Người Ma Coong "đoạn tuyệt’ thuốc lá

Tuy thuộc xã nghèo và nằm ở nơi hẻo lánh nhưng người dân xã Thượng Trạch luôn chấp hành tốt các quy định của nhà nước.

Khi Luật theo cán bộ về thôn

Nhiều người Ma Coong cao tuổi trong 18 thôn, bản của xã Thượng Trạch cho đến nay vẫn chưa biết tiếng phổ thông, còn thế hệ thanh thiếu niên ở đây đang bước vào kỳ cắp sách đến trường học chữ. Các loại sách báo pháp lý dùng để tuyên truyền một số quy định cần thiết đến với cuộc sống của người dân cũng chưa nhiều. Tuy nhiên, vượt qua những hạn chế ấy, người Ma Coong ở đây Thượng Trạch lại có những hành vi chấp hành pháp luật rất tốt.

Ông Đinh Hợp (Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch) lấy làm tự hào khi kể về những câu chuyện chấp hành pháp luật của đồng bào nơi miền biên ải này. Ông bảo, từ những năm trước, với sự quan tâm của Đảng, Chính phủ và sự trợ giúp tận tình của bộ đội biên phòng, người dân Ma Coong sống tản mát và phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên đã được định cư về làm nhà và sinh sống thành bản làng. Cuộc sống hoang vu, ngoài những lệ tục tốt thì người Ma Coong cũng phải oằn lưng để gánh chịu những tập tục hủ hậu. Ngỡ những tập tục ấy sẽ khó bị loại trừ trong cộng đồng, nhưng không ngờ, khi được chú ý tuyên truyền người dân nơi đây đã nghe theo và chấp hành tương đối nghiêm.

Ông Hợp bảo, do còn thiếu cái chữ nên công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật cho đồng bào Ma Coong cũng gặp rất nhiều khó khăn. Thế nhưng, cùng với quyết tâm của hệ thống chính trị cơ sở, công tác tuyên truyền đã được kiện toàn từ xã đến các thôn. Cứ có văn bản pháp luật, nghị định, nghị quyết nào gắn với cuộc sống, bằng quyết tâm tuyên truyền, các trưởng thôn đều được triệu tập để tập huấn. Trưởng thôn lại tập hợp những người thạo chữ của các đoàn thể trong thôn mình để tuyên truyền. Sau đó, “cái luật” lại theo những đôi chân trần leo dốc thoăn thoắt, nhanh chóng về với thôn bản, được gùi lên từng nhà sàn. 

Cứ theo sự tuyên truyền hết sức nhịp nhàng như vậy mà luật, nghị định, nghị quyết đã nhanh chóng đến với bản, trong đó lãnh đạo gương mẫu thực thi, người dân theo đó mà học tập. Do vậy, một số kiến thức pháp luật có ảnh hưởng, liên quan trực tiếp đến lợi ích của người dân nhanh chóng được phổ cập. 

Ông Hợp nhận định, cũng chính do công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật được phối hợp hiệu quả, nên tình trạng tảo hôn, đa thuê vi phạm Luật hôn nhân và gia đình của người Ma Coong ở Thượng Trạch, được người dân nhận thức là sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, giới tính và loại bỏ khỏi cộng đồng. Theo đó, một số dân tộc thiểu số khác ở 18 thôn, bản của xã Thượng Trach cũng học tập người Ma Coong mà loại bỏ các hủ tục lạc hậu. 

Có được kết quả trên là nhờ làm tốt công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật. Đầu tiên ông Bí thư và ông Chủ tịch xã được huyện gọi về tập huấn. Học và biết, thấy như thế là không được, nên ông Bí thư và Chủ tịch lại về “dạy” lại cho các trưởng thôn và lãnh đạo các đoàn thể. Đoàn thể lại tuyên truyền đến các hộ dân. 

Cứ như vậy, từ một vùng đất đang đứng trước áp lực của của nạn tảo hôn, khi được tuyên truyền mà người Ma Coong nơi đây nhanh chóng lĩnh hội và đã loại trừ nhanh chóng được tập tục hue lậu. Hiện nay, với thế hệ thanh niên trẻ ở 18 thôn bản của xã Thượng Trạch đã không có ai vi phạm nữa. Cưới xin đều ra xã đăng ký, con cái sinh ra đã được làm giấy khai sinh. Ngoài nạn tảo hôn, nạn đa thê thì các tập tục cá biệt khác như ở bản Sụ, chôn sống trẻ theo mẹ cũng đã nhanh chóng bị loại trừ. 

