Nhà chung cư - nơm nớp nỗi lo

Không xuống cấp không phải nhà chung cư

Khó có thể tưởng tượng được sự xuống cấp của các lô nhà chung cư thuộc khu dân cư Cá hộp 1, phường Máy Chai (quận Ngô Quyền). Phía ngoài các khu nhà đều tróc lở, các mi cửa cái còn cái mất cái còn thì đã trơ sắt, thậm chí không còn sắt. Nhưng vào phía trong từng lô nhà mới thấy hết sự xuống cấp, chỉ còn rất ít cầu thang là có tay vịn là sắt, còn lại hầu hết là được xây lại bằng gạch, xi măng; trần hành lang và các khu dùng chung đều trơ hết sắt, đen kịt vì ám khói lưu cữu, các hành lang tối tăm với các loại dây điện, ống nước chằng chịt cùng bếp than tổ ong bày la liệt dọc lối đi; các khu vệ sinh chung, bếp chung đều quá tồi tàn. Trong từng căn nhà ở cũng xuống cấp nhu vậy, có chăng, chủ nhà sửa sang chút ít để bảo đảm an toàn trong quá trình sử dụng. 

Trưởng khu dân cư Cá hộp 1 ông Lê Xuân Quỳnh cho biết : Khu tập thể Cá hộp có 6 nhà, hầu hết được đưa vào sử dụng trước những năm 60 của thế kỷ trước, đây là các khu nhà được xây dựng cho công nhân của các đơn vị thuộc Tổng Công ty thủy sản Hạ Long trước đây. Các căn hộ đều sử dụng chung công trình vệ sinh và bếp, trong đó khoảng150 hộ dùng chung 10 hố vệ sinh “thùng” ở tầng 1 chỉ còn là mấy bức tường, không còn mái và cửa. Theo ông Xuân, gia đình ông cũng là những hộ ở khu chung cư này ngay từ những ngày đầu và thời kỳ đầu có người thu tiền nhà và thỉnh thoảng các lô nhà được quét ve, nhưng sau đó không thu nữa và cũng chẳng sửa chữa gì nữa từng ấy năm, ngoài việc tự sửa chữa của các hộ. Chính vì sự xuống cấp của các lô nhà, nên mấy năm gần đây đã xảy ra 3 vụ tai nạn do bị rơi từ sân thượng xuống hoặc xảy chân do sửa chữa máng nước, mi cửa...

Điều đáng nói là toàn bộ khuôn viên của các khu nhà chung cư này đều đã bị lấn chiếm hết từ nhiều năm nay.

Không chỉ có khu tập thể Cá hộp, nhiều khu nhà chung cư khác như : tập thể An Dương (quận Lê Chân); D2, D13, D19 Đồng Quốc Bình, tập thể Cầu Tre, Đông An Phụng(quận Ngô Quyền)...đều trong tình trạng xuống cấp nặng, thậm chí nguy hiểm, điển hình là D2 Đồng Quốc Bình, nhiều khu nhà lún nứt, rò rỉ nước, nước thải tầng trên xuống tầng dưới gây ô nhiễm môi trường, gây mất đoàn kết giữa các hộ liên quan

 Chung cư xuống cấp-mối lo của chính quyền địa phương

Ông Đỗ Long Biên, cán bộ địa chính phường Máy Chai cho biết, tại phường có 18 lô nhà chung cư 2-4 tầng với khoảng hơn 500 căn hộ, hầu hết xuống cấp nặng do xây dựng từ những năm 60-70 của thế kỷ trước, trong đó có những lô nhà xây dựng trước những năm 60 như khu tập thể Cá hộp nêu trên. Những nhà chung cư này trước đều do các đơn vị thuộc Tổng Công ty thủy sản Hạ Long, Công ty Thủy tinh, Công ty Sắt tráng men-Nhôm...xây dựng cho công nhân chủ yếu thuộc diện chưa có gia đình nên các căn hộ đều nhỏ hẹp, không có công trình phụ riêng....Nhưng gần 50 sử dụng, công năng sử dụng của các căn hộ bị thay đổi hoàn toàn nhưng lại không được đầu tư sửa chữa tổng thể, mà hầu hết tự các hộ sửa chữa. Đặc biệt trong quá trình sử dụng, nhiều hộ chuyển nhượng rồi tự ý phá thông các bức tường ngăn để thuận tiện cho nhu cầu sinh hoạt nên nhiều bức tường chịu lực không còn, gây nguy hiểm cho toàn bộ mấy tầng nhà.

