Ngành Tài nguyên và Môi trường đang “đánh đố” Hải quan về quản lý phế liệu nhập khẩu?

Báo động tình trạng phế liệu nhập khẩu

Thời gian gần đây, trên các phương tiên thông tin đại chúng, nhiều báo, đài đã đưa tin phản ánh về hoạt động nhập khẩu, mua bán phế liệu ở nước ta có chiều hướng tăng mạnh, ngày càng diễn biến phức tạp, nguy cơ ô nhiễm và ảnh hưởng môi trưởng sống, gây bức xúc trong dư luận.

Về vấn đề này, ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý, Tổng cục Hải quan cho biết: thời gian qua, sau khi Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu 24 loại phế liệu, hoạt động nhập khẩu, mua bán phế liệu ở nước ta có chiều hướng gia tăng mạnh, có nhiều diễn biến phức tạp, nguy cơ gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến môi trường sống gây bức xúc trong dư luận.

Tuy nhiên, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các điều kiện quy định về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất nên doanh nghiệp không đến làm thủ tục hải quan hoặc không được cơ quan hải quan giải quyết thủ tục thông quan dẫn đến tình trạng có một lượng lớn các loại phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam.

Về phía doanh nghiệp, một số hãng tàu, đại lý hãng tàu, doanh nghiệp kinh doanh cảng đã ý thức được nguy cơ và rủi ro trong nhập khẩu phế liệu nên đã chủ động thông báo ngừng tiếp nhận hàng hóa là phế liệu đã góp phần giảm đáng kể mức độ hàng hóa tồn đọng tại cảng.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, tính đến ngày 25/7, số container tồn tại cảng Cát Lái - TP. Hồ Chí Minh là 3.579 container, trong đó có tới  2.423 container tồn quá 90 ngày. Số container tồn tại cảng Hải Phòng tính đến ngày 5/7 là 1.485 container, trong đó, có tới 1.342 container là phế liệu nhựa.

Không để Việt Nam trở thành "bãi rác" của thế giới

Về công tác quản lý của Tổng cục Hải quan đối với phế liệu nhập khẩu, ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan khẳng định, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các cơ quan hải quan địa phương, các đơn vị nghiệp vụ của ngành Hải quan tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu, xử lý nghiêm những trường hợp có hành vi gian lận, nhập khẩu phế liệu không đáp ứng về điều kiện, yêu cầu về bảo vệ môi trường theo đúng quy định của pháp luật. Tổng cục Hải quan cũng đã chủ động xây dựng và triển khai ngay các kế hoạch kiểm soát rủi ro, phòng chống buôn lậu, kiểm tra sau thông quan, giám sát quản lý đối với mặt hàng phế liệu nhập khẩu.

Tổng cục Hải quan đang cố gắng đề Việt Nam không trở thành "bãi rác" của thế giới

Đồng thời, nhằm bảo vệ môi trường, không để Việt Nam trở thành bãi rác của thế giới, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan hải quan địa phương thực hiện các biện pháp siết chặt phế liệu nhập khẩu trong đó có biện pháp ngăn chặn từ xa khi hàng hóa vẫn còn trên tàu, chưa dỡ hàng xuống cảng đối với hàng hóa là chất thải, phế liệu không đáp ứng điều kiện, quy chuẩn môi trường vào lãnh thổ. Mặt khác, thông báo cho các hãng tàu vận chuyển hàng hóa, doanh nghiệp kinh doanh cảng về việc không cho phép dỡ hàng xuống cảng đối với hàng hóa có thông tin trên bản lược khai hàng hóa (manifest) là chất thải; đồng thời yêu cầu hãng tàu vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam và xử lý theo quy định….

Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa Hải quan và Môi trường

Một khó khăn trong công tác quản lý hải quan đối với phế liệu nhập khẩu được Phó Tổng cục trưởng Hải quan Mai Xuân Thành chia sẻ là việc thiếu thông tin của lực lượng Hải quan đối với các doanh nghiệp đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất. Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường mới chỉ cung cấp cho ngành Hải quan danh sách các doanh nghiệp được Bộ cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất mà không có danh sách các doanh nghiệp được Sở cấp Giấy xác nhận. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng không cung cấp danh sách các doanh nghiệp đủ điều kiện này lên Cổng thông tin một cửa quốc gia để chia sẻ với Tổng cục Hải quan.

Thành ra, lực lượng Hải quan không thể biết doanh nghiệp nào đủ điều kiện, doanh nghiệp nào không đủ điều kiện theo quy định của ngành Tài nguyên và Môi trường. Mà nếu cứ mở các container ra lấy mẫu để kiểm tra theo quy định  như hiện nay thì “cả Cảng cũng không có chỗ mà chứa phế liệu và doanh nghiệp cũng không có cách nào xếp hàng trở lại container được” - ông Mai Xuân Thành bộc bạch. Tổng cục Hải quan đã có văn bản gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường về vấn đề này nhưng chưa nhận được hồi âm.