Nghịch lý hành trình hạt muối

Được giá - mất mùa

Theo chủ nhiệm HTX sản xuất muối Văn Chấn (Cát Hải), hiện nay, giá muối thu mua ngay tại đồng dao động 1500 – 2000 đồng/kg, so với cùng kỳ năm 2007 tăng gấp 3 lần. Với giá muối như hiện nay, một diêm dân có thể thu nhập 2,2 triệu đồng/ năm. Tuy giá muối tăng cao nhất từ trước đến nay nhưng diêm dân không có nhiều muối để bán. Ông Phạm Minh Trung, diêm dân xã Nghĩa Lộ (Cát Hải) bộc bạch:

- Trời mưa nắng thất thường không cho chúng tôi làm được muối, trong khi giá muối trên thị trường lên cao gấp 3-4 lần so với các năm trước. Trước đây, một ngày là muối cho thu hoạch, nhưng từ đầu năm đến nay không có nắng, nên 3- 4 ngày chúng tôi mới được thu hoạch muối. Những vụ trước trúng mùa muối nhưng giá bán quá rẻ, chưa đến 500 đồng/ kg, nên nhiều diêm dân bỏ nghề muối làm nghề khác. Năm nay, thấy muối được giá, nhiều diêm dân muốn quay lại làm nhưng ô nề, bể chạt bỏ lâu ngày, bị xuống cấp nghiêm trọng.

Một số diêm dân ở vùng muối Bàng La (Đồ Sơn) cho biết, sản lượng muối năm nay chỉ bằng 60% so với năm ngoái. Diêm dân sản xuất đến đâu bán hết đến đấy. Điều này trái quy luật hằng năm. Thông thường thời điểm chính vụ như hiện nay, lượng muối dự trữ rất nhiều, chỉ mong doanh nghiệp đến mua. Nhiều diêm dân tỏ ra lo lắng trước thông tin Nhà nước nhập khẩu muối ăn. Chị Nguyễn Thị Hoa ở Bàng La (Đồ Sơn) than thở: “Nếu nhập muối ăn từ nước ngoài về, chắc chắn giá muối trên thị trường sẽ giảm. Diêm dân chưa kịp mừng vì giá tăng cao đã lo giá muối xuống thấp như mọi năm”.

Theo ông Bùi Văn Thuỷ- Trưởng phòng Chế biến nông sản và ngành nghề nông thôn (Sở Nông nghiệp- PTNT) từ đầu năm đến nay, sản lượng muối của Hải Phòng đạt 3.340 tấn, chỉ bằng 68% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng muối giảm mạnh là tình hình chung của nhiều vùng sản xuất muối trong cả nước. Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp- PTNT, các vựa muối lớn trong cả nước, sản lượng chỉ  đạt 500.000 tấn, bằng 50-70% so với cùng kỳ năm trước; đáp ứng khoảng 50% nhu cầu.

Tiêu thụ muối - vòng luẩn quẩn

Sản lượng muối giảm nhưng muối tiêu dùng trên thị trường Hải Phòng không thiếu đó là khẳng định của nhiều diêm dân và 7 HTX sản xuất muối. Trên thực tế, diêm dân mới tiêu thụ 95% lượng muối sản xuất ra, còn khoảng hơn 140 tấn muối diêm dân dự trữ trong kho để chờ giá lên cao hơn mới bán. Ngược lại, 7 đơn vị, doanh nghiệp chế biến, kinh doanh muối trên địa bàn thành phố lại đang thiếu nguyên liệu chế biến. Việc tiêu thụ muối tại Hải Phòng đang trong nghịch lý: “Diêm dân bán muối ra tỉnh bạn- doanh nghiệp nhập muối về Hải Phòng”.

Chủ nhiệm HTX sản xuất muối Đại Phong (Bàng La, Đồ Sơn) cho biết, nhiều năm qua, muối được mùa nhưng Công ty cổ phần Muối Hải Phòng và các đơn vị, doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn thành phố thu mua của diêm dân rất ít, chỉ khoảng 10-15% sản lượng. Diêm dân phải bán cho các tư thương hoặc tự tiêu thụ trong thành phố và các tỉnh, thành phố bạn như Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình…Năm nay, do “sốt” muối, phần lớn lượng muối đã được các đại lý tư nhân về thu mua tận nơi sản xuất ngay từ đầu vụ, rất ít doanh nghiệp mua được nguồn muối sản xuất tại địa phương. Một số doanh nghiệp như Công ty cổ phần Muối Hải Phòng, Công ty TNHH Muối Khánh Hoà, Công ty cổ phần Chế biến thực phẩm Đông Á, Công ty TNHH Muối Khánh Vinh… khẳng định, nhiều năm qua, họ ưu tiên thu mua muối từ Thanh Hoá và các tỉnh phía Nam vì giá muối thấp hơn, ít tạp chất hơn muối sản xuất tại Hải Phòng. Hiện nay, do lượng muối tại các tỉnh phía Nam cũng khan hiếm nên các doanh nghiệp khó mua được nguyên liệu để chế biến.Trong khi đó, muối của diêm dân địa phương vẫn còn nhưng do bỏ lửng thị trường nguyên liệu nội địa nhiều năm qua, nên các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Một số doanh nghiệp giải quyết tình thế bằng cách thu mua lại muối từ các tư thương hoặc xin co-ta nhập khẩu muối của Bộ Công Thương với giá bình quân 1600- 1700 đồng/ kg, cao hơn giá muối diêm dân Hải Phòng bán ra thị trường.

Theo nhiều nhà chuyên môn, nghịch lý trong sản xuất, tiêu thụ muối của Hải Phòng sẽ còn kéo dài nếu thành phố, các địa phương, các doanh nghiệp chỉ giải quyết bằng biện pháp tình thế : mua muối từ các tỉnh phía nam hoặc nhập khẩu muối. Thực tế, sản xuất, chế biến, tiêu thụ muối của Hải Phòng thiếu tính bền vững. Diện tích sản xuất ngày càng bị thu hẹp; vùng muối không được đầu tư nên hạ tầng xuống cấp nghiêm trọng; nhiều diêm dân bỏ nghề do sản xuất quá bấp bênh; sản phẩm bí đầu ra do các doanh nghiệp ít thu mua. Theo quy hoạch xây dựng Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng, diện tích sản xuất muối Hải Phòng sẽ giảm hơn 50%. Để sản xuất, tiêu thụ muối mang tính bền vững, thành phố cần xây dựng quy hoạch chi tiết vùng muối, giúp diêm dân tiêu thụ sản phẩm với giá ổn định; đầu tư hạ tầng kỹ thuật cho vùng muối; hướng diêm dân sản xuất muối công nghệ cao, nâng cao chất lượng, hiệu quả.

Hoàng Yên