Người Dao đỏ và núi rừng cất tiếng 'Thiêng'

Từ bốn phương, âm thanh của thiên nhiên ùa về: tiếng trống dội sâu vào lòng đất, tiếng tù và vọng núi, tiếng nước hòa cùng lời Páo dung trầm mặc ngân dài. Tiếng thiêng của những bài văn cúng, nơi con người đối thoại với đất trời bằng ngôn ngữ của đức tin.

Âm nhạc, như nhạc sĩ Phạm Công - người phụ trách toàn bộ phần âm nhạc của Thiêng chia sẻ “không chỉ để nghe, mà để cảm”. Đó là thứ âm nhạc khiến người ta nghe được tiếng rừng, tiếng suối và cả nhịp tim của người Dao, hòa quyện trong hơi thở Sa Pa.

Trên sân khấu ấy, các nghệ nhân và người dân Dao đỏ cùng dàn diễn viên chuyên nghiệp dệt nên tấm thảm văn hóa sống động. Mỗi bước chân, mỗi điệu múa, mỗi lời ca không phải là biểu diễn mà là sự hồi sinh của ký ức, là niềm tin đang tự thắp sáng mình.

Ánh sáng chuyển sắc như nhịp điệu của thiên nhiên: màu nâu đất ấm trong cảnh “Tìm đất, lập bản”, màu lam phảng phất trong “Cầu mưa”, sắc lửa rực hồng trong “Bếp thiêng”, và thứ ánh sáng trắng thanh khiết khi 12 ngọn đèn cấp sắc bừng lên giữa màn sương Sa Pa. Những bức tranh thờ, những mảng đỏ biểu tượng, những đường nét bản địa được tôn lên bằng ánh sáng… tất cả như hơi thở của núi rừng hóa thành nghệ thuật.

Người xem được dẫn dắt qua một hành trình tâm linh: Đất - Nước - Lửa - Tình yêu - Thiêng và Kết - hành trình con người Dao. Tác giả kịch bản Hà Văn Thắng chia sẻ: “Tôi không tái hiện một cách đơn thuần, mà để chính người Dao kể lại câu chuyện của họ. Khi họ hát Páo dung, thực hiện nghi lễ cấp sắc hay thực hành những nét văn hóa của mình trên sân khấu, họ đang sống trong văn hóa, chứ không ‘diễn’ nó.”

“Thiêng là cuộc đối thoại giữa ánh sáng và niềm tin” - đạo diễn Đặng Xuân Trường đã nói như thế về đứa con tinh thần mà ông dành nhiều tháng trời để cùng ăn, cùng ở, cùng tập với bà con người Dao. Với anh, "Thiêng" không chỉ là một show diễn. Đó là một hành trình để sống cùng văn hóa Dao, nơi ánh sáng, âm thanh và con người cùng cất lên tiếng nói thiêng liêng về cội nguồn, về những giá trị được gìn giữ qua bao thế hệ.

Trên Sân Quần Sa Pa, mỗi dải ánh sáng quét qua làn khói, mỗi tiếng trống, tiếng tù và, tiếng Páo dung… đều chứa đựng một tầng nghĩa văn hóa. Không đơn thuần là hiệu ứng thị giác, công nghệ ở "Thiêng" trở thành ngôn ngữ biểu tượng, đưa người xem bước vào thế giới tâm linh của người Dao đỏ.

Đạo diễn Đặng Xuân Trường chia sẻ: “Mọi yếu tố: ánh sáng, khói, nhạc, chuyển động… đều được thiết kế như những biểu tượng, đối thoại với khán giả. Khi ánh sáng soi vào gương mặt nghệ nhân, đó không chỉ là nghệ thuật, mà là niềm tin được thắp lên.”

Sự kết hợp giữa ngôn ngữ sân khấu đương đại và nghi lễ truyền thống tạo ra một không gian trình diễn hiếm có: nơi công nghệ 3D mapping, hiệu ứng khói, laser, ánh sáng kết hợp hài hòa với vũ điệu, sắc phục, lời ca và tâm thức người Dao đỏ.

Đại diện đơn vị sản xuất, ông Ngô Xuân Minh - Giám đốc Công ty Hexogon Việt Nam, đã không giấu được xúc động: “Khi bà con người Dao nói cảm ơn vì đã cho họ một đêm diễn mãn nhãn, khi du khách chia sẻ về cảm xúc họ có được, tôi thấy mọi vất vả suốt cả năm trời, những đêm không ngủ, những ngày mưa sương dày đặc… đều xứng đáng. Chúng tôi chỉ là một đơn vị nhỏ, với những con người giản dị, làm những việc giản dị thôi. Nhưng nếu có thể chạm đến trái tim của đồng bào, của du khách - thì đó là điều lớn lao nhất”.

Với Mẩy Vy, người đảm nhiệm vai trò dẫn chuyện trong vở diễn, "Thiêng" là một trải nghiệm không thể quên: “Mọi thứ quá tuyệt vời âm nhạc, ánh sáng hòa cùng nhịp trống, khói và ánh lửa. Tôi thấy văn hóa của mình không chỉ được tái hiện, mà còn được nâng lên, lung linh, sống động. Cảm giác như chính tổ tiên đang hiện về trong từng tia sáng. "Thiêng" không chỉ là một buổi biểu diễn với tôi, đó là khoảnh khắc để hiểu sâu hơn về nguồn cội, và thấy tự hào vì được là người Dao.”

“Thiêng” góp phần định hình hướng đi mới cho du lịch văn hóa gắn kết cộng đồng tại Lào Cai.