Để hạn chế những hậu quả xấu do mưa bão gây ra, trước mùa, UBND phường đều có phương án di dời các hộ dân sinh sống trong những căn nhà này đến các cơ quan, đơn vị, trường học gần đó, kể cả UBND phường nếu cần thiết. Trước mùa mưa bão năm nay, phường đã tổ chức diễn tập công tác PCLB-TKCN với phương án cứu nạn, cứu sập nhà nhiều tầng tại khu chung cư tập thể Cá Hộp. Đây cũng là phương án được quận Ngô Quyền tổ chức diễn tập trong nhiều năm này. Như vậy trong nhiều năm gần đây, các cuộc diễn tập của quận đều tập trung vào phương án cứu nạn, cứu sập tại các khu nhà nhiều tầng, điều này cho thấy các khu chung cư nhiều tầng xuống cấp luôn là vấn đề đáng lo ngại trong mùa mưa bão, là mối lo của chính quyền sở tại.

Những khu chung cư xuống cấp nặng tới mức nguy hiểm cũng có khá nhiều ở quận Lê Chân, Hồng Bàng, Kiến An như các khu tập thể : An Dương, Lam Sơn, (Lê Chân); Tôn Đản, Lý Thường Kiệt, Ký Con, Quán Toan (Hồng Bàng); Công ty xây dựng số 5 (Kiến An)...

Cải tạo chung cư nguy hiểm việc làm cần thiết nhưng còn nhiều vướng mắc

Việc cải tạo chung cư nguy hiểm được thành phố khởi động từ nhiều năm nay, nhất là sau khi nhà D2-Đồng Quốc Bình có kết luận là nhà nguy hiểm vào năm 2000. Để triển khai cho việc di dời toàn bộ khu nhà này, thành phố tiến hành xây dựng khu chung cư Vĩnh Niệm tại quận Lê Chân phục vụ cho việc tái định cư luân chuyển. D2 được đập bỏ, xây mới với quy mô 11 tầng sẽ tăng thêm quỹ nhà đối với thành phố, đồng thời chỉnh trang đô thị, nhưng đến trước mùa bão năm nay việc di chuyển mới cơ bản hoàn thành. Nhìn chung việc di dời các hộ dân còn khó khăn do nhiều lý do, có nguyên nhân từ phía các hộ dân, nhưng cũng có nguyên nhân từ phía cơ quan quản lý nhà, như chưa tính toán kỹ các phương án di dời.

Cũng trong tháng 4 vừa qua, Công ty kinh doanh nhà đầu tư xây dựng Khu nhà ở chung cư tái định cư khu T Cát Bi thuộc dự án cải tạo nâng cấp khu nhà ở Cát Bi nhằm giải toả khu B (một trong những khu nhà ở 1 tầng đã xuống cấp nghiêm trọng) để xây dựng lại, tiến tới cải tạo nâng cấp toàn bộ khu nhà ở Cát Bi. Theo quy hoạch khu nhà này gồm 5 nhà chung cư 5 tầng với 385 căn hộ diện tích từ 40-50 m2, phù hợp với yêu cầu tái định cư luân chuyển. Theo tiến độ mỗi năm hoàn thành một nhà, khoảng gần 80 căn hộ.

Ngoài ra một số khu vực như lô 6, 7 An Dương, 217B Cầu Tre, lô A Đông An Phụng cũng được Công ty kinh doanh nhà sửa chữa khắc phục để có thể sử dụng thêm một số năm trước khi có thể cải tạo đồng bộ, trong đó xây mới một số khu vệ sinh chung để “cạp” vào. Việc xây dựng, cải tạo các chung cư nguy hiểm là yêu cầu bức xúc đối với đô thị Hải Phòng, tuy nhiên nguồn đầu tư ít, nên việc cải tạo không thấm tháp so với tốc độ xuống cấp.

Về phía Công ty kinh doanh nhà-đơn vị được giao quản lý quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước cũng như tiếp nhận quỹ nhà tự quản, thực hiện chỉ đạo của Bộ Xây dựng, UBND thành phố về việc khắc phục tình trạng nhà chung cư bị xuống cấp, công ty tiến hành lập đề án khảo sát hiện trường nhà chung cư tại thành phố.

