Ngành Hải Quan: Quyết liệt thực hiện nhiều giải pháp phòng, chống ma túy

Những năm gần đây, tình hình tệ nạn và tội phạm về ma tuý ở Việt Nam diễn biến rất phức tạp, số người nghiện ma tuý, số vụ và đối tượng phạm tội về ma tuý hàng năm vẫn tăng lên. Tại địa bàn biên giới cửa khẩu, hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy của bọn tội phạm diễn ra rất manh động, liều lĩnh.

Hầu hết tại các tuyến cửa khẩu đường bộ, cảng biển, sân bay quốc tế và bưu điện quốc tế đều đã phát hiện tội phạm hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới. Các loại ma túy vận chuyển trái phép từ nước ngoài vào Việt Nam bằng đường bộ, đường biển, đường hàng không, bưu điện, chuyển phát nhanh, sau đó một phần được sử dụng trong nước, còn lại phần lớn được vận chuyển trái phép đi sang các nước khác. 

Nhận diện thủ đoạn của tội phạm ma túy

Có thể điểm một số thủ đoạn và tuyến đường mà bọn tội phạm ma túy thường sử dụng. Thứ nhất: Lợi dụng các chính sách tạo thuận lợi của Nhà nước trong thông quan hàng hóa, nhất là trong thủ tục hải quan đối với hàng hoá xuất nhập khẩu như sử dụng khai báo hải quan điện tử (VNACSS/VCIS), áp dụng quản lý rủi ro trong phân luồng, miễn kiểm tra thực tế hàng hoá xuất nhập khẩu, hành lý, phương tiện xuất nhập cảnh để cất giấu ma túy trong hàng hóa, phương tiện đưa vào, ra lãnh thổ Việt Nam.

Theo thống kê tỷ lệ phân luồng hàng hóa làm thủ tục hải quan trên hệ thống thông tin nghiệp vụ hải quan, hiện nay hàng hóa được thông quan luồng xanh chiếm tỷ lệ 56,75%, luồng vàng chiếm tỷ lệ 36,51% và luồng đỏ chiếm tỷ lệ 6,74%. Từ đó có thể thấy rằng các đối tượng lợi dụng các lô hàng miễn kiểm tra hải quan để cất giấu ma túy, đây là nguy cơ cao để tội phạm ma túy đưa ma túy vào trong hàng hóa trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan hải quan, rất khó kiểm tra kiểm soát. Phân tích kết quả bắt giữ cho thấy, các đối tượng vận chuyển thường ngụy trang, cất giấu ma tuý trong hàng hoá, cất giấu ma túy lẫn với hàng hóa đựng trong các container, trộn ma túy lẫn vào hàng nông sản như chè, cà phê… 

Thứ hai: Đối với loại hình quá cảnh, bọn chúng thường lợi dụng chính sách quản lý hải quan đối với hàng quá cảnh là chỉ giám sát hàng hóa từ cửa khẩu nhập đến cửa khẩu xuất, không kiểm tra hải quan để cất giấu ma túy trong hàng hóa nhằm qua mặt các lực lượng chức năng. Phát hiện ra kẽ hở này, ngày 03/6/2016, Đội kiểm soát chống buôn lậu ma túy thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu tiến hành xác lập chuyên án, phối hợp với Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn, Cục Hải quan tỉnh Tây Ninh, Chi cục HQCK Xa Mát tiến hành kiểm tra lô hàng quá cảnh thuộc tờ khai số 500043222640 ngày 31/5/2016 do Công ty Cổ phần vận tải quốc tế KA đứng tên trên tờ khai, phát hiện bắt giữ 15,8 Kg ma túy đá.

Thứ ba: Đối với loại hình Tạm nhập -Tái xuất, thời gian gần đây, các đường dây ổ nhóm có tổ chức, hoạt động xuyên quốc gia tiếp tục vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới bằng các thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Bọn chúng lợi dụng loại hình hàng Tạm nhập – Tái xuất để biến Việt Nam thành địa bàn trung chuyển các loại ma túy mới. Cụ thể trong thời gian vừa qua, Cục Điều tra chống buôn lậu và một số Cục Hải quan tỉnh, thành phố liên tiếp bắt giữ nhiều vụ vận chuyển “LA KHAT” thu giữ 5.490,02Kg, đây là loại lá cây có chứa chất Cathione là một loại ma túy nguy hiểm được Chính phủ cấm tuyết đối sử dụng, kể cả trong nghiên cứu khoa học.

Thứ tư: Đối với hàng hóa gửi theo đường chuyển phát nhanh, do hàng hóa không đi theo người nên bọn tội phạm lợi dụng phương thức này để vận chuyển ma túy, tiền chất với thủ đoạn như khai tên, địa chỉ người gửi, người nhận không rõ ràng, khai báo sai tên hàng, pha, tẩm tiền chất và ma túy vào các loại đồ uống, hóa mỹ phẩm, nước hoa, các loại thực phẩm phổ biến như  bánh kẹo, thuốc lá, chè khô, cà phê, mắm tôm, dầu gió và các loại bột. 

Thứ năm: Đối với hành lý mang theo người làm thủ tục xuất nhập cảnh, bọn tội phạm thường trực tiếp thực hiện và sử dụng đội ngũ những người vận chuyển thuê hám lợi, những đối tượng lần đầu xuất nhập cảnh để thuê vận chuyển ma túy được cất giấu tinh vi bên trong các vali, túi xách được thiết kế hai đáy, gia cố cất giấu giữa các cạnh, vách thùng đựng hàng hóa; cất giấu trong hàng tạp hóa, tượng, tranh sơn dầu, loa thùng, đầu máy DVD.

