đại lý nhang sạch, chúng tôi liên hệ tới vài công ty kinh doanh và vô cùng ngạc nhiên với mức chiết khấu bán hàng. Một nhân viên kinh doanh nhang sạch thương hiệu A. A (huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) cho biết giá bán lẻ nhang 180 cây/hộp, cao 30cm là 120 ngàn/hộp. Nếu đại lý mua 01 thùng 50 hộp sẽ được giảm giá chỉ trả 50% số tiền/hộp. Như vậy, nếu làm đại lý cho công ty nhang này, 01 hộp nhang có giá 60 ngàn đồng, nửa giá so với giá niêm yết.
Khi nghe chúng tôi ghi ngờ về chất lượng nhang sạch, nhân viên này giải thích: “Nhang sạch có đặc điểm không cuộn tàn, không nhuộm phẩm màu, mùi hương của nhang bên em thơm nhẹ từ tự nhiên, khói tỏa ra không cay mắt gây độc hại. Bên em có đầy đủ giấy tờ pháp lý chứng minh sản phẩm không hóa chất nhé chị!”. Với mức giá bán chênh lệch với giá thành sản xuất như vậy, phải chăng, người tiêu dùng đã bị “thiệt” không ít, và nữa, hoàn toàn có thể đặt nghi vấn, liệu nhang sạch có thực sự “chất lượng cao” như quảng bá?
Có thể thấy, lợi nhuận từ kinh doanh nhang khá cao. Vì vậy, xuất hiện nhiều công ty, cơ sở xâm nhập thị trường nhang sạch. Theo thông tin từ một người trong ngành chia sẻ, thị trường nhang của nước trị giá trên 1.000 tỷ mỗi năm. Công ty của DN này chỉ bán lẻ nhang sạch một tháng có số kết dư gần 200 triệu đồng.
Theo Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm TP HCM, dịch vụ chính của Trung tâm là phân tích thử nghiệm, sản phẩm của dịch vụ này là “Phiếu kết quả Thử nghiệm” và hiện tại Trung tâm không cung cấp dịch vụ kiểm định/ chứng nhận/ công nhận chất lượng đối với sản phẩm nhang sạch. Nhiều doanh nghiệp kinh doanh nhang đã ngộ nhận điều này và từ đó, dùng giấy kiểm định để làm “bùa” hộ thân trong kinh doanh.
Thạc sĩ Trương Huỳnh Anh Vũ - Phó Trưởng phòng phân tích vi sinh cho biết. “Hiện nay, Trung tâm cũng đã phát hiện một vài trường hợp doanh nghiệp đã tự ý sử dụng logo của Trung tâm và tên Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM in trên bao bì và nhãn sản phẩm nhang hoặc thậm chí giả mạo, làm sai lệch kết quả thử nghiệm. Trung tâm đã có biện pháp nhắc nhở đối với các trường hợp trên và hầu hết các doanh nghiệp đều đã thực hiện hành động khắc phục”.
Theo tìm hiểu, nhang không nằm trong danh mục quản lý của các cơ quan nhà nước như Sở Y tế hay Sở Công Thương. Hiện nay, sản xuất nhang thuộc ngành nghề truyền thống, đồng thời chưa có tiêu chuẩn về chất lượng. Việc thẩm định nhang có sạch hay không hiện nay hầu hết chỉ phụ thuộc vào độ uy tín của thương hiệu kinh doanh, hoặc cảm quan chủ quan của người dùng. Điều này khiến thị trường nhang giả có phần “thật giả lẫn lộn”, phần nào sẽ khiến doanh nghiệp kinh doanh nhang sạch thực sự khó tiếp cận người tiêu dùng khó tính.
