Ngăn rò rỉ sinh học
Từ lâu, con người đã hy vọng tìm thấy sự sống ngoài không gian. Chỉ riêng trong Hệ Mặt Trời đã có ít nhất 5 hành tinh có thể có sự sống ngoài Trái đất. 5 hành tinh có dấu vết của nước từng xuất hiện là Sao Hỏa, Mặt trăng Europa của Mộc tinh, vệ tinh Ganymede (vệ tinh tự nhiên lớn nhất của Mộc tinh), Mặt trăng Enceladus của Thổ tinh và Diêm Vương tinh.
Để phát hiện và tìm sự sống ngoài Trái đất đòi hỏi phải gửi những tàu thăm dò robot hoặc thậm chí là con người để khám phá. Trong khi đó, robot có thể chứa vi khuẩn, virus hoặc các chất gây ô nhiễm sinh học khác từ Trái đất còn con người chính là một sinh thể gây ô nhiễm khổng lồ.
Theo các nhà nghiên cứu, nếu sự sống ngoài hành tinh tồn tại, “những vị khách không mời” đến từ Trái đất không chỉ có thể gây ô nhiễm môi trường ở hành tinh mới mà thậm chí tiêu diệt sự sống tại đây. Tuy nhiên, điều mà nhiều nhà khoa học lo ngại hơn hết là khả năng ô nhiễm được mang từ ngoài không gian về Trái đất, với những hậu quả nếu xảy ra là chưa thể đoán được. Lo ngại này lý giải cho việc các nhà du hành vũ trụ thực hiện chuyến du hành đến Mặt Trăng đầu tiên bằng tàu Apollo sau khi lại Trái đất đã bị cách ly trong suốt 3 tuần để đảm bảo không mang về bất kỳ sinh vật bất thường nào từ mặt trăng.
Lo ngại này về sau được chứng minh không thể xảy ra vì mặt trăng là nơi không có không khí, nước. Do đó, đây có khả năng là môi trường vô trùng. Thế nhưng, trên thực tế, vẫn có vài điều đáng sợ đã xảy ra. Điển hình là việc khi phi hành đoàn trên tàu Apollo 12 trở về Trái đất, họ mang về chiếc máy ảnh từ tàu không gian không người lái Surveyor 3, hạ cánh trên mặt trăng trước đó 2 năm rưỡi. Các nhà khoa học của NASA đã kiểm tra chiếc máy ảnh và đã phát hiện ra tập hợp nhỏ các vi khuẩn streptococcus nhóm A nằm sâu bên trong.
 |
| Một tàu đổ bộ Viking được khử trùng trước chuyến đi đến Hỏa tinh vào những năm 1970 |
Streptococcus là loài vi khuẩn đặc hữu của Mặt Trăng. Có ý kiến cho rằng vi khuẩn trên Trái Đất vô tình được đưa lên tàu Surveyor và bằng cách nào đó đã sống sót trong môi trường Mặt Trăng. Tuy nhiên, phân tích sau đó cho thấy sự thực là chiếc máy ảnh đã bị vi khuẩn trong phòng thí nghiệm “xâm chiếm” sau khi quay trở lại Trái Đất. Dù vậy nhưng vụ việc này vẫn là lời cảnh báo về quá trình lây lan vi khuẩn hay những sự sống bất thường từ thế giới này sang thế giới khác là rất dễ dàng.
Năm 1967, Mỹ thành lập Văn phòng Bảo vệ Hành tinh để đảm bảo những rủi ro vi khuẩn xâm chiếm sẽ không xảy ra hoặc được giảm nhẹ bằng cách khử trùng an toàn thích hợp cho các sứ mệnh thăm dò trước và sau khi thực hiện.
