Vấn đề hữu hình tại nơi công cộng
Những ngày gần đây, trên các hội nhóm mạng xã hội của sinh viên liên tục có những bài viết phản ánh, cảnh báo nhau về vấn nạn “biến thái trên xe buýt”. Những bài viết cảnh báo này thu hút sự quan tâm, chia sẻ rất lớn của cộng đồng mạng.
Cụ thể, sáng 11/3, H.T.T (nhân vật đã được đổi tên), một nữ sinh viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP HCM đã đăng trên Facebook việc bị một nam thanh niên quấy rối. T cho biết sự việc xảy ra vào chiều 10/3 khi T đang đi trên chiếc xe buýt số 33.
“Lúc đó xe khá vắng, một nam thanh niên mang balo phía trước, tay xách theo bịch đồ lên xe ngồi xuống cạnh tôi. Lát sau, tôi cảm thấy đùi âm ấm. Nghi ngờ có người đụng chạm vào cơ thể mình nên tôi đưa tay xuống kiểm tra thì chạm phải tay người đó” - nữ sinh viên T kể.
Khi phát hiện, T hét lên rồi đánh “kẻ biến thái”, còn người kia liên tục chối bỏ hành vi của mình. Sau khi bị nữ sinh viên chất vấn, nam thanh niên lại đổ lỗi do T “ăn mặc mát mẻ” nên mới vậy.
Theo ước tính của Liên Hợp quốc, vào năm 2030, có khoảng 1,5 tỷ các em gái sẽ sống tại các khu vực thành thị. Các em gái sinh sống ở thành phố có những cơ hội về giáo dục tốt hơn, ít phải đối mặt với nạn tảo hôn, được có cơ hội tiếp cận thông tin và phát triển cá nhân thì các em cũng đồng thời phải đối mặt với các rủi ro về quấy rối tình dục, bị bóc lột và không an toàn.
Ngay sau bài viết của T nhiều nữ sinh viên cho biết mình cũng từng là nạn nhân của quấy rối. Theo Báo cáo Khảo sát An toàn của em gái ở nơi công cộng và trên phương tiện công cộng của Tổ chức Plan International Việt Nam thực hiện năm 2014, 31% trong số 1.128 các em gái được hỏi đã từng bị quấy rối tình dục khi đi xe buýt, chỉ có 13% em gái và 8% em trai cho rằng các em gái luôn luôn cảm thấy an toàn nơi công cộng.
Sở dĩ vấn nạn quấy rối xảy ra với con số đáng báo động như vậy bởi những biểu hiện của nó luôn ẩn mình và được ngụy biện dưới những lời yêu thương, câu đùa vui... Chính vì vậy mọi người thường thờ ơ hoặc không nhận ra tính nghiêm trọng của những hành vi đó. Đặc biệt, đa phần trong các trường hợp quấy rối tình dục, nạn nhân và cả những người chứng kiến đều có xu hướng im lặng.
Mới đây, tại buổi hội thảo “Hành trình đến với thành phố an toàn” do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) và Tổ chức Plan International phối hợp với các đối tác - Vụ Bình đẳng Giới - Bộ LĐ-TB&XH, Hội LHPN thành phố Hà Nội, Trung tâm quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội, Trường Đại học Giao thông vận tải, UBND huyện Đông Anh, Viện Phát triển Sức khỏe Cộng đồng Ánh sáng (LIGHT) tổ chức Hội tổ chức, bà Nguyễn Thu Giang - Phó Viện trưởng, Viện Phát triển Sức khoẻ Cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT) cho biết, với phụ nữ và em gái nói chung, họ đều gặp phải vấn đề rất lớn tại nơi công cộng bao gồm địa điểm hữu hình như xe buýt, công viên và vô hình là trên môi trường mạng.
Đối với các nhóm LGBT+, nhóm yếu thế khác: trẻ em, phụ nữ và em gái dân tộc thiểu số, người khuyết tật... còn gặp nhiều hạn chế trong cả cách tiếp cận thông tin, nhận thức vấn đề và di chuyển. Những vấn đề và rào cản bủa vây em gái, phụ nữ, người khuyết tật, các nhóm yếu thế khác, đến từ nhiều chiều không chỉ từ môi trường, điều kiện cơ sở vật chất và cộng đồng xung quanh mà còn từ chủ quan các đối tượng.
