Tìm đến Trung tâm trợ giúp pháp lý, chị Linh Nga (ở quận Lê Chân, TP.Hải Phòng) sụt sùi tâm sự chị vừa bị cơ quan cho thôi việc vì... nghỉ thai sản.
 |
| Theo quy định hiện nay, mỗi bà mẹ chỉ sinh tối đa hai con và suốt cuộc đời chỉ được nghỉ có 8 tháng sau sinh để chăm sóc 2 con là quá ít so với sự cống hiến sức lao động và chức năng làm mẹ |
Nghịch lý!
Chị Linh Nga kết hôn được 2 năm thì mang thai. Do sức khỏe yếu nên chị xin nghỉ tạm ứng trước tiêu chuẩn nghỉ thai sản 3 tháng, sinh xong 1 tháng sẽ đi làm lại. Nhưng vừa nghỉ được 1 tháng thì Linh Nga nhận được thông báo là ban giám đốc đã cho chị thôi việc luôn. “Đối xử với phụ nữ tàn nhẫn như vậy khi họ thực hiện thiên chức của mình thì thử hỏi nhân tính và bình đẳng giới ở đâu?” - quá bức xúc chị Linh Nga đã to tiếng với vị sếp cơ quan và quyết định tìm đến nhờ sự giúp đỡ của Trung tâm trợ giúp pháp lý.
Không bi kịch như câu chuyện của chị Linh Nga, nhưng chuyện cùa bà mẹ Nhã Linh (ở Bình Dương) cũng buồn không kém. Vốn nhỏ người lại ốm nghén kéo dài nên đứa con trai của chị Nhã Linh ở Bình Dương dù sinh đủ tháng nhưng chỉ cân nặng có vỏn vẹn 1,7 kg. 4 tháng thai sản nuôi con của chị là 4 tháng thật sự vất vả vì con quá yếu, không biết bú, lại thêm quặt quẹo vì chứng khóc dạ đề. Càng gần đến ngày phải đi làm lại sau thời gian thai sản, chị Nhã Linh càng lo lắng vì con vẫn còn quá non nớt, không thể thiếu bàn tay chăm sóc của mẹ.
Cực chẳng đã, chị Nhã Linh quyết định xin nghỉ thêm 2 tháng không lương nữa để con cứng cáp hơn. Nào ngờ khi cầm lá đơn lên cơ quan, chị đã bị ông trưởng phòng nhân sự nói như quát vào mặt rằng “cơ quan cho cô nghỉ 4 tháng thai sản đã là quá đáng lắm rồi (!), nay còn xin nghỉ thêm nữa thì cô viết đơn xin thôi việc luôn đi!”. Chị Nhã Linh đành đi làm trong tâm trạng thấp thỏm vì thương con.
Hai câu chuyện của hai bà mẹ nói trên chỉ là mảng nhỏ trong vô số trường hợp các bà mẹ đã và đang bị đối xử trái pháp luật chỉ vì... thực hiện chế độ thai sản. Thế nên, đã có thời chế độ thai sản của phụ nữ Việt Nam là 6 tháng, sau đó vì kiến nghị của chính những người phụ nữ mà rút xuống còn 4 tháng, vì thời gian nghỉ thai sản kéo dài ảnh hưởng đến cơ hội việc làm, mưu sinh của họ.
“Bình thường đã là bà mẹ thì ai cũng muốn ở nhà chăm sóc con lâu hơn, nhưng nhiều chị em vì thương con mà đành từ chối thời gian nghỉ dài vì nếu không sẽ mất việc, không có kinh tế nuôi con. Đó là một nghịch lý” - một cán bộ phụ nữ một phường ở Hà Nội phân tích.
