Bên cạnh nguyên nhân do sự xuống cấp đạo đức của nhiều nhóm người trong xã hội thì cũng có nguyên nhân xuất phát từ việc nhiều trẻ chưa biết cách bảo vệ chính bản thân mình và không được gia đình, nhà trường quan tâm đúng cách.
Rất nhiều nguyên nhân đáng tiếc khác nhau
Ở Việt Nam, cứ 4 trẻ em thì có gần 1 em là nạn nhân của lạm dụng và có ít nhất 1.300 vụ lạm dụng tình dục trẻ em được tố cáo mỗi năm. Trong những năm gần đây, số lượng trẻ em bị xâm hại tình dục ngày càng gia tăng. Chỉ tính riêng trong 5 năm (2011-2015), cả nước phát hiện trên 8.200 vụ xâm hại trẻ em với gần 10.000 nạn nhân, tăng 258 nạn nhân so với 5 năm trước đó. Số vụ bị xâm hại tình dục chiếm tới 5.300 vụ (khoảng 65%) và gia tăng xâm hại tình dục nam.
Năm 2011, lực lượng chức năng bắt hơn 1.000 đối tượng, đến năm 2015 số đối tượng tăng lên hơn 1.400 đối tượng. Những vụ trẻ em bị xâm hại tình dục đều để lại hậu quả rất nặng nề. Người bị hại không chỉ bị tổn thương về thể chất mà còn luôn sống trong sợ hãi và sự ám ảnh, đặc biệt là các em gái nhỏ tuổi rất khó hòa nhập lại với cộng đồng.
Bàn về nguyên nhân các vụ việc liên quan đến xâm hại tình dục, thân thể trẻ em, bà Ninh Thị Hồng (Trung ương Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam) nhìn nhận, trước hết là do tính phức tạp trong xã hội hiện đại khi trật tự xã hội của chúng ta bị đảo lộn, khó quản lý, đặc biệt là văn hóa phẩm độc hại trên internet.
Thêm nữa, vấn đề đạo đức của một số con người đang xuống cấp, nhiều người lớn, nhất là nhiều đối tượng không nghề nghiệp, đua đòi, ăn chơi, khi có nhu cầu quan hệ tình dục thường tìm đến đối tượng là trẻ em.
Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền thuộc Trung tâm Đào tạo kỹ năng sống Wedo-Wegood phân tích cụ thể: “Khi xã hội bước vào những năm phát triển nóng, đã có nhiều vấn đề, hệ lụy liên quan tới con trẻ. Rất nhiều thông tin có thể dễ kích động đến sự tiêu cực cũng như kích động tới phần con trong con người. Điều này đôi khi khiến cho một người bình thường vốn rất hiền lành nhưng vào một lúc nào đó, phần con trỗi dậy khiến bản thân họ không thể cưỡng lại được và gây nên những hành vi đồi bại, suy đạo đức”.
Nhiều nguyên nhân có thể xuất phát từ phía nạn nhân như trẻ vô ý tạo nên những kẽ hở của sự quá hớ hênh (ăn mặc quá mát mẻ so với độ tuổi của trẻ hay có những tư thế ngồi hay đi đứng thiếu ý tứ); trẻ còn thiếu nhận thức về các vấn đề và các mối nguy hiểm từ việc xâm hại, lạm dụng tình dục. Người lớn không tế nhị trong việc thể hiện tình cảm giữa vợ chồng, giữa anh hoặc chị với người yêu… trước mặt trẻ nhỏ.
Điều này vô tình đưa vào các nhận thức của trẻ khiến trẻ nghĩ rằng tình dục giống như một cuộc chơi. Bên cạnh đó, đa phần các bậc phụ huynh mới chỉ dừng lại ở việc cấm đoán trẻ, thậm chí không cho con nhìn thấy những gì có thể xảy ra nó như thế nào; nhiều bậc cha mẹ vẫn còn e ngại, thậm chí không dạy trẻ biết được những bộ phận nào trên cơ thể mà người khác không được động vào, khiến trẻ thiếu các kỹ năng như kỹ năng phòng tránh, kỹ năng tự vệ hay kỹ năng phản kháng để chống lại các hành vi lạm dụng.
Hãy phòng ngừa trước cho con
Dưới góc độ quản lý nhà nước, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Hồng Lan "gói gọn" vấn nạn xâm hại tình dục trẻ em ở một số nguyên nhân chính như sau: Đầu tiên là công tác truyền thông, giáo dục, vận động xã hội về bảo vệ, chăm sóc trẻ em chưa hiệu quả.
Trẻ chưa được hướng dẫn những kiến thức, kỹ năng cần thiết để phòng tránh bị xâm hại tình dục; các em khi bị xâm hại tình dục đa phần đều có tâm lý sợ hãi, mặc cảm, tự ti, nên không dám chia sẻ, không dám tố giác kẻ phạm tội. Còn cha mẹ ít chủ động dạy con kỹ năng tự bảo vệ, và đôi khi vì e ngại ảnh hưởng đến tương lai của con em mình nên cũng không tố giác kẻ phạm tội.
Việc cha mẹ sao nhãng, bỏ mặc con cái ở một số gia đình cũng là mầm mống nảy sinh các hành vi xâm hại tình dục đối với trẻ em. Một số gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn; cha mẹ ly hôn, ly thân; cha mẹ mắc các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật… cũng là nguyên nhân dẫn đến việc trẻ em bỏ học, lang thang kiếm sống và bị bạo lực, xâm hại tình dục. Chưa kể, sự xuất hiện của những ấn phẩm, trò chơi, thông tin trên mạng Internet, phim ảnh ngoài luồng có tính chất bạo lực, khiêu dâm cũng góp phần dẫn đến nguy cơ trẻ bị xâm hại.
Không những thế, các khoảng trống trong hệ thống pháp luật liên quan đến bảo vệ trẻ em và sự hạn chế cả về năng lực, số lượng lẫn quyền hạn pháp lý của hệ thống cán bộ và mạng lưới cộng tác viên làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở cơ sở cũng là những nguyên nhân dẫn đến việc trẻ em bị xâm hại tình dục gia tăng.
Hiện chúng ta vẫn chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, về việc tách trẻ em ra khỏi cha mẹ, người chăm sóc trong trường hợp chính cha mẹ, người chăm sóc có hành vi xâm hại tình dục đối với trẻ em chưa có...
Mỗi chuyên gia có thể có những cách nhìn khác nhau nhưng tóm lại, nếu trẻ không được chú ý chăm sóc cẩn thận thì rất có thể sẽ bị kẻ xấu lạm dụng, vì vậy bố mẹ cần tìm hiểu kỹ các nguyên nhân trên và phòng ngừa trước cho con.
