Cần gộp sổ để đảm bảo quyền lợi
Thực tế, còn nhiều trường hợp do chưa đủ tuổi lao động nên một số người lao động (NLĐ) mượn hồ sơ cá nhân đi làm và sử dụng chứng minh nhân dân/căn cước công dân khi làm thủ tục tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) nên sẽ xảy ra trường hợp một NLĐ có thể sở hữu hai hay nhiều sổ BHXH.
BHXH tỉnh Phú Thọ cho biết, theo rà soát đến tháng 11/2020, trên địa bàn tỉnh có 3.149 trường hợp có nhiều sổ BHXH và 32 NLĐ có trùng số sổ BHXH. Trong đó, 1.279 người có từ 2 số sổ BHXH hiện đang tham gia BHXH tại các đơn vị; 45 NLĐ tham gia tỉnh ngoài.
Đến hết tháng 7/2021, BHXH tỉnh này đã thực hiện gộp được 1.416 trường hợp, còn lại 1.733 trường hợp chưa gộp vì hiện vẫn còn 1.656 trường hợp NLĐ đã nghỉ việc, không còn tham gia BHXH, bảo hiểm y tế ở bất cứ đơn vị nào. Có 56 trường hợp NLĐ mượn hồ sơ của người khác để đi làm; có 27/45 trường hợp hiện đang tham gia ở tỉnh ngoài.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Quyết định số 166/QĐ-BHXH ghi rõ: “Căn cứ để giải quyết hưởng các chế độ BHXH là sổ BHXH thể hiện quá trình đóng đồng bộ với cơ sở dữ liệu trên hệ thống của cơ quan BHXH. Khi giải quyết hưởng các chế độ BHXH phải đối chiếu sổ BHXH với cơ sở dữ liệu thu, sổ thẻ”.
Đáng chú ý, trường hợp NLĐ đề nghị giải quyết hưởng các chế độ BHXH mà có sự điều chỉnh, hủy, chấm dứt liên quan đến cơ sở dữ liệu thì trước hết phải điều chỉnh lại cơ sở dữ liệu trên hệ thống và sổ BHXH. Căn cứ cơ sở dữ liệu và sổ BHXH đã được điều chỉnh để thực hiện giải quyết việc điều chỉnh, hủy, chấm dứt hưởng BHXH theo quy định. Qua đó, có thể khẳng định, sổ BHXH là căn cứ quan trọng không thể thiếu trong việc giải quyết các chế độ bảo hiểm cho NLĐ.
Vì vậy, trong trường hợp có nhiều sổ BHXH mà không gộp sổ thì khi NLĐ có nhu cầu hưởng bất cứ một chế độ BHXH nào, cơ quan BHXH cũng sẽ yêu cầu NLĐ làm thủ tục gộp sổ BHXH rồi mới cho làm hồ sơ hưởng chế độ. Qua đó, NLĐ sẽ mất thêm thời gian làm thủ tục gộp sổ, quyền lợi sẽ không được giải quyết ngay.
Theo đó, BHXH tỉnh Phú Thọ khuyến cáo, những NLĐ có 2 sổ BHXH nên chủ động liên hệ với cơ quan BHXH để được hướng dẫn thực hiện gộp sổ BHXH để đảm bảo quyền lợi cho mình.
Hướng dẫn xử lý khi có hai sổ BHXH trở lên
BHXH tỉnh Phú Thọ cũng cho biết, NLĐ có từ 2 sổ BHXH trở lên sẽ xảy ra các trường hợp sau:
Thứ nhất, trường hợp NLĐ có 2 sổ BHXH trở lên mà thời gian đóng trùng nhau thì căn cứ tại điểm 2.5 khoản 2 Điều 2 Quyết định số 595/QĐ-BHXH, trường hợp đóng trùng BHXH sẽ được hoàn trả lại số tiền BHXH đã nộp. Tiết e điểm 3.1 khoản 3 Điều 43 Quyết định số 595 được sửa bởi khoản 67 Điều 1 Quyết định số 505/QĐ-BHXH năm 2020 đã hướng dẫn cụ thể về việc hoàn tiền BHXH khi đóng trùng như sau:
Trường hợp một người có từ 2 sổ BHXH trở lên có thời gian đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trùng nhau thì cơ quan BHXH thực hiện hoàn trả cho NLĐ số tiền đơn vị và NLĐ đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất và số tiền đã đóng vào quỹ BHTN (bao gồm cả số tiền thuộc trách nhiệm đóng BHXH, BHTN của người sử dụng lao động), không bao gồm tiền lãi. Cơ quan BHXH quản lý nơi NLĐ đang làm việc hoặc đang sinh sống thực hiện hoàn trả cho NLĐ theo quy định tại khoản 2 Điều 46.
Như vậy, nếu NLĐ có nhiều sổ BHXH có thời gian đóng trùng BHXH thì được cơ quan BHXH hoàn trả số tiền đã đóng thừa, bao gồm cả số tiền NLĐ và người sử dụng lao động đã đóng. Để được hoàn số tiền BHXH nêu trên, NLĐ phải thực hiện việc gộp sổ BHXH chuẩn bị hồ sơ gồm tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHTN (Mẫu TK1-TS); các sổ BHXH nộp tại cơ quan BHXH tỉnh/huyện nơi quản lý hoặc cư trú, không mất lệ phí.
Căn cứ theo Quyết định số 595/QĐ-BHXH năm 2017, Quyết định số 505/QĐ-BHXH năm 2020 và Quyết định số 222/QĐ-BHXH năm 2021, trong thời gian không quá 10 ngày kể từ ngày cơ quan BHXH nhận đủ hồ sơ, NLĐ sẽ nhận được kết quả bao gồm: sổ BHXH; tiền hoàn trả thời gian đóng trùng BHXH, BHTN; quyết định hoàn trả (Mẫu C16-TS).
Thứ hai, đối với trường hợp NLĐ có 2 sổ BHXH trở lên mà thời gian đóng không trùng nhau: Khoản 4 Điều 46 Quyết định số 595/QĐ-BHXH chỉ rõ, một người có từ 2 sổ BHXH trở lên ghi thời gian đóng BHXH không trùng nhau thì cơ quan BHXH thu hồi tất cả các sổ BHXH, hoàn chỉnh lại cơ sở dữ liệu, in thời gian đóng, hưởng BHXH, BHTN của các sổ BHXH vào sổ mới.
Theo đó, NLĐ có 2 sổ BHXH trở lên có thời gian đóng không trùng nhau sẽ được gộp quá trình đóng của các sổ BHXH lại với nhau. Đồng thời, cơ quan BHXH sẽ tiến hành thu hồi các sổ BHXH đã cấp và cấp sổ BHXH mới cho NLĐ.
Trường hợp này, NLĐ cần tiến hành nộp hồ sơ bao gồm: Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHTN (Mẫu TK1-TS); các sổ BHXH đề nghị gộp (nếu có).
Sau đó, NLĐ có thể nộp hồ sơ tại đơn vị sử dụng lao động hoặc cơ quan BHXH tỉnh/huyện trực tiếp thu và không mất lệ phí.
Thời gian giải quyết, không quá 10 ngày kể từ ngày cơ quan BHXH nhận đủ hồ sơ; không quá 45 ngày đối với trường hợp phải xác minh quá trình đóng BHXH ở tỉnh khác hoặc nhiều đơn vị nơi NLĐ có thời gian làm việc và phải có văn bản thông báo.
Kết quả, NLĐ được cấp sổ BHXH mới, gộp quá trình đóng BHXH của các sổ BHXH trên cơ sở dữ liệu; hủy mã số sổ BHXH đã gộp.
