Nghệ An: Đẩy mạnh trợ giúp pháp lý cho người được thụ hưởng chính sách tại các thôn, bản nghèo
(PLVN) - Trung tâm Trợ giúp pháp lý (TGPL) nhà nước tỉnh Nghệ An sẽ đẩy mạnh triển khai các mặt công tác để góp đưa TGPL dần trở thành một bộ phận không thể thiếu trong đời sống pháp luật của mọi người dân, đặc biệt là những người được thụ hưởng chính sách tại các thôn, bản và xã nghèo của tỉnh.
Báo Pháp luật Việt Nam có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Ngọc Thanh – Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Nghệ An về công tác triển khai thực hiện Luật TGPL và các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành trong năm 2025 cũng như phương hướng hoạt động trong năm 2026.
- Xin ông cho biết một số kết quả nổi bật trong hoạt động của Trung tâm trong năm 2025?
Ông Nguyễn Ngọc Thanh: Để triển khai có hiệu quả Luật TGPL và các văn bản hướng dẫn thi hành, ngay từ đầu năm 2025, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Nghệ An đã tham mưu UBND tỉnh Nghệ An, Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL và Sở Tư pháp tỉnh ban hành các văn bản nhằm bảo đảm việc cung cấp dịch vụ TGPL đáp ứng đầy đủ yêu cầu TGPL của đối tượng thụ hưởng, trong đó chú trọng thực hiện có hiệu quả hình thức tư vấn pháp luật, tư vấn tiền tố tụng, đặc biệt chú trọng hình thức tham gia tố tụng.
Đồng thời, Trung tâm cũng thường xuyên có sự trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ giữa Trung tâm, Chi nhánh và cộng tác viên tại Văn phòng Trung tâm hoặc qua điện thoại thông qua những vụ việc cụ thể.
Trong năm, lãnh đạo Trung tâm đã cử các trợ giúp viên, chuyên viên pháp lý tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn, Hội thảo do Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp và các cơ quan liên quan tổ chức.
Về kết quả thực hiện vụ việc TGPL, trong năm 2025, tổng số vụ việc Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Nghệ An thụ lý là 1.474 (trong đó việc tư vấn là 65 việc; vụ việc đại diện ngoài tố tụng và tham gia tố tụng và là 1.409 vụ việc).
So với
Tổng số lượt người được TGPL (số vụ việc đã kết thúc) trong kì báo cáo là 800 lượt/1474 vụ việc chiếm 54,3%, trong đó số lượt người được trợ giúp bằng hình thức tham gia tố tụng là 735/800 lượt, chiếm 91,9%.
So với cùng kỳ năm 2024, số lượt người được TGPL giảm 85 lượt, trong đó tư vấn giảm 35 lượt; tham gia tố tụng giảm 50 lượt, số vụ, việc giảm do ảnh hưởng từ sự chuyển đổi mô hình bỏ công an cấp huyện.
Nhìn chung, các lượt người được TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng chủ yếu là nam giới, với 628/735 lượt, chiếm 85,4%.
Số lượt người bị buộc tội từ đủ 16 đến 18 tuổi là 395/735, chiếm 53,7% (tăng 14,72% so với năm 2024); lượt người thuộc diện người dân tộc thiểu số là 220/735 lượt, chiếm 29,9% (giảm 9,7% so với năm 2024); lượt trẻ em là 40/735 lượt, chiếm 5,4% (giảm 2,49% so với năm 2024); lượt người thuộc hộ nghèo là 21/735 lượt, chiếm 2,85%; lượt người có công với cách mạng là 18/735 lượt, chiếm 2,44% (giảm 0,1% so với năm 2024); lượt người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo là 16/735 lượt, chiếm 2,18% (giảm 1,25% so với năm 2024); lượt người thuộc các đối tượng còn lại chiếm 3,53%.
Về tình hình thực hiện vụ việc tham gia tố tụng của trợ giúp viên pháp lý, Trung tâm hiện có 14 trợ giúp viên pháp lý. Tính từ ngày 1/11/2024 đến 31/10/2025, các trợ giúp viên có 772 vụ việc kết thúc. 14/14 trợ giúp viên đạt chỉ tiêu vụ việc năm 2025 (đạt tỷ lệ 100%), trong đó 12/14 trợ giúp viên vượt mức chỉ tiêu tốt chiếm tỷ lệ 85,72%; 01/14 trợ giúp viên đạt chỉ tiêu khá chiếm 7,14%; 01/14 trợ giúp viên đạt chỉ tiêu, chiếm 7,14%.
Trong đó, có 1 trợ giúp viên được bổ nhiệm dưới 5 năm có 139 vụ việc kết thúc; 13 trợ giúp viên được bổ nhiệm từ 5 năm trở lên có 633 vụ việc kết thúc.
Việc thẩm định chất lượng vụ việc TGPL được Lãnh đạo trung tâm chỉ đạo thực hiện ngay từ đầu năm và được xem là hoạt động nghiên cứu, xem xét, đánh giá quá trình thực hiện TGPL của người thực hiện TGPL. 100% vụ việc được đưa ra đánh giá chất lượng và 100% vụ việc đạt chất lượng Tốt trở lên.
Kết quả cụ thể, trong năm 2025, có 804 vụ việc tham gia tố tụng của các trợ giúp viên pháp lý và luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL được tổ chức đánh giá vụ việc tham gia tố tụng hiệu quả, thành công; trong đó có 443 vụ việc đạt các tiêu chí là vụ việc hiệu quả, thành công, chiếm tỷ lệ 55,1% .
- Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, Trung tâm có gặp khó khăn gì, thưa ông?
Ông Nguyễn Ngọc Thanh: Quá trình thực hiện nhiệm vụ của Trung tâm có những yếu tố thuận lợi như luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của UBND tỉnh, Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và TGPL, Bộ Tư pháp, Lãnh đạo Sở Tư pháp. Đội ngũ người thực hiện TGPL ngày càng có kinh nghiệm và được nâng cao về trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, nhiệt tình, có trách nhiệm.
Hoạt động quản lý chất lượng vụ việc TGPL đã được Lãnh đạo Trung tâm quan tâm chỉ đạo thực hiện nghiêm túc. Hiệu quả của hoạt động phối hợp TGPL giữa một số cơ quan tiến hành tố tụng với Trung tâm TGPL ngày càng hiệu quả và thực chất…
Tuy nhiên, chúng tôi cũng gặp một số khó khăn. Cụ thể, Trung tâm TGPL là đơn vị sự nghiệp không có thu, tất cả các hoạt động do ngân sách nhà nước cấp theo định mức, chỉ tiêu biên chế thấp nên các hoạt động gặp nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, số lượng lớn đối tượng thuộc diện được TGPL là người dân tộc thiểu số thường sinh sống ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trình độ nhận thức còn nhiều hạn chế, có nhu cầu TGPL nhưng chưa được tiếp cận và thụ hưởng chính sách TGPL miễn phí.
Số lượng người thực hiện TGPL ít, không đủ lực lượng đáp ứng yêu cầu TGPL của người dân. Hoạt động TGPL cũng chưa thực sự thu hút được các nguồn lực xã hội tham gia; nguồn lực là tổ chức hành nghề luật sư chưa đăng ký tham gia TGPL nên chưa thể đáp ứng hết nhu cầu TGPL của người dân trên địa bàn…
Từ thực tế nêu trên, trong năm 2026, Trung tâm có những kế hoạch gì để triển khai hoạt động hiệu quả hơn, thưa ông?
- Ông Nguyễn Ngọc Thanh: Trong năm 2026, căn cứ các Chương trình, Kế hoạch công tác của Bộ Tư pháp, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL, Sở Tư pháp và nhiệm vụ trong tâm của đơn vị, Trung tâm sẽ chủ động tham mưu, xây dựng các văn bản, kế hoạch hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh sát với nhu cầu thực tế, đảm bảo hoạt động TGPL ngày càng phát triển và hiệu quả.
Đồng thời, chú trọng ổn định tổ chức, bộ máy của Trung tâm theo hướng tinh gọn, tập trung nguồn lực cho việc nâng cao chất lượng TGPL; sắp xếp lại vị trí việc làm của cán bộ, viên chức khi cần thiết.
Chúng tôi cũng sẽ cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo nghiệp vụ luật sư; bồi dưỡng nghiệp vụ trợ giúp viên pháp lý, bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp trợ giúp viên pháp lý hạng II; cử viên chức tham dự các lớp quản lý hành chính, lý luận chính trị trung cấp, cao cấp.
Về công tác nghiệp vụ, Trung tâm sẽ tổ chức thực hiện TGPL tại văn phòng Trung tâm và Chi nhánh đặc biệt tập trung chú trọng hình thức bào chữa đại diện để tăng chỉ tiêu số lượng và chất lượng vụ việc. Mục tiêu tăng số lượng vụ việc tham gia tố tụng so với năm 2025.
Cùng với đó, triển khai có hiệu quả hoạt động truyền thông, tư vấn về TGPL đảm bảo năm 2026 triển khai được 20 – 30 đợt TGPL truyền thông, tư vấn ngoài trụ sở theo ngân sách địa phương; xử lý kịp thời, có hiệu quả các vụ việc TGPL đã tiếp nhận tại các đợt truyền thông về TGPL. Duy trì đường dây nóng về TGPL để kịp thời TGPL cho các đối tượng được TGPL.
Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ tiếp tục phối hợp với các Sở, ban, ngành, Đoàn Luật sư, Hội Luật gia tỉnh, UBND các xã trong công tác truyền thông và thực hiện TGPL cho đối tượng TGPL. Đặc biệt tăng cường sự phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp, triển khai có hiệu quả Thông tư liên tịch số 10/2018, tăng số lượng vụ việc do các cơ quan tiến hành tố tụng giới thiệu đến tổ chức TGPL và số đối tượng thuộc diện TGPL được thụ hưởng chính sách đãi ngộ của nhà nước trong năm 2026.
Tăng cường xã hội hóa hoạt động TGPL để thu hút nhiều nguồn lực tham gia công tác TGPL; thực hiện chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động TGPL của Trợ giúp viên, chuyên viên, cộng tác viên, Luật sư để nâng cao hiệu quả hoạt động TGPL…
Qua đó, góp phần khẳng định được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động TGPL, đó là thực hiện chức năng xã hội của nhà nước, giúp đỡ về mặt pháp luật cho người nghèo, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng, người yếu thế trong xã hội.
Từ đó, đưa TGPL dần trở thành một bộ phận không thể thiếu trong đời sống pháp luật của mọi người dân, đặc biệt là những người được thụ hưởng chính sách tại các thôn, bản và xã nghèo của tỉnh, vai trò của tổ chức thực hiện TGPL và người thực hiện TGPL được biết đến nhiều hơn.
Xin trân trọng cảm ơn ông!