Ngành giày da tiếp tục khó khăn- Thu nhập người lao động chưa được cải thiện

Công nhân Xí nghiệp giày Hải Thất trong dây chuyền sản xuất Ảnh: Duy Lân

Đến thời điểm này, các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn thành phố có nhu cầu tuyển dụng khoảng 6500 lao động. Thực tế, số lao động đăng ký tham gia không nhiều.

Chủ tịch công đoàn Tổng công ty da giày Hải Phòng Phạm Hoài Châu cho biết: Trong những ngày đầu năm 2010, công ty tạo điều kiện một số cán bộ công đoàn, lãnh đạo đơn vị đi tham quan, du lịch đồng thời kết hợp tìm kiếm lao động. Song việc liên kết với các địa phương khác tuyển dụng lao động về làm việc tại Hải Phòng chưa mang lại kết quả. Nguyên nhân chính là thu nhập của ngành da giày-dệt may thấp, trong khi giá điện, nước, thuê nhà trọ, tàu xe, các loại thực phẩm thiết yếu đều tăng chóng mặt. Vì thế người lao động ở các tỉnh, thành phố khác thà làm ở gần nhà với mức thu nhập 1 triệu đồng hơn là mức thu nhập 1,5 triệu đồng khi đến làm việc ở Hải Phòng, với nhiều khoản chi phí phát sinh.

Các doanh nghiệp đều nhận rõ điều này, song doanh nghiệp không thể tăng lương cao hơn cho người lao động. Theo Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động thành phố Hoàng Duy Đỉnh, sau khi chịu tác động của cuộc khủng hoảng, một số doanh nghiệp phục hồi sản xuất, nhận được đơn hàng từ phía đối tác. Nhưng cũng từ tháng 1-2010, Liên minh châu Âu tiếp tục áp mức thuế chống bán phá giá là 10% đối với các sản phẩm giày mũ da của Việt Nam thêm 15 tháng. Trong khi đó, ngành da giày và dệt may ở nước ta chủ yếu vẫn là gia công năng suất lao động thấp, mức thu nhập của người lao động chỉ đạt trung bình khoảng 1-2 triệu đồng.

Theo các số liệu thống kê, trong hơn 3 năm qua, số lao động khu vực da giày, dệt may ở Hải Phòng giảm gần 10 nghìn lao động. Hiện lao động khu vực này còn hơn 40 nghìn người, chủ yếu là lao động khu vực ngoại thành, vì mất đất, không có trình độ vào làm việc tại các doanh nghiệp này. Mức thu nhập bình quân của người lao động khối dệt may, da giày đạt 1,2 đến 2 triệu đồng/người/tháng. Tuy nhiên, so với các nước châu Âu, mức thu nhập này chỉ bằng khoảng 1/30. Các doanh nghiệp sản xuất da giày và dệt may chủ yếu tận dụng lợi thế nhân công giá rẻ để cạnh tranh với sản phẩm của các nước. Nhưng nếu bị áp thuế 10%, nhiều doanh nghiệp sẽ hạn chế tiếp nhận đơn hàng vì lo sản xuất không có lãi hoặc buộc phải giảm các khoản chi phí, trong đó có việc duy trì mức lương thấp hoặc giảm một số khoản phụ cấp như tiền chuyên cần, ăn trưa... Thậm chí nhiều doanh nghiệp “trốn hoặc chây ỳ” không đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.

Theo quy định của Nhà nước về mức lương tối thiểu vùng, các doanh nghiệp đều thực hiện vượt mức. Nhưng với mức lương tối thiểu vùng, người lao động không đủ chi phí cho bản thân, chưa kể tích lũy. Vì thế, giữa người sử dụng lao động và lao động luôn phát sinh mâu thuẫn và do người lao động khu vực nông thôn ý thức và tác phong công nghiệp chưa cao nên dễ nảy sinh ngừng việc tập thể.

Vấn đề cần thiết lúc này là lựa chọn đơn vị thí điểm xây dựng các bản thỏa ước lao động chuẩn, với các cơ chế, chính sách rõ ràng, liên quan đến quyền lợi cả phía người sử dụng lao động và lao động. Sau đó nhân rộng và yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp trên địa thành phố thực hiện. Các cơ quan chức năng giám sát và xử phạt nghiêm với những đơn vị không thực hiện. Có như vậy mới hy vọng hạn chế các cuộc đình công, ngừng việc tập thể, đồng thời xây dựng mối quan hệ ổn định, hài hòa trong doanh nghiệp.

Về lâu dài, các trung tâm dạy nghề vào cuộc đào tạo người lao động cả về tay nghề và trình độ ngoại ngữ để không chỉ nâng cao tay nghề đáp ứng nhu cầu tuyển dụng lao động của doanh nghiệp mà còn giao tiếp, thương lượng, đấu tranh với người sử dụng lao động trong trường hợp cần thiết.

Khôi Nguyên