Blockchain dần khẳng định vai trò trung tâm
Thông tin tại Hội thảo “Cơ hội, thách thức ứng dụng Blockchain vào vận hành trong ngành tài chính ngân hàng” diễn ra mới đây, TS Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho rằng, với đặc tính phi tập trung, công nghệ Blockchain (chuỗi khối) đã giải quyết được nhiều vấn đề nan giải về lòng tin, tính bảo mật… Nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã nhận ra tiềm năng của công nghệ Blockchain và tìm cách áp dụng vào các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, vận tải, logistic, y tế, giáo dục...
Tại Việt Nam, Blockchain được ưu tiên nghiên cứu, phát triển và ứng dụng để chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 theo Quyết định 2117/QĐ-TTg ngày 16/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã phê duyệt Chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp quốc gia giai đoạn đến năm 2025, trong đó Blockchain được xếp thứ hai sau trí tuệ nhân tạo (AI) trong loạt các công nghệ chủ chốt.
Hiện Blockchain ứng dụng chủ yếu trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là tài sản số, tiền số. Ngoài một vài dự án crypto (tiền mã hóa) và Blockchain Việt Nam nổi bật như: Axie Infinity, Coin98, Kyber Network, TomoChain, KardiaChain… thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này, thì phần lớn các ứng dụng Blockchain tại Việt Nam vẫn chưa đạt được thành công nổi bật. Những tiềm năng ứng dụng khác của công nghệ Blockchain như truy xuất nguồn gốc trong nông nghiệp, logistics, y tế, giáo dục,… chưa được ứng dụng nhiều.
Riêng trong lĩnh vực ngân hàng, BIDV là ngân hàng tiên phong ứng dụng Blockchain trong tài trợ thương mại, trở thành ngân hàng Việt Nam đầu tiên ứng dụng thành công công nghệ Blockchain trong giao dịch phát hành thư tín dụng (L/C) tới một ngân hàng thông báo ngoài hệ thống. Ngoài ra, MB, VPBank, Vietcombank... đã công bố ứng dụng Blockchain trong giao dịch tài chính.
“Blockchain đã và đang dần trở thành cột trụ cho công nghệ ở Việt Nam, với nhiều ứng dụng khá hấp dẫn như nền tảng lưu trữ văn bằng trong lĩnh vực đào tạo, thư tín dụng, bảo lãnh hợp đồng, thanh toán trong lĩnh vực ngân hàng… Chính vì thế, Blockchain đang dần được thấu hiểu đó chính là công nghệ, không phải bitcoin hay tiền điện tử như lầm tưởng trước đây…” - Tổng Thư ký VNBA nhấn mạnh.
Bên cạnh những mặt tích cực, thị trường Blockchain Việt Nam cũng đang xảy ra các sự vụ tiêu cực, ảnh hưởng to lớn đến lòng tin của dư luận đối với lĩnh vực công nghệ chuỗi khối này, từ những tác hại của việc đào Bitcoin, những người nổi tiếng sẵn sàng vì tư lợi mà quảng cáo cho những đồng tiền điện tử nhiều rủi ro hay những vụ lừa đảo, dụ dỗ những người thiếu hiểu biết về Blockchain tham gia vào sàn tiền ảo…
Thiếu khung pháp lý hoàn chỉnh
Chia sẻ về việc ứng dụng Blockchain, bà Vũ Thị Hồng Nhung, Phó Trưởng phòng Chính sách sản phẩm bán buôn (Vietcombank) cho biết, tháng 12/2020, Vietcombank thí điểm thành công giao dịch Thư tín dụng trên nền tảng Blockchain tại thị trường Việt Nam. Tháng 9/2021, Vietcombank là ngân hàng tiên phong tại Việt Nam ứng dụng thành công Blockchain trên nền tảng Ngân hàng số VCB Digibank, phát triển dịch vụ VCB Rewards – chương trình tri ân dành cho khách hàng cá nhân.
Tuy vậy, theo bà Nhung, việc triển khai công nghệ Blockchain tại các ngân hàng thương mại vẫn mang tính chất thí điểm. Việt Nam chưa có khung pháp lý hoàn chỉnh cho các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng ứng dụng công nghệ Blockchain nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia giao dịch, hạn chế những rủi ro, tranh chấp phát sinh trong quá trình vận hành…
Trong khi đó, ông Nguyễn Đăng Hùng, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas), Chủ tịch CLB Fintech (thuộc VNBA) cho biết, năm 2018, Napas là một trong những đơn vị đầu tiên thử nghiệm ứng dụng Blockchain vào giao dịch chuyển tiền liên ngân hàng cùng VietinBank, TP Bank và VIB.
“Sau khi thử nghiệm thành công, chúng tôi nhận thấy, công nghệ này đã rút ngắn được một số quy trình truyền thống và tăng tính chính xác trong giao dịch. Đây thực sự là một công nghệ tiềm năng. Tuy nhiên, do những điều kiện ràng buộc về mặt pháp lý, hiện tại các thử nghiệm mà chúng tôi triển khai mới chỉ dừng ở mức độ thí điểm và mang tính chất đánh giá công nghệ”, ông Hùng chia sẻ.
Ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam cũng thừa nhận, khuôn khổ pháp lý về Blockchain và tiền mã hóa ở Việt Nam hiện vẫn chưa rõ ràng, trong đó, quy định về Mã thông báo không thể thay thế (NFT) cũng chưa có ...
Ở góc nhìn khác, ông Vũ Công Hùng, Cục Công nghệ thông tin (NHNN) nêu ý kiến, thực ra, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản định hướng, khuyến khích cho việc ứng dụng công nghệ Blockchain. Tại các diễn đàn, vấn đề thiếu cơ sở pháp lý đã được nêu ra như một trở ngại, tuy nhiên sửa đổi thế nào thì rất ít ý kiến đề cập đến.
Ông Hùng cũng cho rằng, phần lớn các ý tưởng ứng dụng công nghệ Blockchain đang tập trung vào các lĩnh vực tài sản số, tiền số, huy động vốn. Đây là các lĩnh vực có rủi ro rất cao, vì vậy cần xây dựng cơ chế Sandbox để thử nghiệm.
“Chính phủ đã giao Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, NHNN phối hợp nghiên cứu, đề xuất, triển khai nhưng do có độ rủi ro cao, các cơ quan này đều đang tiến hành rất thận trọng. Ngoài lĩnh vực nói trên, thực tế, một số ứng dụng Blockchain tại Việt Nam đã được triển khai mà chưa đòi hỏi phải có thay đổi lớn về quy định pháp lý như các ứng dụng truy xuất nguồn gốc nông sản, ứng dụng giao dịch L/C, bệnh án điện tử, hóa đơn điện tử…”, ông Hùng cho hay.
