Nhà thơ Thi Hoàng: “Nét văn minh chưa đồng điệu với văn hóa”
Ngôi nhà ẩn dưới bóng cây xanh mát lấp lánh trong nắng mùa hè. Những bộ bàn ghế đá, gỗ lũa xù xì kết hợp cùng vô vàn đồ cổ trong nhà tạo không gian trầm mặc, yên bình, góc riêng của nhà thơ “Bóng ai gió tạt” – Thi Hoàng. Bộ râu bàng bạc phất phơ, mái tóc ngang tàng trong gió. Thoáng trông Thi Hoàng, chợt thấy bóng dáng của một Nguyên Hồng xưa…
-Thùy Linh: Gần đây, trên văn đàn xuất hiện nhiều nhà thơ trẻ với những trào lưu sáng tác thơ mới và lạ, nhà thơ cảm nhận về vấn đề này như thế nào?
-Thi Hoàng: Tôi có cảm giác, một số trào lưu sáng tác hiện nay đang bị ảnh hưởng bởi sự văn minh hóa xã hội. Người ta đang ít dần mối quan tâm đến góc độ tinh thần, và cũng vì thế, phần tinh thần đang bị hao hụt. Sự văn minh thể hiện ở những khối hình vuông chằn chặn, ngay cả những ngôi nhà mới xây hiện nay cũng là những hình hộp, hình khối cùng những tiện nghi chả mấy hồn vía… Thực tế ấy ảnh hưởng đến tư duy sáng tác của nhiều văn nghệ sĩ.
-Thùy Linh: Hình như, trong những sáng tác của mình, nhà thơ hay thể hiện sự lo lắng về thực tế này?
-Thi Hoàng: Thực ra, không phải đến bây giờ tôi mới thảng thốt, lo lắng về những hiện tượng như vậy. Tôi không dám nói mình là người tiên phong trong hình thức thể hiện của thơ Hải Phòng, nhưng từ sau năm 1975, những sáng tác của tôi đã muốn cảnh báo hiện tượng văn minh chưa đồng điệu với văn hóa. Sự thờ ơ, cằn cỗi trong mối quan hệ giữa con người với nhau khiến tôi hoang mang. Tôi nhớ thời sơ tán, có thể giữa đêm, gõ cửa bất cứ nhà ai cũng được mở, rồi còn được nhường giường để ngủ. Giờ thì không còn chuyện như vậy nữa. Nếu cứ văn minh hóa xã hội mà để con người càng lúc càng thơ ơ với nhau, sẽ ảnh hưởng tới văn hóa. Và như thế, có nhiều bi kịch có thể xảy ra. Làm sao chất lượng hàng hóa cao mà chất lượng người cũng cao?
-Thùy Linh: Sự cằn cỗi này ảnh hưởng thế nào đến đời sống văn chương?
-Thi Hoàng: Ảnh hưởng không hề nhỏ. Người ta luôn ham muốn một sự hoàn chỉnh trong bố cục. Nhưng cầu toàn quá, đôi khi lại phá vỡ bố cục vốn có mà chưa tăng được yếu tố tinh thần trong chỉnh thể ở bố cục mới làm giảm giá trị đích thực của văn chương. Nếu cứ khuôn phép sáng tác trong những khối hình hộp vô nghĩa, văn chương không thể phóng túng thể hiện ý tưởng. Và đó cũng là một trong những nguyên nhân chúng ta chưa có thêm những tác phẩm mới đúng nghĩa.
-Thùy Linh: Tác phẩm mới đúng nghĩa là gì, thưa nhà thơ?
-Thi Hoàng: Đó là những tác phẩm có giá trị được hình thành từ tri thức. Văn chương cần được sáng tác từ vốn tri thức của văn nghệ sĩ bên cạnh vốn năng khiếu của họ. Tri thức ấy đến từ nhiều nguồn, nhiều lĩnh vực, người nghệ sĩ phải tự tìm cách trang bị thêm vốn tri thức cho mình. Điều này không có nghĩa máy móc là phải đi, phải đến, phải sờ vào sự vật, hiện tượng, ghi chép lại mới có đủ tư liệu sáng tác. Ý tưởng sáng tác nảy sinh từ bất cứ điều gì bình thường, tưởng như nhỏ bé nhất…
(Còn tiếp)
Thùy Linh