Nhà báo làng

Tôi đi tập huấn thay sách giáo khoa mấy ngày. Vừa chân ướt chân ráo về đến nhà, chồng tôi đã giục:

- Em nghỉ tý rồi sang anh Thăng ngay đi!

Tôi ngạc nhiên chưa hiểu có chuyện gì thì thì thằng con tôi đi học về đến đầu ngõ đã kêu toáng lên:

- Bác Thăng gay go rồi bố mẹ ơi! Con đi học về gặp xe xít-đờ- ca của công an huyện chở bác ấy, với một người nữa ngồi cùng chạy lên huyện.

Tôi bỗng thấy rủn chân tay, tưởng đứng không vững nữa. Chẳng lẽ Đào Thăng bị bắt!? Không thể? Không thể như thế! Tôi biết Anh ấy lắm đam mê, nhiều khát vọng, nhưng không có gan làm điều phi pháp. Nhưng giữa thời buổi lắm mưu toan, nhiều ham muốn này, biết thế nào được! Mọi suy đoán đang rối tinh lên, chồng tôi lại dài giọng thẽ thọt:

- Em chả bốc thơm anh ấy nữa đi! Lúc nào cũng Đào Thăng thế này, Đào Thăng thế kia! Đúng là khen nhau không khéo...

Thôi, em xin anh đừng giễu cợt người khác như thế. Tôi tính hét lên câu đó. Nhưng lại chợt nghĩ: có thể chồng tôi nói đúng. Đào Thăng rơi vào cảnh này, biết đâu chẳng do tôi?

...Tôi còn nhớ hôm ấy tôi tôi đang làm cơm trong bếp. Còn Tâm, chồng tôi, đang ở dưới ao cắm lại bè rau dút, thì Đào Thăng tươi cười chạy sang. Đến sân, anh nói như reo:

- Tâm, Thu ơi! Mừng cho tao đi!

Tôi chưa kịp ló ra, đã nghe tiếng chồng tôi từ dưới ao vóng lên:

- Có gì mà vui thế, anh Thăng ơi! Em đang dở tay. Thu ơi! Ra xem anh Thăng có gì vui thế em !

Nhưng tôi chưa kịp ra, thì Thăng đã xô vào tay giơ cao tờ báo. Tôi buột miệng:

- Lại có bài đăng báo à?

Anh đưa tôi tờ báo chỉ ngay vào bài ghi chữ đậm Đào Thăng cho tôi xem. Vừa nhìn, tôi không nén được niềm vui ào đến bất ngờ , vội giật tờ báo trong tay anh lao vụt ra sân, gọi toáng lên:

- Mình ơi! Đúng là anh Đào Thăng có bài được đăng báo rồi đây này.

Chồng tôi vẫn ở dưới ao, nhẩn nha nói vóng lên:

- Bài đăng báo thì đăng chứ sao!

Nhưng ở trên bờ, tôi chưa kịp đọc lướt hết bài báo, đã chăm chăm nhìn Đào Thăng nói líu cả lưỡi:

- Thế là anh nổi danh rồi! Cả họ Đào nhà mình cũng được thơm lây.

Lúc ấy, tôi không nghĩ câu nói đó của tôi, lại cũng là niềm khát khao cháy bỏng trong anh. Sau này, khi cả làng tôi đều gọi anh là 'Nhà báo Đào Thăng', thì anh mới thật lòng nói với tôi: 'Câu nói của em hôm ấy như biệt dược nuôi dưỡng ước mơ của anh!'. Còn tôi, không biết ước mơ của anh lớn đến mức nào, chỉ biết sau bài của anh đăng báo mấy hôm, thì chồng tôi đột ngột hỏi:

- Em là giáo viên dạy văn, lại cùng họ với anh Thăng. Theo em, anh Thăng có viết báo được thật không?

- Cái anh này. Người ta đã có bài in giấy trắng mực đen hẳn hoi, còn hỏi 'viết được thật không'. Không thật, dễ có người nào ấm đầu lại đi viết hộ, rồi ghi tên anh ấy vào cho mất tiền nhuận bút à? Vô lý. Vô lý ầm ầm! Thời buổi này, mười người viết bài cho báo thì chín người rưỡi cốt lấy nhuận bút. Làm gì có ai ẩm ương chỉ viết để được đăng thôi đâu. Nhưng mà làm sao tự nhiên anh lại quay ra hỏi em như thế? Chồng tôi bảo:

- Hồi chiều anh Thăng kéo anh ra quán bia hơi, ngồi gần hai giờ đồng hồ. Uống hết quá nửa khoản tiền nhuận bút cái bài báo anh ấy đăng hôm nọ.