Không chỉ trong phạm vi NASA hay nước Mỹ, Cơ quan Không gian Vũ trụ Mỹ (UNOOSA) sau đó đã soạn thảo một hiệp ước về không gian vũ trụ. Hiệp ước này ban đầu đã được Anh và Liên Xô cùng ký kết và đến nay, đã có 107 quốc gia ký kết hiệp ước này. Hiệp ước này đã phát huy vai trò khi những tàu không gian của con người được gửi đi ra không gian không mang theo vi khuẩn và lây cho các thế giới khác.
Nhằm ngăn ngừa ô nhiễm lan ra bên ngoài, các tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng như khử trùng phòng lắp ráp tàu vũ trụ, khử trùng cả tàu không gian trước khi đi vào hoạt động đều được đảm bảo. Sau khi mọi việc đã hoàn tất, tàu vũ trụ sẽ tự hủy để giúp đảm bảo không gây xáo trộn. Ví dụ, ngày 21/9/2003, sau 8 năm quay quanh Mộc tinh, tàu vũ trụ Galileo đã lao xuống bầu khí quyển của hành tinh nhằm đảm bảo rằng Galileo sẽ không vô tình đâm vào Europa, Ganymede hoặc bất kỳ Mặt Trăng Jovian nào khác có thể đang che giấu mầm sống.
Mức lương “hời”
Trong bối cảnh như vậy, một phần công việc của nhân viên bảo vệ hành tinh là giúp đảm bảo các trường hợp rò rỉ sinh học tương tự như vụ việc với chiếc máy ảnh trên tàu Surveyor 3 không xảy ra. Công việc này sẽ có vai trò quan trọng hơn nữa trước bối cảnh NASA đã vẽ lên rất nhiều dự án thăm dò không gian trong tương lai, như bay lên Sao Hỏa vào thập niên 2030, phóng tàu đến Europa, Enceladus và Titan để tìm kiếm dấu hiệu sự sống.
Tháng 8/2017, NASA đăng tin tuyển dụng một nhân viên bảo vệ hành tinh. Theo mô tả công việc, người đảm nhiệm vị trí này là người chịu trách nhiệm bảo vệ Trái Đất khỏi sự ô nhiễm tiềm tàng bởi các dạng sống ngoài Trái đất, bao gồm các vi sinh vật tiềm năng có thể sống trong băng hoặc nước ngầm của Sao Hỏa, cũng như ngăn chặn sự vận chuyển vô tình của các vi khuẩn Trái Đất đến các hành tinh khác thông qua các tàu thăm dò hay chỉ đơn giản là qua những chiếc ủng của các phi hành gia.
Nói cách khác, trách nhiệm của nhân viên bảo vệ hành tinh bao gồm đảm bảo con người không làm ô nhiễm không gian và các sinh vật khác không làm ô nhiễm Trái đất; tránh trao đổi vật chất sinh học liên hành tinh có hại có thể gây ra dịch bệnh độc hại trên hành tinh của chúng ta hay quét sạch sinh quyển ngoài hành tinh. Đổi lại, sĩ quan này sẽ nhận được mức lương đáng kể lên tới 187.000 USD mỗi năm.
 |
| Nhân viên bảo vệ hành tinh được thành lập sau khi Hiệp ước ngoài vũ trụ được ký kết năm 1967 |
Theo NASA, tất cả các phi thuyền trước giờ của cơ quan này đều được tiệt trùng để ngăn chặn tình huống giả định nói trên. Tuy nhiên, các nhân viên của bộ phận bảo vệ hành tinh trong thời gian tới sẽ giúp hoàn thiện công việc đó tốt hơn, đảm bảo không có bất cứ một loại vi khuẩn nào có thể được mang lên và mang xuống Trái Đất từ các hành tinh khác, bảo vệ chống vi khuẩn cả chiều đi lẫn chiều về của các phi thuyền không gian. Tại thời điểm đó, Văn phòng bảo vệ hành tinh của NASA chỉ mới có 1 thành viên là Tiến sĩ Cassie Conley. Đến tháng 1/2019, các thông tin cho biết NASA đã tuyển được người vào vị trí gây chú ý này.
