Nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer Vĩnh Long được công nhận di sản quốc gia

Nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer là nghề thủ công truyền thống được hình thành cách đây hơn hai thế kỷ nhằm phục vụ cho các loại hình sinh hoạt văn hóa - nghệ thuật dân gian của đồng bào Khmer mà phổ biến là múa dân gian, múa truyền thống, múa tín ngưỡng, ca kịch… Các sản phẩm mão, mặt nạ được chế tác không chỉ mang đậm giá trị văn hóa dân gian mà còn thể hiện yếu tố linh thiêng trong đời sống tinh thần của cộng đồng.

Hình dáng, màu sắc và họa tiết của từng sản phẩm là dấu ấn nhận diện riêng biệt cho từng nhân vật, từng điệu múa, gửi gắm những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện cho niềm tin của người dân về cái thiện chiến thắng cái ác, cho chính nghĩa vượt lên hung tàn, sự cảm hóa, hướng thiện để mang lại những điều tốt lành trong cuộc sống.

Chế tác mão, mặt nạ là quá trình lao động nghệ thuật tích cực, trong đó người nghệ nhân đã phát huy các giá trị truyền thống để tạo nên những sản phẩm văn hóa đặc sắc. Quá trình lao động hoàn toàn bằng phương thức thủ công đòi hỏi người nghệ nhân phải có kiến thức, am tường về nghệ thuật, có sự sáng tạo, tỉ mỉ, khéo léo để tạo nên những sản phẩm bền, đẹp, mang đậm tính sáng tạo nghệ thuật. Tùy vào các loại mão, mặt nạ đơn giản hay phức tạp mà thời gian chế tác sản phẩm cũng khác nhau.

Từ khi ra đời đến nay, theo từng thời điểm cụ thể, nghề làm mão, mặt nạ có những lúc thăng trầm phụ thuộc vào thực tiễn lịch sử - xã hội nhưng vẫn được duy trì, tiếp nối liên tục qua nhiều thế hệ để phục vụ cho các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer như múa trống Chhay yam, kịch múa Rô - bam, sân khấu Dù kê,… Nghề thủ công truyền thống chế tác mão, mặt nạ của người Khmer vì thế trở thành di sản văn hóa quý báu, được lưu truyền từ đời này qua đời khác, góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đa màu sắc của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 

Ông Nguyễn Quỳnh Thiện - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết, đây là sự kiện văn hóa nhằm vinh danh giá trị nghề truyền thống của đồng bào Khmer Trà Vinh trước đây và tỉnh Vĩnh Long hiện nay. Sự kiện được tổ chức trong dịp Lễ hội Ok Om Bok Vĩnh Long năm 2025 là một thông điệp giàu ý nghĩa trong hành trình bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của vùng đất Vĩnh Long; đồng thời, là cơ hội để quảng bá nét đẹp văn hóa truyền thống của tỉnh đến du khách gần xa.

Hiện, toàn tỉnh có 19 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó, Nghề thủ công truyền thống - Nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer Trà Vinh là một trong sáu di sản văn hóa phi vật thể được hình thành trong đời sống của đồng bào dân tộc Khmer. Di sản văn hóa nêu trên đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 2209/QĐ-BVHTTDL ngày 27/6/2025.