Cân nhắc phạm vi sửa đổi
Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Luật Xây dựng năm 2014 là tiếp tục thể chế hóa Nghị quyết của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng, đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch, bình đẳng cho người dân và doanh nghiệp; khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn công tác đầu tư xây dựng; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của QH (KH,CN&MT) Phan Xuân Dũng cho biết, về phạm vi sửa đổi, bổ sung của Luật có 2 loại ý kiến. Trong đó, loại ý kiến thứ nhất tán thành với các nội dung sửa đổi, bổ sung; tên gọi của dự thảo Luật như Tờ trình của Chính phủ. Loại ý kiến thứ 2 đề nghị sửa đổi toàn diện Luật Xây dựng để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc hiện nay như ý kiến kiến nghị của một số bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp.
Qua nghiên cứu, Thường trực Ủy ban KH,CN&MT cơ bản tán thành với loại ý kiến thứ nhất vì nhận thấy Luật Xây dựng có phạm vi điều chỉnh rộng, phức tạp, liên quan đến rất nhiều văn bản pháp luật của nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có một số văn bản đang được xây dựng mới và tiếp tục được hoàn thiện.
Hơn nữa, Luật Xây dựng có hiệu lực từ đầu năm 2015, một số văn bản hướng dẫn thực hiện Luật mới được ban hành, chưa có nhiều thời gian để đánh giá, tổng kết đầy đủ, toàn diện. Vì vậy, trước mắt chỉ nên sửa đổi, bổ sung những nội dung Luật thực sự cấp bách, cần thiết, đã được tổng kết, đánh giá và có sự đồng thuận cao.
Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban cũng nhất trí với một số ý kiến đề nghị có thể mở rộng thêm phạm vi sửa đổi, bổ sung ở một số nội dung của Luật nếu đáp ứng được các nguyên tắc nói trên.
Cho ý kiến tại phiên họp, một số ý kiến còn băn khoăn về phạm vi sửa đổi, bổ sung của Luật. Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc thiên về quan điểm thứ 2 của Ủy ban thẩm tra vì cho rằng nội dung sửa đổi “chưa phải bức xúc lắm”.
“Nếu có thời gian để nghiên cứu thấu đáo, đánh giá tác động sẽ tốt hơn vì trong thời gian này chúng ta đang sửa một số luật như Đầu tư công, doanh nghiệp”, ông Phúc nói và đề nghị để luật này sửa sau các luật kia để có thời gian tiếp thu.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của QH Phan Thanh Bình cũng đề nghị cân nhắc thực sự có cần thiết để sửa một số điều ngay lúc này chưa hay cần nhìn sâu thêm để sửa tốt.
Còn theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga, dự án luật này đã được đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nên vấn đề cần xem là sửa cái gì, mức độ nào. Để xác định được vấn đề này cần phải có báo cáo tổng kết.
“Để trình được QH thì Bộ Xây dựng phải trình Chính phủ hoàn thiện thêm, đánh giá thật đúng thực trạng”, ĐB nói.
Luật có khắc phục được các tồn tại?
Tại phiên họp, nhiều ý kiến băn khoăn về việc liệu sau khi luật được ban hành có khắc phục được những tồn tại hiện nay như công trình sai phép không xử được, thậm chí chỉ phạt cho tồn tại; chung cư cơi nới, “nhà siêu mỏng”… hay không.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp Lê Thị Nga, trong báo cáo tổng kết về công tác tư pháp, Chính phủ đã nêu về tình hình vi phạm về trật tự xây dựng.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban tư pháp cũng nhận định có những công trình xây dựng sai phép, không phép kéo dài nhưng cho tồn tại hoặc không được phát hiện, đến khi phát hiện rồi lại khởi tố doanh nghiệp.
 |
| Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp Lê Thị Nga. |
“Vậy có bao nhiêu chủ thể có trách nhiệm, có thẩm quyền thiếu trách nhiệm, có sự tiếp tay hay không? Thực trạng này phải đánh giá trong tổng kết để sửa đổi”, đại biểu nói.
Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm có vấn đề đặt ra là một số vụ án muốn xử lý hình sự phải có yếu tố đã xử lý hành chính nhưng không làm được vì chưa xử lý hành chính.