Thanh, thiếu niên - thủ lĩnh của sự thay đổi
Thanh, thiếu niên là một lực lượng quan trọng đối với tiến trình phát triển của quốc gia nói chung và của địa phương nói riêng. Sự tham gia của thanh, thiếu niên vào nỗ lực phòng ngừa bạo lực giới, xây dựng một cộng đồng sống an toàn, lành mạnh là điều quan trọng và cần thiết.
Phan Thị Phương Thảo - đại diện Câu lạc bộ (CLB) thủ lĩnh của sự thay đổi (COC) Trường THPT Vân Nội chia sẻ: “Trong quá trình tham gia CLB COC, tôi cũng đã chứng kiến hoặc nghe rất nhiều câu chuyện của các bạn là nạn nhân của các vụ quấy rối và phân biệt đối xử trên cơ sở giới, ví dụ như các bạn nữ thường bị trêu khi đi ngoài đường, các bạn nam trong cộng đồng LGBT ở trường thích làm đỏm thì bị các bạn nam trêu chọc, tẩy chay.
Thành viên CLB luôn đồng hành, hỗ trợ các bạn và tích cực truyền thông (trực tiếp thông qua các buổi sinh hoạt, đối thoại và trên các nền tảng mạng xã hội) để bạn bè và cộng đồng xung quanh về các nội dung liên quan đến bình đẳng giới, phòng chống quấy rối và phân biệt đối xử trên cơ sở giới”.
Là một nhà sáng tạo nội dung tích cực trong các chiến dịch cộng đồng, Nguyễn Việt Anh - nhóm 1977Vlogs đưa ra sáng kiến: “Chúng ta cần truyền thông một cách khéo léo, những nội dung sáng tạo lồng ghép thông điệp tích cực, dễ chạm đến người xem để các bạn trẻ sống tốt hơn, nâng cao nhận thức để giúp các bạn trẻ khi gặp những tình huống như vậy biết cách xử lý và bảo vệ bản thân.
Ngoài truyền thông, tôi vẫn mong có các hoạt động giáo dục giới tính ngay từ khi còn nhỏ, trước khi chờ người khác bảo vệ, các bạn nữ hãy yêu chính bản thân mình, đừng tự ti bất kì điều gì từ bản thân mình. Chỉ có sự tự tin mới giúp các bạn vượt qua những khó khăn đến từ bên ngoài”.
Nằm trong nỗ lực xây dựng thành phố an toàn cho phụ nữ và em gái, bà Trần Thị Bích Loan - Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới – Bộ LĐ-TB&XH chia sẻ: “Chúng tôi có những kế hoạch và đang trong giai đoạn xúc tiến hoàn thiện khuôn khổ chính sách, pháp luật, đồng thời cũng có những hành động cụ thể nhằm ngăn ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới như: đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức và khảo sát thu thập dữ liệu. Không chỉ vậy, chúng tôi cũng thúc đẩy phối hợp liên ngành và xây dựng các mô hình thí điểm về phòng ngừa và ứng phó bạo lực trên cơ sở giới. Tất cả những hoạt động của chúng tôi đều mong muốn chung tay xây dựng một không gian công cộng an toàn hơn, thân thiện hơn cho phụ nữ và em gái. Vụ Bình đẳng giới sẽ luôn đồng hành và hỗ trợ các đơn vị để cùng nhau tạo ra những thay đổi tích cực”.
Đại diện MSD – United Way Việt Nam, bà Trần Vân Anh chia sẻ: “Chúng tôi luôn đánh giá cao vai trò của thanh, thiếu niên trong nỗ lực xây dựng và kiến tạo một cộng đồng an toàn, thân thiện. Do đó, trong mọi hoạt động của mình, chúng tôi luôn huy động sự tham gia tích cực từ các nhóm thanh, thiếu niên bằng cách: nâng cao nhận thức, năng lực của các em về các vấn đề liên quan như vận động chính sách có chuyển biến giới, truyền thông xã hội về bình đẳng giới,… từ đó đồng hành và trao quyền để các em có thể thực hiện các sáng kiến do các em khởi xướng”.
