Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ của Việt Nam được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp

Việc ghi danh có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của loại hình di sản đặc sắc này, đồng thời khẳng định trách nhiệm của Nhà nước và cộng đồng trong công tác bảo tồn, phát huy nghề truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một.

Theo đánh giá của Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003, hồ sơ đề cử của Việt Nam đáp ứng đầy đủ các tiêu chí. Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ gắn bó chặt chẽ với đời sống văn hóa – tín ngưỡng của người Việt, đặc biệt trong các dịp Tết Nguyên đán, Tết Trung thu và các nghi lễ thờ cúng.

Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn rất ít hộ gia đình tại khu phố Đông Khê (phường Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) duy trì nghề. Việc truyền dạy chủ yếu diễn ra theo phương thức “cha truyền con nối”. Các công đoạn quan trọng như vẽ mẫu, khắc ván in đòi hỏi thời gian đào tạo dài và tay nghề cao. Số lượng nghệ nhân giảm mạnh, trong khi nhu cầu sử dụng tranh in khắc gỗ trong đời sống hiện đại suy giảm, khiến nghề đứng trước nguy cơ thất truyền.

Nghề làm tranh Đông Hồ có lịch sử khoảng 500 năm, nổi bật với kỹ thuật in khắc gỗ trên giấy dó phủ điệp. Màu sắc được chế biến hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên như lá chàm, hoa hòe, quả dành dành, sò điệp phong hóa, tro tre, rơm nếp. Tranh được in thủ công theo trình tự truyền thống, trong đó ván nét màu đen được in cuối cùng để hoàn thiện tác phẩm.

Nhằm bảo vệ di sản, Việt Nam đã xây dựng kế hoạch với nhiều giải pháp cụ thể như: mở lớp truyền nghề, kiểm kê – số hóa tư liệu, thiết kế mẫu tranh mới, mở rộng thị trường, hỗ trợ nguyên liệu và trang thiết bị bảo hộ cho nghệ nhân, lấy cộng đồng làm trung tâm trong toàn bộ quá trình thực hiện.

Thay mặt Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương và lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh cam kết thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ theo khuyến nghị của UNESCO và Công ước 2003.

Tính đến nay, Việt Nam có 37 di sản được UNESCO ghi danh trên các danh sách di sản thế giới, trong đó Bắc Ninh là địa phương sở hữu nhiều di sản tiêu biểu, góp phần khẳng định chiều sâu giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.