- Gớm, uống gì khiếp thế! Dễ bụng các anh là cái thùng phuy chắc. - Tôi vội kêu lên. Nhưng chồng tôi đã khà khà cười:

- Em hơi khắt khe đấy. Nhưng em đã biết tiền nhuận bút bài báo ấy là bao nhiêu chưa, mà đã vội bảo các anh uống nhiều ?

- Ờ ờ...em chưa biết. Nhưng chắc cũng phải hàng trăm nghìn đồng, chứ ít à.

- Hớ hớ hớ, một phần mười chỗ đó thì có !

- Tôi chỉ mới kịp 'ơ' một tiếng, thì đã nghe chồng tôi giọng mai mỉa:

- Hôm nọ em chả nói, anh Thăng nổi danh cả họ Đào em cũng được thơm lây là gì! Giờ lại so kè thế. Rút cục em thích danh hay thích tiền?

- Ồ cái anh này, hỏi gì mà lạ!

- Không, anh hỏi thật đấy. Mà em cũng phải nói thật ý nghĩ của em.

- Nếu vậy thì em nói : là phụ nữ, nhưng em cũng thích được nổi danh!

Chồng tôi bỗng phá lên cười. Lúc lâu, anh bảo:

- Chả trách khi ngồi uống bia ở quán bà Lanh, anh ấy đập tay vào vai anh mà gào lên : 'Ông cóc hiểu Đào Thăng. Chỉ có vợ ông là hiểu thấu tim tôi thôi. Cô ấy bao giờ cũng là người nhiệt tình khích lệ tôi vươn tới ước mơ'.

Thật thế ư ? Tôi lại là người nhiệt tình khích lệ anh vươn tới ước mơ thật sao? Khó mà tách bạch rạch ròi trong giây lát. Chỉ nhớ là chính hôm Đào Thăng mời chồng tôi đi uống bia, là để thông báo với chồng tôi về quyết định của Thăng bỏ nghề thợ xây, để đi viết báo 'bán chuyện'. Sau hôm ấy, anh lặn mất tăm khỏi làng. May là dịp đó tốp thợ xây cũng nhỡ việc, nên anh vắng nhà hàng tháng cũng chẳng ai bận tâm. Nhưng đùng một hôm, làng tôi từ trẻ đến già không thể không để tâm đến anh được nữa.

Bấy giờ đang giữa trưa. Nhà nào nhà ấy đang quây quần quanh mâm cơm. Bỗng tiếng loa truyền thanh ngoài nhà văn hoá truyền đi chương trình Nông nghiệp - nông thôn của đài phát thanh tỉnh. Giọng cô phát thanh viên lảnh lót: Mời bà con và các bạn nghe bài phóng sự: 'Phương Trà thắm thịt tươi da' của Đào Thăng. Phương Trà là tên gọi của làng tôi. Còn Đào Thăng giờ cả làng đều biết là họ và tên anh. Đến chiều, khi tôi đang mải đạp xe ra lớp thì gặp ông Lư, trưởng làng văn hoá. Đi với ông còn có anh Huấn, trưởng ban văn hoá xã.

Vừa thấy tôi, ông Lư vẻ mừng rỡ:

- Đang định đến nhờ cô một việc .

- Việc gì hả bác? - Tôi vội hỏi. Ông Lư nói ngay:

- Chả là cô với Đào Thăng là con chú con bác ruột, Đào Thăng giờ thành nhà báo nổi danh rồi . Trưa nay cô có nghe đài đọc bài của Đào Thăng viết về làng ta không? Thật là 'một người nổi danh cả họ được nhờ', công sức xây dựng làng văn hoá bao nhiêu năm nay, giờ mới được thiên hạ biết đến. Nên tôi với anh Huấn muốn đến nhờ cô một việc, chắc chỉ có cô mới biết nhà báo làng ta giờ ở đâu. Cô điện bảo nhà báo về tiếp xúc với ban văn hoá xã và làng một lúc, chỉ một lúc thôi, vì cũng biết nhà báo làng giờ nổi danh là rất bận, nên cũng không có 'nâng lên đặt xuống' đâu, nhưng có 'cơ chế'. Thế nhá. 'Cậy duyên có má hồng' mà. Chả là làng ta đang đề nghị trên xét công nhận 'làng văn hoá cấp tỉnh', lại đúng dịp có bài của anh nhà báo làng, người thực việc thực thì đúng là 'nhân hoà, địa lợi' rồi.

