Các chính trị gia trên khắp châu Âu đã lên tiếng bày tỏ sự thất vọng trước phán quyết của Tòa án Hiến pháp của Ba Lan đưa ra hôm 8/10 mà họ cho là đã thách thức tính tối cao của luật pháp EU khi cắt xén trụ cột pháp lý của 27 quốc gia EU này.
Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), cho biết bà "quan ngại sâu sắc" và EC sẽ làm tất cả khả năng của mình để đảm bảo tính ưu việt của luật pháp EU. Bà cho biết trong một tuyên bố rằng 450 triệu công dân của EU và các doanh nghiệp của nó cần sự chắc chắn về mặt pháp lý và Ủy ban sẽ thực hiện phân tích nhanh chóng để quyết định các bước tiếp theo.
"Chúng tôi phải tuyên bố rõ ràng rằng chính phủ Ba Lan này đang đùa với lửa", Bộ trưởng Ngoại giao Luxembourg, Jean Asselborn, cho biết khi đến dự một cuộc họp của các bộ trưởng EU tại Luxembourg.
"Tính ưu việt của luật pháp Châu Âu là điều cần thiết cho sự hội nhập của Châu Âu và cùng chung sống ở Châu Âu. Nếu nguyên tắc này bị phá vỡ, Châu Âu như chúng ta biết, như đã được xây dựng với các hiệp ước Rome, sẽ không còn tồn tại", Bộ trưởng Ngoại giao Luxembourg phát biểu.
Tuy nhiên, hoan nghênh phán quyết của tòa án, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cho biết mỗi quốc gia thành viên phải được đối xử tôn trọng và EU không nên chỉ là "một nhóm những người bình đẳng và bình đẳng hơn".
Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) của Ba Lan cho biết họ không có kế hoạch cho một "Polexit" (Ba Lan rời khỏi EU) và - không giống như Anh trước cuộc trưng cầu dân ý về Brexit vào năm 2016 - sự ủng hộ phổ biến đối với tư cách thành viên của EU vẫn ở mức cao ở Ba Lan.
Các chính phủ dân túy cánh hữu ở Ba Lan và Hungary ngày càng mâu thuẫn với EC về các vấn đề từ quyền LGBT đến độc lập tư pháp. Tòa án Hiến pháp của Ba Lan đã thụ lý vụ việc sau khi Thủ tướng Morawiecki đặt vấn đề liệu các tổ chức EU có thể ngăn Ba Lan tổ chức lại bộ máy tư pháp của mình hay không.
Một cuộc khảo sát của Eurobarometer được thực hiện vào tháng 6 và tháng 7/2021 cho thấy rằng số người Ba Lan tin tưởng EU gần như gấp đôi so với tin tưởng vào Chính phủ.
 |
Cuộc biểu tình ở Warsaw, Ba Lan ngày 10/10/2021 ủng hộ tư cách thành viên EU của Ba Lan. Ảnh: Reuters |
Theo ban tổ chức, các cuộc biểu tình đã diễn ra tại hơn 100 thị trấn và thành phố trên khắp Ba Lan và một số thành phố ở nước ngoài, với 80.000-100.000 người tập trung chỉ riêng ở thủ đô Warsaw, vẫy cờ Ba Lan và EU và hô vang "Chúng tôi đang ở lại".
Donald Tusk, cựu lãnh đạo Hội đồng châu Âu và hiện là lãnh đạo Đảng đối lập chính Civic Platform, cho biết các chính sách của đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền đang gây nguy hiểm cho tương lai của Ba Lan ở châu Âu.
"Chúng tôi biết lý do tại sao họ muốn rời khỏi EU ... để họ có thể vi phạm các quy tắc dân chủ mà không bị trừng phạt", ông nói, phát biểu trước Lâu đài Hoàng gia Warsaw, bao quanh bởi hàng nghìn người biểu tình với xe cảnh sát.
Đài truyền hình TVP của nhà nước đã chạy một mẩu tin có nội dung "phản đối hiến pháp Ba Lan" trong thời gian đưa tin về các sự kiện hôm Chủ nhật. Diễn giả tại các cuộc biểu tình bao gồm các chính trị gia từ phe đối lập, các nghệ sĩ và nhà hoạt động.
Wanda Traczyk-Stawska, một cựu chiến binh 94 tuổi của Cuộc nổi dậy Warsaw năm 1944 chống lại những kẻ chiếm đóng của Đức Quốc xã cho biết: “Đây là châu Âu của chúng tôi và không ai có thể đưa chúng tôi ra khỏi nó”.
Tư cách thành viên của Ba Lan từ năm 2004 đã giúp thúc đẩy nền kinh tế nước này trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất ở châu Âu.
Ba Lan có thể phải cân nhắc những rủi ro kinh tế của cuộc đụng độ với EU vì cho đến khi vấn đề được giải quyết, nước này khó có thể nhận được bất kỳ khoản tài trợ nào trong số 23 tỷ euro (26,61 tỷ USD) từ các khoản tài trợ của EU và 34 tỷ khoản vay giá rẻ mà nước này có thể tính theo như một phần của quỹ phục hồi của EU sau đại dịch COVID-19.
EU thậm chí có thể gây nghi ngờ về khả năng tiếp cận của Ba Lan đối với các khoản tài trợ của EU cho các dự án cấu trúc và gắn kết trong ngân sách 2021-2027 có giá trị gấp nhiều lần gói khôi phục, với lý do rằng một quốc gia bác bỏ luật của EU không thể đảm bảo rằng các khoản tiền được chi theo thỏa thuận, miễn phí gian lận.
Monika Hohlmeier, một thành viên của Nghị viện châu Âu thuộc nhóm trung hữu của Nhân dân châu Âu, cho biết: “Nếu các hành vi pháp lý của châu Âu không còn được chấp nhận, thì sẽ là câu hỏi liệu Ba Lan có thể thu lợi từ số tiền khổng lồ mà EU tài trợ mà họ đang nhận được hay không".
