Hậu họa khó lường
Thạc sĩ – Bác sĩ Phạm Thành Luân - Khoa Bệnh nhiệt đới và Can thiệp giảm hại, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho hay, ma túy tổng hợp là những loại không có trong tự nhiên, được tổng hợp thành hóa chất. Căn cứ theo tác dụng hóa học, ma túy tổng hợp được phân ra 3 nhóm chính: ma túy có tác dụng êm dịu; ma túy gây kích thích; ma túy gây ảo giác. Ngoài ra còn có các chất gây phân ly, các chất gây đồng cảm…
Để phát hiện con em mình nghiện ma túy tổng hợp, cha mẹ có thể dựa vào các đặc điểm như: Giờ giấc sinh hoạt không ổn định (thường thức khuya, không ngủ, thức đêm, ngày ngủ nhiều); Hay tụ tập với các nhóm bạn và các đối tượng đó đều sử dụng ma túy. Về thể chất, những người nghiện ma túy tổng hợp thường xuyên mệt mỏi, ủ rũ, thay đổi tính nết (cáu gắt, có hành vi chống đối, nặng nề hơn thì có những hành vi bất thường như hoang tưởng, ảo giác).
Ngoài ra còn có những bằng chứng khác khiến một người có thể bị nghi ngờ nghiện ma túy, như: Tìm thấy vật phẩm ma túy, vật phẩm để sử dụng ma túy ở trong người, trong phòng của người đó.
Từ trải nghiệm của bản thân, anh Đỗ Mạnh Hùng, một người từng nghiện ma túy tổng hợp cho hay: Ngoài những biểu hiện trên, khi nghiện ma túy tổng hợp, anh rất hay ngáp, khi ngáp kèm theo nước mắt chảy ra; mệt mỏi; chán ăn; ăn không ngon, ngủ không yên; thậm chí có những hành động bất thường như trèo lên ngọn cây, đi lang thang mà không biết mình đi đâu…
Trước quan điểm sai lầm là sử dụng ma túy tổng hợp không nghiện, không lây truyền HIV/AIDS vì không sử dụng qua đường tiêm chích, bác sĩ Luân phân tích: ma túy tổng hợp, nhất là ma túy gây kích thích ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đối với cơ thể. Cụ thể, nó kích thích vào não bộ, gây ra những tổn thương rất khó phục hồi.
Đường dẫn tới HIV
Liên quan đến vấn đề lây truyền HIV từ những hệ lụy của ma túy tổng hợp, bác sĩ Luân cho biết, trước đây HIV chủ yếu lây truyền qua con đường trực tiếp là máu (qua tiêm chích ma túy, chủ yếu là heroin). Nhưng hiện nay, theo báo cáo năm 2019 của CDC Hoa Kỳ, tỷ lệ lây nhiễm HIV qua đường quan hệ tình dục lại có xu hướng gia tăng, chủ yếu là quan hệ đồng giới giữa nam với nam (nhóm MSM).
Quá trình nghiên cứu cho thấy việc sử dụng ma túy tổng hợp ảnh hưởng rõ rệt đến sự gia tăng của căn bệnh thế kỷ này. Cụ thể, người sử dụng ma túy tổng hợp sẽ mất đi việc kiểm soát hành vi. Trong khi đó, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới có xu hướng sử dụng các chất kích thích (trong đó có ma túy tổng hợp) khá phổ biến, dẫn đến không kiểm soát được hành vi, không sử dụng các biện pháp an toàn. Đó là những hành vi rất dễ lan truyền HIV/AIDS và các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
Với người nhiễm HIV, việc sử dụng các loại ma túy tổng hợp không chỉ làm giảm khả năng tuân thủ điều trị thuốc ARV, ảnh hưởng đến sự ức chế tải lượng virus, thậm chí làm tăng số lượng virus trong cơ thể.
Hiện nay thị trường có rất nhiều sản phẩm ma túy tổng hợp được bày bán cạnh các trường học, dưới dạng thực phẩm túi nước, viên kẹo nhiều màu sắc… Đó là những cái bẫy ngọt ngào đối với các bạn trẻ, thậm chí ở lứa tuổi học sinh trung học. Để cảnh báo nguy hiểm từ ma túy tổng hợp, các trường học cần phối hợp với các đơn vị chức năng và gia đình tăng cường truyền thông, giáo dục và kịp thời phát hiện, ngăn chặn thế hệ trẻ tránh xa tệ nạn.
Trong hàng trăm, hàng ngàn dạng ma túy tổng hợp, ma túy kích thích dạng ATS được sử dụng phổ biến, đứng thứ 2 trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Loại ma túy này tác động rất mạnh vào thể chất và tinh thần người sử dụng. Cụm từ “ngáo đá” là để chỉ loại ma túy tổng hợp này. Người dùng bị ảnh hưởng mạnh lên não bộ, dẫn đến mất kiểm soát, không nhận biết được không gian, thời gian xung quanh có những hành vi nguy hiểm cho bản thân và những người bên cạnh.
Theo ước tính của Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội năm 2018, tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 60 - 70% trong số người nghiện. Riêng ở các tỉnh miền Trung và miền Nam, tỷ lệ này lên đến 70 - 85%...