Sửa luật chỉ là một khía cạnh
Đã từ lâu, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) mà cụ thể là Cục Bảo vệ và Chăm sóc trẻ em đã kiên trì nghiên cứu, đề xuất việc sửa đổi pháp luật lao động, thay đổi chính sách tăng thời gian nghỉ thai sản để trình Chính phủ. Cũng trong tiến trình này, mới đây Vụ Pháp chế (Bộ LĐ-TB-XH) đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến. Nhiều quan điểm cho thấy nếu chế độ thai sản tốt sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người sử dụng lao động, như so với trẻ bú bình, trẻ bú sữa mẹ sẽ ít ốm hơn, giúp người mẹ ít phải nghỉ việc để chăm sóc con ốm. Ngoài ra, được nghỉ lâu hơn, sức khỏe của người phụ nữ sau sinh cũng sẽ tốt hơn, gia tăng khả năng tham gia lao động làm lợi hơn cho doanh nghiệp...
Hay nói như ông Nguyễn Trọng An - Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ và Chăm sóc trẻ em, kéo dài thời gian thai sản sẽ giúp giải quyết tốt các vấn đề rất quan trọng như: Quy định hiện nay mỗi bà mẹ chỉ sinh tối đa hai con và suốt cuộc đời chỉ được nghỉ có 8 tháng sau sinh để chăm sóc 2 con là quá ít so với sự cống hiến sức lao động và chức năng làm mẹ; Việt Nam đang nằm trong số những quốc gia có tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng cao nhất thế giới mà một trong số nhiều nguyên nhân là do trẻ không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; hầu hết các trường mầm non hiện nay đều không đủ điều kiện nhận chăm sóc trẻ dưới 1 tuổi, do đó, các bà mẹ đang phải chịu áp lực rất lớn khi đi làm mà không có người trông trẻ.
Như vậy, rõ ràng rằng việc tăng thời gian nghỉ thai sản lên 6 tháng sẽ được nhiều hơn mất không những đối với phụ nữ, trẻ em mà cả với người sử dụng lao động. Thế nhưng, không phải doanh nghiệp, công ty nào cũng hiểu được điều đó, nhất là những nơi có sử dụng nhiều lao động nữ như nghề giáo viên mầm non, ngành dệt... Một khi, quyền lợi sát sườn của người sử dụng lao động bị ảnh hưởng thì tình trạng vi phạm pháp luật như ví dụ trên sẽ xảy ra và khi đó người chịu thiệt sẽ là các bà mẹ, trẻ em, và sâu xa hơn nữa là sức khỏe của giống nòi.
Thế nên, một vấn đề đặt ra ở đây là việc nâng thời gian thai sản từ 4 tháng lên 6 tháng trong quá trình sửa luật chỉ là một khía cạnh của vấn đề. Cũng quan trọng không kém là các ngành, cấp và toàn thể xã hội phải đồng tâm trong thực hiện và có chế tài giám sát việc thực thi một cách chặt chẽ để tránh cho việc các bà mẹ bị trở thành nạn nhân của cách hành xử trái pháp luật (bị doanh nghiệp cho thôi việc) hoặc nạn nhân của chính mình (không dám nghỉ dài vì sợ mất việc) như hiện nay.
| Một số vướng mắc pháp lý thường gặp liên quan đến chế độ nghỉ thai sản:
Phụ nữ sinh con mà không đăng ký kết hôn vấn được nghỉ thai sản như luật định vì pháp luật hiện hành không có quy định nào cấm việc sinh con mà không đăng ký kết hôn. Đứa trẻ sinh ra mà người cha và người mẹ không có quan hệ hôn nhân, không được đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật được coi là con ngoài giá thú. Pháp luật Việt Nam luôn có quan điểm đối xử công bằng và bình đẳng đối với trẻ là con ngoài giá thú thể hiện trong các Luật Hôn nhân và Gia đình và Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Đối với người mẹ, pháp luật về bảo hiểm xã hội không có quy định nào hạn chế quyền hưởng chế độ thai sản của lao động nữ khi sinh con mà không có đăng ký kết hôn.
Tất cả các hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, cho thôi việc trong thời gian lao động nữ có thai, nghỉ thai sản, nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi là vi phạm pháp luật vì theo Khoản 1 Điều 111 Bộ luật Lao động người lao động nữ trong thời gian có thai, nghỉ thai sản, nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi được tạm hoãn việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, kéo dài thời hiệu xem xét kỷ luật lao động, trừ trường hợp công ty chấm dứt hoạt động. |
Hồng Minh
