Rau xanh non giữa làn khói bụi
Dọc theo các con phố trên địa bàn Hà Nội như: Yên Lãng, Hoàng Cầu, Ô Chợ Dừa, ven tuyến đường đại lộ Thăng Long,... không khó để bắt gặp những “vườn rau xanh” của các hộ dân được trồng ngay trên dải phân cách ven đường, vỉa hè, thậm chí trong các gốc cây, triền đê... Người dân lý giải, việc “tự chế” các vườn rau như vậy vừa tiết kiệm thời gian, công sức đi lại, vừa chắc chắn rau tự trồng không phun hóa chất độc hại, đồng thời giúp giảm một khoản chi phí đáng kể hàng ngày.
Tuy nhiên, một điều ít người có thể ngờ rằng, với cách trồng rau ven đường như người dân đã chọn tưởng chừng an toàn, nhưng lại có nguy cơ nhiễm độc rất cao. Bởi cách thức để người dân trồng rau cũng hết sức đơn giản, đó là làm tơi xốp bề mặt đất sẵn có ven đường sau đó gieo hạt giống và sau khoảng thời gian ngắn đã có thể thu hoạch một lứa “rau sạch” được cho là an toàn tuyệt đối, không hề có thuốc trừ sâu hay kích thích.
Theo quan sát, những luống rau ven đường khá non xanh mặc cho cạnh đó là con đường với dòng xe cộ tấp nập, khói bụi dày đặc. Trên những làn rau xanh của người dân tự trồng bụi bám trắng quanh lá cây. Mỗi ngày chủ nhân của những luống rau này phải đều đặn tưới nước lên bề mặt lá để giảm lượng bụi bám. Theo khuyến cáo của các chuyên gia, cách làm này chỉ thỏa mãn được tâm lý tự mình trồng và tự coi đó là rau an toàn hơn ở ngoài chợ, nhưng về thực chất loại rau tự trồng như cách của nhiều gia đình vẫn làm như trên chưa phải là rau sạch và an toàn tuyệt đối.
Nguy cơ nhiễm độc từ nguồn đất trồng và nhựa đường
Theo thông tin của Bộ Tài nguyên và Môi trường, lượng khí thải ra trung bình trong một mét khối không khí ở Hà Nội có tới khoảng 80 µg (mi-crô gram) bụi khí PM10. Một nguồn gây ô nhiễm trầm trọng là khí thải từ các phương tiện giao thông, trong đó ô tô và xe máy đã trở thành nguồn chủ yếu sinh ra ô-xít ni-tơ, khí CmHn, SO2 và bụi. Lượng khí thải này một phần tác động trực tiếp vào các loại rau trồng ven đường, trên dải phân cách, từ đó gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Mặt khác, kim loại nặng (thủy ngân, chì, asen, đồng, kẽm, thiếc), là những chất độc thường chứa trong nước thải, khói thải của các khu công nghiệp, động cơ máy hoặc có sẵn trong đất từ trước, hoặc từ phân rác. Vì thế, rau dễ bị ô nhiễm kim loại nặng khi được trồng quá gần các nhà máy công nghiệp, nút giao thông trọng điểm, dùng nước tưới từ kênh mương có nước thải từ các khu công nghiệp, bón phân rác, hay trồng trên đất có chứa các kim loại nặng độc hại.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết: “Rau được trồng tại dải phân cách, lề đường giao thông vẫn lên tốt bình thường nếu được chăm sóc, nhưng ít ai biết những loại đất đó là đất tạp, không được kiểm soát nên trong đất có chứa một số chất độc hại. Rau được trồng trên loại đất tạp có thể nhiễm chất độc do tích tụ từ đất gây ra những nguy hại đến chính sức khỏe con người”.
Điều đặc biệt, nếu rau được trồng ở gần đường nhựa (bêtông asphalt) thì càng nguy hại hơn bởi bụi từ nhựa đường chứa nhiều vi sinh vật cũng như độc tố nguy hiểm, hít phải loại bụi này về lâu dài có nguy cơ bị ung thư phổi. Bên cạnh đó, rau được trồng ở những địa điểm này hàng ngày sẽ phải tiếp xúc với rất nhiều bụi đường, các vi sinh vật, khí thải từ các phương tiện giao thông mà mắt thường không thể đánh giá được, lâu dần các vi sinh vật cũng như bụi đường sẽ tích tụ, bám chặt vào bề mặt lá rau mà việc rửa bằng nước sẽ không thể nào loại bỏ hết được.
Để trồng được rau sạch thật sự, người dân nên lựa chọn loại đất chuyên canh trồng rau, đó là đất được cải tạo liên tục hoặc loại đất sạch đóng sẵn được bán nhiều ở các cửa hàng cây giống. Đặc biệt, cần tránh trồng ở những vỉa hè, ven đường có nhiều phương tiện đi lại và tưới rau bằng nguồn nước sạch. “Chính vì thế bà con không nên tiếc đất trống trên vỉa hè, lề đường mà sử dụng để trồng rau. Nếu người dân vẫn cố tình trồng sẽ tự mình làm hại đến chính sức khỏe của mình” - PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh khuyến cáo.
