Suy giảm doanh thu
Thời điểm dịch bùng phát đầu năm 2020, ngành xuất bản cũng “đau đầu” trước mức độ suy giảm doanh thu bởi ảnh hưởng của dịch bệnh. Những tháng đầu năm, Thái Hà Books giảm xấp xỉ 50% doanh thu, sách Phương Nam giảm khoảng 30% doanh số so với cùng kì năm trước. Các đơn vị sách có tiếng khác như Fahasa, Đinh Tị, Đông A, Alpha sụt giảm từ 30-50% doanh số. Những con số sụt giảm ấy cho thấy một bức tranh không mấy sáng sủa của ngành sách đầu năm 2020.
Thông thường, hàng năm, ngoài các chiến lược bán lẻ được duy trì, những người làm sách khá trông mong vào các sự kiện của ngành xuất bản: Ngày Sách Việt Nam (21/4), các hội sách lớn nhỏ, hội chợ, triển lãm, giao lưu để bán sách… Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch bệnh, trong thời điểm giãn cách, các sự kiện này đều không thể diễn ra, là một tổn thất lớn cho ngành xuất bản.
Đặc biệt là các Hội sách diễn ra tại TP.HCM, Hà Nội. Như hội sách TP.HCM hai năm tổ chức một lần, là một trong những sự kiện được trông đợi nhất của ngành xuất bản. Hội sách không chỉ là nơi trưng bày, triển lãm, ra mắt các sách mới, giao lưu, tiếp cận độc giả, mà đây là một thời điểm quan trọng để “bùng nổ” về doanh thu của nhiều đơn vị sách.
Năm 2018, Hội sách TP.HCM lần thứ 10 thu hút khoảng 1 triệu lượt bạn đọc, tăng gần 10%, tổng doanh thu đạt hơn 60 tỉ đồng, tăng hơn 20% so với Hội sách lần IX - năm 2016. Năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Hội sách TP.HCM lần thứ 11 đã phải hoãn thời gian diễn ra.
Thời điểm tình hình dịch bệnh đã được kiểm soát, đời sống người dân trở lại bình thường, nhiều hoạt động của ngành xuất bản đã cấp tập trở lại. Đầu tháng 7, Hội sách Thiếu nhi TP.HCM đã diễn ra tại Đường sách TP.HCM, với rất nhiều hoạt động hấp dẫn như triển lãm, tương tác, hội thảo, vui chơi và các chương trình khuyến mãi, giảm giá kéo dài 10 ngày.
Với thành công của Hội sách thiếu nhi 2020, nhiều người cũng kì vọng về những sự kiện khác sẽ được thực hiện trong thời gian tới nhằm tạo cú hích cho ngành xuất bản sau thời gian vắng lặng do dịch.
Tuy nhiên, đợt bùng phát dịch, giãn cách xã hội lần thứ hai mới đây lại khiến ngành xuất bản tiếp tục vắng bặt những sự kiện đình đám có thể thu hút được nhiều khách tham quan, mua sắm, tạo thêm mối lo cho người làm sách.
Mặt khác, việc nhiều quốc gia đang đối phó với đại dịch, buộc nhiều công ty phải đóng cửa, hủy hợp đồng đã tác động không nhỏ đến thị trường mua bán bản quyền của nhiều đơn vị trong nước, ảnh hưởng nguồn cung cấp bản thảo khiến thị trường sách bị hạn chế phần nào.
Đổi hướng tiếp cận bạn đọc
Bán sách online không phải là xu hướng mới của năm nay mà đã bắt đầu trở nên phổ biến từ vài năm gần đây, khi những người làm xuất bản nắm bắt được xu hướng công nghệ. Đi đầu về bán sách online phải kể đến Tiki. Rót tiền vô chiến lược marketing với các chương trình giảm giá mạnh, quảng bá thương hiệu trên các kênh giới trẻ yêu thích, Tiki từng bước trở thành nhà bán lẻ sách qua mạng mạnh nhất trong nước.
Ba tháng đầu năm, trong khi các đơn vị phát hành sách lao đao, Tiki lại nằm trong nhóm tăng trưởng mạnh khi doanh thu tăng trên 150% so với cùng kì 2019. Cạnh đó, một số đơn vị làm sách những năm qua có xu hướng phát triển mảng kinh doanh online cũng ghi nhận một số kết quả khả quan trong bán sách trực tuyến so với cách bán truyền thống.
Trong cao điểm mùa dịch, hàng loạt đơn vị làm sách đã tung ra những chương trình giảm giá, khuyến mãi online hấp dẫn nhằm thu hút khách hàng và gặt hái được hiệu quả tương đối.
Trước tình hình như thế, nhiều đơn vị làm sách trước giờ vẫn trung thành với hình thức phát hành truyền thống cũng phải tìm mọi cách thay đổi để tự cứu mình trong thời điểm Covid đầy khó khăn. Thái Hà Books, Nhã Nam, Đông A cũng có những “lần đầu tiên” tổ chức bán sách qua livestream - một hình thức vốn được coi là “vũ khí lợi hại” của giới bán hàng online bình dân, để tiếp cận bạn đọc và mở ra hướng mới cho mình.
Mới đây, thay cho những sự kiện hội sách tại chỗ đình đám, Hội sách online quy mô lớn nhất đã diễn ra. Hội sách được tổ chức từ ngày 19/4 đến hết ngày 10/6 tại địa chỉ book365.vn. Hội sách online có 18 sự kiện giao lưu, tọa đàm của nhiều tác giả, nhà văn, nhà khoa học, nhà quản lý tên tuổi với hơn 1.000 người tham dự.
Được miễn phí 100% phí gian hàng, Hội sách thu hút được sự tham gia của 54 nhà xuất bản (NXB) và đơn vị phát hành sách, giới thiệu khoảng 15.000 đầu sách; 11.000 đơn đặt sách với trên 13.000 cuốn được đưa tới bạn đọc cả nước; gần 2 triệu lượt truy cập; doanh thu trên 1 tỷ đồng. Hội sách oline lần đầu tiên được tổ chức với quy mô lớn, được coi là một bước tiến mới của ngành xuất bản trong kỉ nguyên số.
Những nỗ lực của người làm sách, của nhà quản lý xuất bản trong thời gian qua rất đáng ghi nhận. Đó là những bước đi “tìm đường” đặt những viên đá mới cho ngành xuất bản, không chỉ để vượt thoát khó khăn trong thời điểm dịch bệnh, mà nó còn là sự chuyển mình cho phù hợp với xu thế của thời đại, một sự chuyển mình tất yếu.
