Nhận diện rủi do pháp lý trong tố tụng trọng tài qua một số vụ tranh chấp quốc tế

Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh Việt Nam ngày càng tham gia sâu rộng vào các quan hệ thương mại, đầu tư quốc tế, kéo theo sự gia tăng của các tranh chấp trọng tài có yếu tố nước ngoài. Trong xu thế đó, việc nhận diện và kiểm soát rủi ro pháp lý trong tố tụng trọng tài, đặc biệt liên quan thẩm quyền của Hội đồng Trọng tài và nguyên tắc xét xử công bằng, đang trở thành vấn đề được cộng đồng pháp lý và DN quan tâm.

Chương trình Tọa đàm được điều phối bởi TS Nguyễn Trung Nam (EPLegal), với sự tham gia của nhiều chuyên gia, trọng tài viên và luật sư quốc tế uy tín, gồm TS. Colin Ong KC, GS. Võ Trí Hảo, Mr. Michael Kuman Lee, TS. Lê Thị Ngọc Hà, Mr. Mathew Finn và TS. Hoàng Việt Trung. Các diễn giả đều là những người có nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu, giảng dạy, trực tiếp tham gia giải quyết các vụ tranh chấp trọng tài quốc tế lớn, trong đó có nhiều vụ việc có bên Việt Nam tham gia trong các lĩnh vực như năng lượng, công nghiệp, xây dựng, EPC, thương mại quốc tế.

Tại Tọa đàm, các diễn giả tập trung phân tích nguyên tắc xét xử công bằng, một trong những nguyên tắc nền tảng của tố tụng trọng tài quốc tế, có ý nghĩa quyết định với việc công nhận và thi hành phán quyết trọng tài theo Công ước New York 1958 mà Việt Nam là quốc gia thành viên. Theo các chuyên gia, trong thực tiễn quốc tế, nhiều phán quyết trọng tài đã bị hủy hoặc không được công nhận không phải do sai sót về nội dung; mà xuất phát từ vi phạm quyền được trình bày, quyền tranh tụng bình đẳng hoặc thiếu bảo đảm công bằng về thủ tục tố tụng.

Một nội dung trọng tâm khác được các diễn giả phân tích là phạm vi và giới hạn thẩm quyền của HĐTT. Theo đó, nguy cơ vượt quá thẩm quyền thường phát sinh khi HĐTT giải quyết các vấn đề nằm ngoài phạm vi thỏa thuận trọng tài, hoặc diễn giải điều khoản trọng tài theo hướng mở rộng quá mức. Trong nhiều vụ tranh chấp quốc tế, tòa án các quốc gia không đi sâu xem xét nội dung tranh chấp, nhưng sẵn sàng hủy phán quyết nếu xác định HĐTT đã vượt quá thẩm quyền được các bên trao.

Từ góc độ thực tiễn hành nghề, các diễn giả cũng nhấn mạnh vai trò của các hãng luật tư vấn và đại diện trong việc đồng hành cùng DN ngay từ giai đoạn soạn thảo hợp đồng, xây dựng điều khoản trọng tài và kiểm soát rủi ro tố tụng. Tọa đàm đề cập đến những bài học thực tiễn từ các vụ việc có sự tham gia của EPLegal và Hạ Long Law Firm, trong đó có các tranh chấp phức tạp liên quan lĩnh vực công nghiệp - năng lượng. Thực tiễn cho thấy, chỉ một sai sót nhỏ về thủ tục hoặc thẩm quyền cũng có thể dẫn đến nguy cơ phán quyết trọng tài bị hủy ở giai đoạn hậu tố tụng.

Tọa đàm được đánh giá là diễn đàn chuyên sâu, góp phần làm rõ những rủi ro pháp lý tiềm ẩn trong tố tụng trọng tài quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào các giao dịch thương mại và đầu tư xuyên biên giới. Việc nhận diện đúng thẩm quyền của HĐTT và bảo đảm nguyên tắc xét xử công bằng được xem là yếu tố then chốt nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tranh chấp, đồng thời củng cố niềm tin vào cơ chế trọng tài.