Về tuyến đường vận chuyển ma túy: Tội phạm ma túy thường nghiên cứu tuyến vận chuyển, địa hình, địa bàn và thông thạo quy luật hoạt động, chúng nắm bắt tình hình, chọn thời cơ để vận chuyển ma túy qua biên giới nhằm trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát của lực lượng Hải quan và các lực lượng chức năng khác. Có thể nêu ra một số địa bàn trọng điểm như tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, Tuyến biên giới Việt Nam – Lào; Tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia; Tuyến hàng không, bưu điện, chuyển phát nhanh; Tuyến biển và cảng biển quốc tế…

Hải quan Hữu Nghị kiểm soát chặt hàng hóa XNK

Nhiều giải pháp chủ động phòng, chống ma túy

Ngành Hải quan đã nhận diện được thủ đoạn của bọn tội phạm ma túy, vì vậy đấu tranh chống buôn lậu ma túy phải đảm bảo kiểm soát gắn liền với tạo thuận lợi. Đây là một thách thức, khó khăn cho lực lượng phòng, chống ma túy.

Để huy động sức mạnh, tập trung toàn Ngành vào việc kiểm soát ma túy, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tham mưu cho lãnh đạo Tổng cục ban hành các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ, đào tạo tập huấn và xây dựng các kế hoạch đấu tranh phòng chống mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy và buôn lậu tiền chất. 

Cụ thể: Về công tác đào tạo tập huấn: Trong các năm qua, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tham mưu cho lãnh đạo Tổng cục Hải quan tổ chức gần 30 lớp tập huấn về công tác kiểm soát ma túy cho các đối tượng là CBCC chuyên trách làm công tác kiểm soát ma túy, CBCC là lãnh đạo các Chi cục Hải quan, lãnh đạo các Tổ, Đội và các CBCC đang làm trong dây chuyền thủ tục hải quan tại các Chi cục Hải quan trong cả nước. Nội dung đào tạo tập huấn bám sát vào việc thực hiện quy trình thủ tục hải quan, tuần tra kiểm soát trong địa bàn hoạt động hải quan để kiểm soát, phân tích mặt hàng trọng điểm, đối tượng trọng điểm, tuyến đường trọng điểm để tiến hành kiểm tra trọng điểm.

Về công tác hướng dẫn và thực hiện các Kế hoạch: Cục Điều tra chống buôn lậu đã tham mưu cho Tổng cục Hải quan xây dựng các kế hoạch để hướng dẫn lựa chọn kiểm tra trọng điểm, tập trung vào địa bàn hoạt động hải quan, bám sát vào các khâu nghiệp vụ trong dây chuyền thủ tục hải quan tại cửa khẩu. Theo đó, đề nghị các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, các Chi cục Hải quan rà soát phân loại người và các phương tiện thường xuyên làm thủ tục XNC. Các phương tiện, người thường xuyên qua lại biên giới với mục đích thăm thân, du lịch, vận chuyển hàng hóa XNK để lựa chọn đối tượng trọng điểm.

Tra cứu dữ liệu e-manifest, căn cứ vào hồ sơ hải quan tàu biển XNC, lịch trình tàu, hành trình tàu, các đơn vị phòng chống ma túy chuyên trách phối hợp với Đội thủ tục xuất nhập cảnh phương tiện rà soát phân loại các con tàu có hành trình đi từ các nước gần khu Tam giác vàng về làm thủ tục nhập cảnh để chọn ra con tàu trọng điểm.

Khai thác thông tin từ cơ sở dữ liệu của hệ thống thông tin nghiệp vụ Hải quan, hồ sơ doanh nghiệp của hệ thống quản lí rủi ro để phân tích thông tin, rà soát các chuyến bay xuất cảnh, nhập cảnh trọng điểm tại địa bàn quản lý. 

Về bố trí các trang thiết bị: Lực lượng phòng, chống ma túy của ngành Hải quan đã được trang bị các phương tiện phục vụ kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh để phát hiện ma túy tương đối hiện đại. Như Chó nghiệp vụ phát hiện ma túy (110 con), thiết bị soi chiếu (76 máy soi X quang kiểm tra container hàng hóa, 27 máy soi dùng camera gắn trên dây cáp quang để kiểm tra khám xét các vị trí nghi chứa ma túy, 04 máy soi X-Quang kiểm tra cơ thể người) tại các cửa khẩu đường bộ, sân bay, cảng biển quốc tế. Phương tiện giao thông hiện đại, vũ khí, công cụ hỗ trợ.

Về công tác phối hợp: Căn cứ Quyết định 133/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp hoạt động giữa Công an, Biên phòng, Hải quan, Cảnh sát Biển trong đấu tranh chống tội phạm ma tuý tại địa bàn biên giới, cửa khẩu và trên biển; Quy chế phối hợp giữa Tổng cục Hải quan với Tổng cục Cảnh sát và Bộ Tư lệnh Biên phòng, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Cục Hải quan tỉnh, thành phố tăng cường công tác trao đổi thông tin, cảnh báo phương thức thủ đoạn của tội phạm, đặc biệt là việc phối hợp xây dựng kế hoạch để đề ra các phương án đấu tranh bắt giữ thành công nhiều vụ án ma túy trên địa bàn. Trong thời gian thực hiện Quy chế phối hợp, toàn ngành Hải quan đã thực hiện được hơn 900 vụ phối hợp các các cơ quan chức năng. Quá trình phối hợp, các lực lượng chức năng đã tích cực chủ động phối hợp và tổ chức bắt giữ và xử lý nhiều vụ và nhiều đối tượng tội phạm ma tuý trên địa bàn do từng đơn vị phụ trách.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác Hợp tác quốc tế, thường xuyên trao đổi thông tin; kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vận chuyển trái phép qua biên giới...