“Xây nhà đổ ra đống cát trước cửa thì có người đến ngay nhưng công trình lớn thì cơ quan quản lý ở đâu, những người có thẩm quyền ở đâu, trách nhiệm thế nào? Trong báo cáo tổng kết phải đánh giá rõ về công tác thanh tra kiểm tra, xử lý vi phạm và trách nhiệm của các chủ thể để từ đó sửa các điều về quản lý nhà nước”, bà Nga nói.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp, báo cáo phòng, chống tham nhũng (PCTN) của Chính phủ cho hay, Ban chỉ đạo PCTN TƯ có nhấn mạnh phải chống tham nhũng trong các lực lượng có chức năng PCTN, trong đó có các lực lượng thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành, các cơ quan tư pháp.
“Ủy ban tư pháp cũng đã có kiến nghị Bộ trưởng Xây dựng chấn chỉnh thanh tra chuyên ngành về xây dựng trong những sự kiện thời gian qua. Luật này có giải quyết được gì trong vấn đề này hay không?”, ĐB nói.
Bên cạnh đó, ĐB Nga cũng đề cập đến tình trạng những công trình xây dựng có đầu tư công, công trình của nhà nước “làm thì lâu nhưng xuống cấp rất nhanh”.
“Vậy cái gì trong luật hiện hành dẫn đến việc những công trình xây dựng xuống cấp nhanh, nhất là ở những công trình đầu tư công. Đề nghị đánh giá có lỗi gì ở luật này không?”, ĐB nói thêm
Ngoài ra, ĐB Nga cũng đề nghị đánh giá về quy trình hoạt động xây dựng để tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng “rút ruột công trình”.
ĐB Nga cũng đề nghị đánh giá kỹ quy định về thẩm định, thiết kế, xây dựng, giấy phép được sửa theo hướng một số công trình không cấp phép nữa.
Trưởng Ban Dân nguyện của UBTVQH Nguyễn Thanh Hải cũng bày tỏ quan tâm về cấp phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng.
“Câu hỏi đặt ra là tất cả các điều khoản trong luật từ quy trình lập thẩm định, xin giấy phép ở trong luật có đảm bảo giảm thủ tục hành chính, ngắn gọn, tiết kiệm, chống lãng phí như nêu trong nguyên tắc hay không?”, ĐB nói.
“Một doanh nghiệp nói là công trình đầu tư xây dựng nhà 200 tỉ, lãi suất vay 1,5% thì mỗi ngày trung bình phải trả 100 triệu đồng lãi suất ngân hàng. Mỗi ngày chờ đợi thêm để cấp phép thủ tục sẽ gánh thêm giá thành của nhà”, ĐB cho biết thêm.
Theo bà Hải, các điều sửa đổi để giải quyết những vấn đề đang tồn tại nêu trên trong dự thảo luật rất chung chung. Do vậy, ĐB đề nghị Bộ trưởng Xây dựng chỉ đạo rà soát các điều khoản trong dự thảo luật này, đặc biệt là quy định về cấp phép, quản lý trật tự xây dựng để đảm bảo rút ngắn quy trình thời gian thực hiện TTHC nhưng phải vẫn đảm bảo trật tự đô thị và các quy định khác.
ĐB Hải cũng đề cập đến băn khoăn có những công trình người dân phải xin phép khó khăn nhưng có những công trình sai phép ngang nhiên tồn tại, dẫn tới tâm tư, băn khoăn, nhiều khi gây mất lòng tin trong người dân.
“Trong luật này phải đưa ra nguyên tắc không phạt cho tồn tại, phạt là phải xử lý, không cho tồn tại vì nếu để như vậy sẽ làm mất tính răn đe, khiến người ta nghĩ rằng cứ có tiền là phạt rồi tồn tại được. Luật phải nêu rõ phạt hành chính xong rồi phải cắt, thậm chí tháo dỡ các công trình đó hoặc phá bỏ công trình đó nếu ảnh hưởng lên cuộc sống của người dân”, bà Hải kiến nghị.
Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc và Chủ nhiệm Ủy ban Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình bày tỏ băn khoăn về đề nghị quy định bỏ chứng chỉ hành nghề xây dựng. Theo đại biểu, thực tế hiện có nhiều tổ đội thi công mà công nhân là những nông dân làm thời vụ, không chuyên nghiệp trong khi quá trình thi công hiện nay sử dụng nhiều thiết bị hiện đại. Do vậy, cần tính toán để đảm bảo an toàn lao động.