Dưới con mắt người trong họ ngoài làng, ông anh tôi giờ đã nổi danh lắm rồi. Chẳng thế, không mấy ngày dở tờ báo tỉnh ra không thấy in bài ký tên Đào Thăng. Thậm chí có số báo liền hai chỗ ghi chữ đậm Đào Thăng dưới bài to đùng. Phải thế nào đấy toà báo người ta mới đăng, chứ tưởng ai gửi bài đến cũng được đăng đấy hẳn. Ông Lư giải thích với mấy người hàng xóm ít hiểu biết về báo chí như thế. Còn tôi, khỏi nói niềm vui trào dâng đến mức nào mỗi khi đọc báo, nghe đài có bài ký tên Đào Thăng. Mà hồi này, tự nhiên tôi lại nghiện đọc báo, nghe đài. Chiều nào cũng lảng qua văn phòng trường, mượn bằng được tờ báo về nhà xem. Còn đài thì đã có cái loa ngoài nhà văn hoá, dạo này ông Lư cho mở hết cỡ ngày ba buổi sáng, trưa, chiều tối cho cả làng nghe, chứ không tập tịt ngày mở ngày không như trước. Mỗi khi đọc báo nghe đài thấy họ Đào của tôi đi liền tên anh là tôi lại thấy lâng lâng. Chỉ có Tâm chồng tôi, là luôn nhìn anh một cách xét nét. Tâm như không thích cái ông anh con ông bác tôi cứ lông ba lông bông chỗ này, chỗ kia, thọc mạch cả vào chuyện gia đình người khác. Có lần, báo đăng cô hiệu trưởng trường trung học cơ sở xã bên, nhưng lại là người xã tôi sang dạy học lấy chồng bên ấy, ca ngợi cô ta trưởng thành từ trong gia đình nền nếp gia phong. Chồng tôi xem xong, còn thiếu ném tờ báo vào mặt tôi. Cô liệu mà bảo cái ông anh danh giá của cô thôi cái trò viết lách này đi nhá. Ai bảo với anh ta là cái nhà cô giáo Ngân ấy gia phong ? Gia phong gì mà bố thì 'B quay'. Còn ông anh cô ấy, đang làm ở công ty vật tư nông nghiệp, lại vào ngồi 'bóc lịch' trong trại Cây Thị ba năm trời. Thế mà ca ngợi 'gia phong!' à?. 'Gia phong' thế có ngày vào nhà đá.

Chẳng lẽ lại là thật? Không muốn ở nhà nghe chồng ca mãi cái điệp khúc ấy, tôi lấy xe đạp thẳng lên huyện. Tôi biết người bắc cầu cho Đào Thăng đến với toà báo không ai khác là anh Dương Huân đang làm ở đài truyền thanh huyện. Chỉ có đến gặp Dương Huân mới hiểu chuyện gì đã xảy ra với anh.

- Chuyện cỏn con ấy mà . Em quan tâm làm gì cho hao tổn nhan sắc. - Dương Huân mang cốc nước mát ra mời , nhìn tôi chằm bặp, an ủi.

- Anh cứ giấu em, chứ cỏn con mà xít - đờ - ca lại về tận nhà đưa đi, làm cả làng đang ầm lên là Đào Thăng viết báo thế nào lại bị công an bắt rồi !

- Sao lại ầm lên được ! - Dương Huân thấy giật mình.

- Lẽ ra anh không nên hỏi em câu ấy.

- Ừ, nhỉ!

Dương Huân như biết mình lỡ lời, nói xong bật cười khanh khách. Giọng cười làm tôi rất khó hiểu:

- Vậy rút cục chuyện gì đã xảy ra với Đào Thăng ? Anh không nói, sáng mai tôi đón xe vào thành phố, đến toà báo hỏi cho rõ đầu đuôi , chứ không thể để anh ấy mang tiếng với dân làng được .

- Thì chính Đào Thăng đang thích nổi tiếng mà em!

- Anh ác vừa vừa chứ, thấy bạn như thế mà còn diễu được thì cũng lạ.

Có lẽ biết tôi đang rất lo cho Đào Thăng, Dương Huân trở lại vẻ nghiêm túc, an ủi tôi:

- Em không việc gì phải lo cuống cà kê lên thế. Sự thực đơn giản hơn ta tưởng nhiều .