Ma Coong không còn khói thuốc

Hôm chúng tôi lên Thượng Trạch, chỉ còn vài ngày nữa là Quyết định 1315/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng có hiệu lực. Để thực thi quy định này, lãnh đạo xã đã khởi phát một phong trào bỏ thuốc trong toàn dân. Theo chị Y Quyết, Chủ tịch Hội phụ nữ xã Thượng Trạch, mới đầu thấy lãnh đạo xã tập trung anh em để phổ biến chủ trương bỏ thuốc trong cộng đồng người Ma Coong, chị cũng cảm thấy khó khăn lắm.  

Ông chủ tịch xã Đinh Hợp đang đọc biên bản cam kết bỏ thuốc của một người dân trong xã.

Chị Y Quyết kể, người Ma Coong ở đây hút thuốc trở thành tập tục, thói quen từ xa xưa. Trẻ em người Ma Coong bất kể là gái hay trai, tập hút thuốc lá từ khi lên 5 lên 6 tuổi, rồi nghiện thuốc lá cho đến lúc chết. Người dân Ma Coong từ trước đến nay ai cũng quen với hình ảnh cái tẩu và điếu thuốc trên môi. Hút thuốc lá từ sáng cho đến tối, ai không hút mới là chuyện lạ.

Mới đầu, việc triển khai bỏ thuốc theo tinh thần của Quyết định 1315 của Thủ tướng Chính phủ cũng gặp nhiều khó khăn. Tiếp xúc với dân để đưa ra ý kiến thăm dò các chị đều không nhận được sự đồng tình ủng hộ. Đem những khó khăn này về báo cáo với lãnh đạo xã, sau nhiều lần thảo luận, chính ông Chủ tịch Đinh Hợp năm nay trên 50 tuổi, nghiện thuốc trên 40 năm, tuyên bố: “Chính phủ đã nói là phải thực hiện. Để dân bỏ được thuốc thì trước tiên cán bộ phải làm gương. Tôi sẽ là người bỏ thuốc đầu tiên”. Thực hiện quyết tâm này, ông Đinh Hợp đã làm văn bản cam kết, có sự chứng kiến của đông đảo cán bộ và bà con Ma Coong trong xã Thượng Trạch, trong đó có đoạn: “…nếu không bỏ được thuốc sẽ xin thôi chức Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch”. 

Thế là ngày một, ngày hai qua đi, một tháng, hai tháng lại tiếp tục qua, ông Hợp bỏ được hẳn cái tẩu thuốc phập phòm nhả khói trên môi. Học tập gương ông Hợp, người dân Ma Coong thấy việc bỏ thuốc là hoàn toàn có thể làm được. Để nhân rộng điển hình cho dân thấy và học tập, các cán bộ đang giữ chức phó bí thư, phó chủ tịch và các cán bộ đoàn hội của xã Thượng Trạch đã tiếp tục ký cam kết để bỏ thuốc lá. 

Đến nay, cán bộ UBND xã Thượng Trạch có 25/27 cán bộ xã trước đây nghiện nặng, nay đã đoạn tuyệt với thuốc lá. Riêng nhà ông Hợp, 7 đứa con trong nhà noi gương việc bố bỏ thuốc lá, đến nay cũng không đứa nào còn hút thuốc lá nữa.

Với phương châm lãnh đạo gương mẫu thực hiện để dân làm theo, từ việc ông chủ tịch bỏ thuốc rồi đến toàn cán bộ ủy ban xã bỏ thuốc, phong trào này được nhân rộng trong toàn xã. Hiện nay, 18 thôn bản của người Ma Coong ở Thượng Trạch hình thành phong trào bỏ thuốc lá triển khai rộng rãi. 

Tâm sự với chúng tôi, anh Nguyễn Tùng Chinh (Cán bộ thống kê xã Thượng Trạch), cho biết: “Em đã đi nhiều nơi nhưng hiếm có nơi nào mà người dân cũng như lãnh đạo xã lại có một tinh thần tuân thủ luật pháp mạnh mẽ như người Ma Coong ở miền thượng du này. Hồi còn ở dưới xuôi, em nghiện thuốc lá rất “nặng”, ngày nào cũng hút hết 2 bao. Từ khi được tăng cường lên Thượng Trạch, gặp phong trào không hút thuốc lá đang lan rộng trong đồng bào Ma Coong, buộc em cũng gương mẫu học tập người dân, làm cam kết và nay đã bỏ được thuốc lá…”

Kết ngắn 

Hiện nay, người già, trẻ em, thanh niên nam nữ ở Thượng Trạch trong những năm qua đồng loạt thực hiện thành công chương trình không hút thuốc lá theo tinh thần của Quyết định 1315 của Thủ tướng. Trên dải Trường Sơn hùng vĩ này, người Ma Coong – một dân tộc thiểu số vốn được coi là nghiện thuốc lá mãn tính nhất của huyện Bố Trạch, nay hộ đã bỏ được thói quen hút thuốc lá có hại cho sức khỏe và cộng đồng./.

Ghi chép của: Lê Nguyễn