Hiện tại Công ty kinh doanh nhà đang quản lý 154 nhà chung cư 2-5 tầng được xây dựng theo hình thức : lắp ghép, bán lắp ghép, thi công tại chỗ với diện tích 170.000 m2, chưa kể 61 nhà chung cư tự quản nhận chuyển giao. Theo bà Bùi Thị Hòa, Phó Giám đốc công ty, hầu hết nhà chung cư cũ không còn phù hợp, chất lượng nhà không còn bảo đảm do nhiều yếu tố như chất lượng xây dựng, thiết kế không phù hợp, sử dụng quá tải, thậm chí người sử dụng tự ý sửa chữa, đục phá thay đổi công năng...cùng với thời gian, các nhà chung cư xuống cấp, nhất là hệ thống thoát nước...

Doanh nghiệp không “mặn mà”

Nhằm xây dựng lại các chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp, tạo ra những khu nhà ở mới có chất lượng tốt hơn, góp phần cải thiện và nâng cao điều kiện sống của nhân dân, cải tạo bộ mặt kiến trúc đô thị theo hướng văn minh, hiện đại, Chính phủ có Nghị quyết 34 ngày 3-7-2007 về một số giải pháp để thực hiện việc cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp. Trong đó, về giải pháp mục tiêu đề ra là : “...việc cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ phải được thực hiện theo nguyên tắc xã hội hóa, khai thác lợi ích từ dự án để tự cân đối về tài chính và đáp ứng đủ quỹ nhà ở để phục vụ nhu cầu tái định cư tại chỗ, hạn chế việc đầu tư từ ngân sách, bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà đầu tư...” Mục tiờu phấn đấu, đến năm 2015 hoàn thành việc cải tạo, xõy dựng lại cỏc chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp hoặc đó hết niờn hạn sử dụng tại cỏc đô thị trờn cả nước...

Thực hiện Nghị quyết trên, thành phố thông qua đề án khảo sát nhà chung cư cũ và trong thời gian tới đề án được triển khai. Vấn đề đặt ra sau khi hoàn thành khảo sát, huy động nguồn đầu tư như thế nào để tiến hành cải tạo. Nếu tại Hà Nội, khá nhiều doanh nghiệp háo hức chờ đón việc được tham gia đầu tư cải tạo lại các chung cư cũ thì ở Hải Phòng dường như vấn đề này không được mấy doanh nghiệp quan tâm. Lãnh đạo một số doanh nghiệp xây dựng cho rằng, những chung cư sau cải tạo sẽ phải đáp ứng yêu cầu về nghiêm ngặt về hạ tầng kỹ thuật, dịch vụ công cộng, diện tích tối thiểu căn hộ chung cư để kinh doanh không thấp hơn 45m2 sàn. Như vậy, giá của những căn hộ kinh doanh khó mà rẻ, trong khi nhu cầu về nhà chung cư của thành phố không lớn, vì vậy đầu tư vào khu vực này sẽ chậm thu hồi vốn, không hiệu quả.

Có ý kiến băn khoăn, thành phố đã có quyết định không bán nhà theo Nghị định 61 đối với những khu chung cư xuống cấp, nguy hiểm, vậy sau khi xây dựng, cải tạo xong thì bán theo giá nào.

Theo ông Nguyễn Ngọc Thành, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đầu tư Hải Phòng, điều kiện sinh hoạt của các khu chung cư hiện nay không thỏa mãn nhu cầu sinh hoạt, nhất là hạ tầng kỹ thuật thấp kém, rõ ràng cần phải được cải thiện. Chủ trương của nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế  tham gia đầu tư cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ và UBND thành phố được phép ban hành cơ chế chính sách cụ thể đối với công tác này, nhưng vấn đề quan trọng là phải cân bằng giữa lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích xã hội. Sau khi chung cư cũ được cải tạo và đưa vào sử dụng, cần phải có quy chế quản lý vì nhà chung cư cũ cơ sở hạ tầng thấp kém, không có dịch vụ đô thị, khi cải tạo phải đầu tư thêm, vì vậy cải tạo chung cư cần được tiêu chuẩn hóa dần từng khu vực để đưa công nghệ quản lý mới vào vừa bảo tồn được giá trị tài sản của nhà nước, vừa nâng cao chất lượng đời sống bảo đảm văn minh đô thị.

Quốc Khánh