Đoạn Dương Huân với tay lên bàn, lấy đưa tôi tờ báo số mới ra, được gấp làm tư, đúng chỗ có bài ký tên Đào Thăng. Bài viết không dài, chỉ vài trăm chữ, nhưng miêu tả khá tỷ mỷ về một bé gái năm tuổi xinh đẹp nết na được mẹ gửi chơi với bố ở làng bên . Nhưng bố lơ đễnh mải làm công việc gì đó. Gần trưa sực nhớ đến thì tìm khắp trong nhà, ngoài sân không thấy. Mãi sau ra ao đã thấy con bé nhấp nhô dưới ao... Trong khi tôi ngồi ở phòng khách đọc báo, thì Dương Huân ra ngoài mua thuốc lá. Tôi đọc xong ngồi nghĩ mãi , chưa biết viết sai ở chỗ nào. Chỉ thấy một chỗ đáng lẽ không nên dùng chữ 'gửi', ai đời lại viết mẹ 'gửi' con chơi với bố. Còn nhìn chung, công nhận là Đào Thăng khéo miêu tả, và có thực tế quan sát kỹ lắm mới gây xúc động mạnh đến thế. Anh quả là đã làm rạng danh họ Đào nhà tôi.

Tôi còn đang lâng lâng cảm xúc, thì Dương Huân vào:

- Thế nào, cô giáo dạy văn , có đúng là chuyện cỏn con không?

Tôi nói buột ý nghĩ của mình :

- Em nghĩ anh Đào Thăng trong khi vội có thể viết chữ 'để' thành chữ 'gửi' . Nhưng còn người biên tập thì vội gì mà cũng không phát hiện ra nhầm lẫn ngớ ngẩn này.

- Hớ hớ hớ...Đúng là cô giáo dạy văn chỉ chú ý đến văn vẻ thôi. Nhưng còn cái rất cơ bản lại không nhìn ra.

Tôi thực sự ngỡ ngàng . Chẳng lẽ Đào Thăng kỳ tài đến mức 'ý tự ngôn ngoại' trong từng con chữ, mà tôi không thể nhận ra. Nhưng đã nghe Dương Huân dài giọng :

- Cái chết của ông anh nhà báo làng em là đã không đến tận nơi xem thực hư thế nào, chỉ lê la hàng bia, quán nước nghe hơi nồi chõ; nhưng lại phóng bút vô tội vạ để gây 'ấn tượng' cho bạn đọc.

Tôi nghe Dương Huân nói bỗng rủn hết chân tay. Nhưng sự thể thế nào mới đến nước ấy chứ ? Dương Huân bảo:

- Sự thực là hôm ấy bà mẹ chồng đi ăn giỗ. Không có người trông con, mẹ cháu trước khi đi đến trường đưa con sang gửi ông ngoại. Nửa buổi, ông ngoại có bạn già đến chơi, mải thù tiếp trong nhà . Cháu gái lúc chơi bày đồ hàng, lúc nô đùa với mấy con vện trong sân, ngoài vườn. Chỉ một loáng ông không thấy cháu đâu, thì đã nghe ngoài cầu ao có tiếng xoả nước. Vội chạy ra. Gọi toáng lên. Mọi người xô đến đưa cháu đi bệnh viện. Nhưng may, chưa ra khỏi cổng làng đã nghe tiếng cháu khóc thét lên gọi mẹ. Thì ra con bé chỉ bị sặc nước.

Tôi như bỗng trút được mối lo.Thì cũng đồng thời, từ trong sâu thẳm cõi lòng man mác một cái gì như sự đổ vỡ mà ngay lúc này, tôi chưa thể biết gì hơn.

- Thế thì sao lại liên quan đến Đào Thăng? - Tôi trấn tĩnh, nhìn Dương Huân hỏi dồn. Dương Huân nhìn tôi cảm thông, chia sẻ:

- Thử đặt mình vào hoàn cảnh người khác. Con gửi bên ông ngoại thì lại bảo 'gửi con chơi với bố', mới ngã xuống bậc cầu ao, thì lại viết như con người ta đã chết đuối nổi 'nhấp nhô dưới ao'. Như thế ai chả tức!. Gần chục người kéo lên toà báo, đòi nện cho Đào Thăng một trận, dám rủa con người ta chết đuối à!

- Có sai thì toà báo đăng đính chính xin lỗi bạn đọc là xong. Chứ sao Đào Thăng lại bị công an huyện đánh xít - đờ - ca về tận làng đưa đi.

Tôi vừa dứt lời, Dương Huân bỗng phá lên cười :

- Công an nào? Tôi nghe toà báo họ điện cho biết, vội nhờ thằng em vợ lái xít - đờ - ca bên công an xuống, dẫn Đào Thăng lên trên này lánh đi mấy hôm, kẻo nhỡ nhà kia họ tức quá kéo đến tận nhà thì khốn. Mới lại, cũng nên để Đào Thăng im hơi lặng tiếng đi là vừa. Chứ không, hắn mà nổi danh thật, anh em mình cũng đến mệt!

Nghe Dương Huân nói, tôi lại chợt nhớ đến lời 'tiên tri' của chồng tôi hôm nào. Tôi bỗng thấy buồn nhão cả người. Hụt hẫng và nuối tiếc.../