Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật
Theo Bộ Tư pháp, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng ủng hộ của nhân dân, chúng ta đã xây dựng được một hệ thống pháp luật cơ bản đầy đủ, đồng bộ, khả thi, kịp thời điều chỉnh toàn diện các quan hệ xã hội, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới… và hội nhập quốc tế sâu rộng. Công tác tổ chức thực hiện pháp luật đã có nhiều đổi mới, bảo đảm gắn kết hơn với xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Hoạt động thanh tra, kiểm tra được tăng cường để kịp thời phát hiện các vi phạm pháp luật… Hệ thống dịch vụ pháp lý hình thành ngày càng rộng khắp, góp phần cải thiện khả năng tiếp cận pháp luật của người dân, doanh nghiệp và tiệm cận với chuẩn chung khu vực, quốc tế. Nhận thức về vai trò, vị trí của pháp luật; kỷ cương, ý thức và văn hóa tuân thủ pháp luật đã được củng cố, tăng cường cả ở nhóm các cơ quan quản lý và người dân.
Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành còn chưa thật đầy đủ, một số quy định chưa theo kịp với sự phát triển nhanh chóng của đời sống kinh tế - xã hội trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; một số quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo hoặc chưa bảo đảm tính ổn định; chi phí tuân thủ pháp luật còn lớn. Tình trạng nợ ban hành văn bản quy định chi tiết hoặc hướng dẫn thi hành chưa được khắc phục triệt để. Hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật còn có mặt hạn chế. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và một bộ phận nhân dân chưa nghiêm.
Nghị quyết 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đặt ra mục tiêu “Hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Ðảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; có hệ thống pháp luật hoàn thiện, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán; thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân; quyền lực Nhà nước là thống nhất, được phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ, kiểm soát hiệu quả; nền hành chính, tư pháp chuyên nghiệp, pháp quyền, hiện đại; bộ máy Nhà nước tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, thực sự chuyên nghiệp, liêm chính; quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả; đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững, trở thành nước phát triển, có thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào năm 2045”.
Nghị quyết cũng xác định một trong 3 nhiệm vụ trọng tâm là “hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, nhất quán; bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật”.
Nghị quyết cũng chỉ rõ: “Phát triển nguồn nhân lực pháp luật, hiện đại hóa phương thức, phương tiện xây dựng pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật. Củng cố, kiện toàn tổ chức pháp chế, tổ chức làm công tác pháp luật; nâng cao năng lực, trình độ, bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Phát triển khoa học pháp lý, nâng cao chất lượng các cơ sở nghiên cứu và đào tạo pháp luật. Có cơ chế thích hợp bảo đảm và tăng cường nguồn lực đầu tư, đổi mới cơ chế phân bổ, sử dụng hiệu quả kinh phí xây dựng và thi hành pháp luật”. “Nâng cao hiệu quả, chất lượng đào tạo nhân lực hợp tác pháp luật quốc tế; xây dựng cơ chế thúc đẩy sự tham gia và hiện diện của chuyên gia pháp luật Việt Nam trong các thiết chế pháp luật quốc tế; hoàn thiện cơ chế pháp lý về bảo hộ, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân, pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài”.
Tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật
Để thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ, yêu cầu nêu trên của Nghị quyết Trung ương đối với công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật trong giai đoạn mới, Bộ Tư pháp cho rằng, Chính phủ và các bộ, ngành, chính quyền địa phương cần quan tâm thực hiện tốt một số giải pháp.
Trên cơ sở nghiên cứu kỹ các nội dung của Nghị quyết số 27 NQ/TW và các văn kiện có liên quan của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, chính quyền địa phương cần chủ động, khẩn trương xây dựng chương trình, kế hoạch, đề án để triển khai các nhiệm vụ được giao liên quan tới công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật theo chỉ đạo của cấp ủy đảng có thẩm quyền. Bảo đảm xác định đúng và đầy đủ các nhiệm vụ thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan mình, xác định rõ đầu mối chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện, bố trí thỏa đáng nguồn lực thực hiện và thiết lập cơ chế theo dõi, kiểm tra, giám sát, đánh giá việc triển khai nhiệm vụ được giao; tổ chức quán triệt các nội dung của Nghị quyết số 27-NQ/TW gắn với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị.
