Nhà ở xã hội, "cầu cao, cung…ế"

Trong khi hàng vạn gia đình có thu nhập thấp vẫn đang ao ước một chỗ ở ổn định, thì có những dự án nhà thu nhập thấp trong tình trạng ế hàng. Tại sao trong một chính sách an sinh xã hội thu hút nhiều sự quan tâm lại tồn tại nghịch lý này?

Ảnh minh họa

Chỉ có ¼ dự án được khởi công

Tuần trước, trong một văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng đã chỉ ra một thực trạng, hiện cả nước mới chỉ có 39 dự án nhà giá thấp được khởi công, đạt 26% so với dự kiến bởi đa phần dự án nhà giá thấp chậm được khởi công là do không được ưu đãi về thuế, nhiều dự án khó tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam.

Những nguyên nhân trên khiến cho có một thực trạng không ai muốn tồn tại, nhất là ở khu vực phía Bắc, đó là giá thành căn hộ đã hoàn thành khá cao, làm giảm khả năng tiếp cận của người thu nhập thấp và giảm hiệu quả của các chủ đầu tư… Một ví dụ là mới đây, hàng chục người đủ tiêu chuẩn đã phải từ chối ký hồ sơ mua nhà, khi dự án nhà thu nhập thấp của Cty CP Xây dựng số 3 Hà Nội (Hanco 3) tại Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội) được chủ đầu tư tạm tính giá tới 13,27 triệu đồng/m2, quá cao so với khả năng chi trả của người mua.

Tính ra, một căn hộ chừng gần 80 m2 có giá tới gần tỷ đồng, là mức giá cao nhất trong các dự án nhà thu nhập thấp từ trước đến nay trên địa bàn Hà Nội. "Người thu nhập thấp lương không quá 5 triệu đồng mỗi tháng, vậy bao giờ chúng tôi mới có tiền để mua được một căn hộ với giá xấp xỉ một tỷ đồng" – một khách hàng đã phải ngậm ngùi bỏ suất than vãn như vậy.

Giá cao, DN tự “bươn trải”

Lý giải về mức giá hơn 13 triệu đồng/m2 nhà thu nhập thấp Sài Đồng, đại diện Cty CP Xây dựng số 3 Hà Nội cho hay, có mức giá đó do tòa nhà quy mô hơn và cao hơn các căn hộ thu nhập thấp khác, việc xây dựng hầm và ứng dụng công nghệ xây dựng cũng làm cho chi phí xây dựng phát sinh cao hơn. Trong đợt này, Cty bán ra 420 căn hộ nhà thu nhập thấp ở Sài Đồng, và các danh mục, vật tư được chủ đầu tư tính toán theo đúng công bố giá của thành phố và chỉ có lợi nhuận 10% theo đúng quy định.

Thêm vào đó, chính sách không rõ ràng cũng ảnh hưởng tới giá nhà thu nhập thấp. Năm 2009, Chính phủ có Quyết định 34 miễn thuế cho DN với những dự án nhà thu nhập thấp, đến năm 2010 thì thu 5%, còn thời điểm hiện tại  thì không có một văn bản nào hướng dẫn miễn hay giảm thuế.

Một tổ chức quản lý nhà ở xã hội – nên chăng?

Trong một báo cáo mới đây gửi Bộ Xây dựng, UBND TP. HCM cho rằng, một hạn chế của thị trường BĐS hiện nay là sự tham gia của Nhà nước còn mờ nhạt, chưa tương xứng với vai trò, tiềm năng phải “vừa quản lý tốt thị trường, vừa là nhà đầu tư BĐS lớn nhất” như tinh thần Nghị quyết TƯ 7  khóa X và Đại hội X đã nêu. Hiện Nhà nước chỉ mới quản lý chứ chưa thể hiện vai trò điều tiết thị trường, chưa có DNNN tham gia đầu tư xây dựng trực tiếp quỹ phát triển nhà ở xã hội, ký túc xá để quản lý và phát triển hiệu quả quỹ đất do Nhà nước quản lý.

Vì thế, một trong những giải pháp được TP nêu ra là kiến nghị hình thành Trung tâm Nghiên cứu và dự báo thị trường BĐS, giữ nhiệm vụ độc lập nghiên cứu và dự báo tình hình phát triển thị trường BĐS để xây dựng các chính sách, giải pháp định hướng và phát triển phù hợp; thành lập TCty xây dựng nhà ở xã hội để thực hiện chức năng nhà nước, tham gia trực tiếp đầu tư xây dựng, phát triển quỹ nhà ở xã hội. Song song đó, là quỹ tài chính ngân sách, thực hiện chức năng đầu tư tài chính nhà nước, quản lý quỹ tiết kiệm nhà ở, quỹ tài chính nhà nước để cung cấp nguồn vốn cho TCty xây dựng nhà ở xã hội.

Bách Nguyễn