Thời gian vừa qua, đầu tư vào khu vực nhà ở xã hội, nhà ở cho người có thu nhập thấp hay còn gọi là nhà ở giá rẻ được đẩy mạnh. Vào thời điểm cuối năm 2010, một số dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho người có thu nhập thấp tại đô thị đã hoàn thành và đang triển khai việc lựa chọn người được nhận ưu đãi của Nhà nước về nhà ở. Điều đó khiến cho người thu nhập thấp lần đầu tận mắt chứng kiến ước mơ có thể an cư trở thành hiện thực.
Tuy nhiên, lựa chọn người được nhận ưu đãi thế nào cho hợp lý là vấn đề được quan tâm bậc nhất trong giải quyết vấn đề nhà ở xã hội. Được coi là việc khó khăn nhất, công việc này được đánh giá là rất dễ rơi vào cơ chế "xin - cho".
Dưới cái nhìn của TSKH Đặng Hùng Võ – người có nhiều năm quan tâm tới vấn đề đất đai và thị trường nhà đất, trong chương trình phát triển nhà ở giá rẻ, hiện có 3 vấn đề cần tập trung tìm giải pháp hợp lý. Đó là, DN phải tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư khác nhau và biện pháp quản lý nguồn vốn này. Bên cạnh đó, phải xây dựng quy trình quản lý chất lượng nhà ở và chất lượng dịch vụ nhà chung cư. Đồng thời, nhà quản lý cũng phải có cách thức lựa chọn đối tượng sử dụng nhà ở sao cho không có "xin - cho" và không phát sinh đầu cơ trong khu vực nhà ở giá rẻ.
TSKH Đặng Hùng Võ đã có lý khi đặt ra ba vấn đề này, bởi hiện đã có nhiều đề xuất giải pháp để lựa chọn đối tượng nhà ở xã hội nhưng đều chưa thoát khỏi được cơ chế "xin - cho". Trên thực tế, có thể nhận thấy, để tránh cơ chế này, một nguyên tắc quan trọng cần được doanh nghiệp và nhà quản lý áp dụng là các thủ tục phải thật công khai, minh bạch với sự tham gia trực tiếp của cộng đồng những người có nhu cầu mua nhà ở giá rẻ.
Nhiều người đang tỏ ra nghi ngại trước biểu hiện về một nguy cơ có thể xảy ra như đã xảy ra ở các khu nhà tái định cư trước đây. Đó là, các "đầu nậu" thu gom người thuộc diện chính sách, mua tiêu chuẩn nhà của họ - nôm na gọi là người thuộc diện chính sách "bán lúa non", làm thủ tục chính thức hóa và bán lại cho người khác có nhu cầu.
Phương thức này đã xuất hiện và đang tồn tại khá nhiều ở các dự án nhà tái định cư mà các nhà quản lý chưa muốn xem xét đến. Và, nếu nhà thu nhập thấp không được tổ chức và quản lý chặt chẽ, hiện tượng này có thể xảy ra, tác động tiêu cực tới mục tiêu xã hội mà chủ trương xây dựng nhà ở xã hội hướng tới.
Bách Nguyễn