Bám sát các Văn kiện Đại hội Đảng, các Nghị quyết, Kết luận, Chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, từ khâu sơ kết, tổng kết, đề xuất chính sách, đánh giá tác động, lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, kế hoạch xây dựng pháp luật đến khâu tổ chức việc soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, ban hành.
Các bộ, ngành, chính quyền địa phương, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình chủ động rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc đề nghị các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành không còn phù hợp, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, khơi dậy, phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Duy trì, đẩy mạnh hoạt động của Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về rà soát văn bản quy phạm pháp luật. Thực hiện có hiệu quả việc tiếp nhận và xử lý các kiến nghị, phản ánh của cơ quan, tổ chức, cá nhân về văn bản, quy định trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp thực tiễn. Chú trọng đối thoại với doanh nghiệp về vướng mắc, bất cập trong thực thi chính sách, pháp luật. Tăng cường việc kết nối, sử dụng hiệu quả kết quả rà soát, hệ thống hóa văn bản, pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật.
Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất việc hoàn thiện quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo hướng phát huy hơn nữa tính năng động, sáng tạo, tích cực, vai trò, trách nhiệm của các chủ thể, đặc biệt là Chính phủ trong quy trình lập pháp, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học tham gia xây dựng pháp luật, hoàn thiện cơ chế phản biện xã hội, giải trình và tiếp thu ý kiến của nhân dân đối với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; đơn giản hóa, giảm tầng nấc, loại hình văn bản trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; luật hóa đến mức tối đa những vấn đề quan trọng của đất nước.
Siết chặt kỷ cương, kỷ luật, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu trong công tác xây dựng pháp luật; khắc phục tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình xây dựng pháp luật.
Tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao trình độ, kiến thức pháp lý cho mọi tầng lớp nhân dân. Củng cố và mở rộng mạng lưới, nâng cao năng lực của hệ thống dịch vụ pháp lý, trợ giúp pháp lý và hỗ trợ pháp lý để người dân và doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật. Thực hiện hiệu quả Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 - 2027”.
Tăng cường hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, hệ thống hóa, pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật, phát hiện kịp thời các vướng mắc, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo để sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật cho phù hợp.
Tăng cường công tác theo dõi, đánh giá tình hình thi hành pháp luật. Tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về tổ chức thi hành pháp luật. Thực hiện tốt vai trò của Bộ Tư pháp trong “quản lý Nhà nước về thi hành pháp luật”.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại, đáp ứng các yêu cầu công việc đặt ra. Củng cố, kiện toàn các tổ chức pháp chế, tổ chức làm công tác pháp luật ở các bộ, ngành và chính quyền địa phương bảo đảm tính chuyên sâu, chuyên nghiệp phúc đáp yêu cầu ngày càng cao trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ban hành cơ chế bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, nhất là trong tổ chức thi hành pháp luật.
Bộ Tư pháp cho rằng, cần bảo đảm nguồn lực tài chính với tính chất là một nguồn đầu tư của Nhà nước cho hạ tầng pháp lý, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác xây dựng, pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật. Có chế độ, chính sách phù hợp đối với công chức làm công tác xây dựng pháp luật và pháp chế để thu hút nguồn nhân lực có chất lượng cao. Tiếp tục đổi mới cơ chế phân bổ kinh phí, đảm bảo tài chính để thực hiện hiệu quả quy trình xây dựng pháp luật, nhất là đối với các hoạt động khảo sát thực tiễn, đánh giá tác động kinh tế - xã hội đối với các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật.
