Sòng bạc trá hình nở rộ…
Từ năm 2015, Việt Nam được đánh giá là thị trường game lớn nhất Đông Nam Á, chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về cả số lượng các doanh nghiệp và nhân sự tham gia vào ngành này. Thời điểm đó, Việt Nam đã lọt tốp những quốc gia đạt doanh thu cao nhất trong thị trường game với hơn 216 triệu USD.
Năm 2016 được đánh giá là năm có “một bước tiến mãnh liệt của game di động tại Việt Nam”, với tổng doanh thu trên cả 2 nền tảng PC và mobile lên tới 320 triệu USD, tăng trưởng tới hơn 40% so với cùng kỳ năm trước. Số lượng doanh nghiệp phát hành và số game được cấp phép cũng ngày một tăng nhờ các giải pháp tạo điều kiện, hỗ trợ doanh nghiệp từ phía cơ quan quản lý.
Tuy nhiên, đúng lúc đó, các “sòng bạc online” trá hình, núp bóng game online bỗng nhiên nở rộ. Nếu như những năm trước, thể loại game bài đổi thưởng hay hình thức đánh bạc trái phép trên mạng còn diễn ra một cách âm thầm lén lút, thì kể từ khi Rikvip xuất hiện, các hoạt động này diễn ra một cách công khai, thậm chí được quảng cáo rầm rộ trên các mạng xã hội.
Theo thống kê, có tới hàng trăm game bài không phép có hình thức đổi thưởng ngày đêm hoạt động tràn ngập trên các kho ứng dụng di động của Apple và Google. Thậm chí, cứ khi có bất cứ game bài nào bị xử lý, một thời gian sau sẽ “mọc” ngay game khác với phương thức hoạt động tương tự. Có thể nhận thấy, hoạt động “sòng bạc online” diễn ra một cách phức tạp, dưới nhiều hình thức, lại núp bóng dưới danh nghĩa “game online” dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát của các cơ quan quản lý.
Tính từ năm 2015 đến nay, số lượng game bài ước có khoảng 140 game. Đến tháng 3/2018, trên thị trường còn khoảng 52 game bài còn hoạt động. 95% trên tổng số lượng game bài là có yếu tố bài bạc, đổi thưởng. Nổi bật trong số đó là Rik/tipclub, Iwin, vua chơi bài… Rik/Tipclub chiếm đến 70% tổng doanh thu của game bài đổi thưởng, 30% còn lại đến từ các game bài bạc khác trên thị trường.
…đẩy ngành game Việt lao đao tụt dốc
“Cơn bão” game cờ bạc trá hình này đã ảnh hưởng nặng đến đà tăng trưởng của ngành game. Theo báo cáo của Công ty nghiên cứu thị trường Newzoo, doanh thu năm 2017 của ngành chỉ còn tăng khoảng 10% so với năm 2016, đạt 365 triệu USD.
Trong khi đó, doanh thu lậu của đường dây Rikvip, theo thông tin từ cơ quan điều tra, lên tới hơn 9.500 tỷ đồng, tức là gần 400 triệu USD, cao hơn doanh thu của toàn ngành game Việt Nam (được cấp phép) trong năm 2017.
Hơn nữa, kể từ khi Rikvip ra đời, với khoản lợi nhuận béo bở lên đến hàng triệu USD mỗi năm, nhiều nhà phát hành game đã lao vào cuộc đua game bài không phép, tạo ra một sự mất cân bằng với các game giải trí có phép khác trên thị trường. Số lượng người tham gia vào loại hình này ngày càng gia tăng, ít nhiều đã ảnh hưởng không nhỏ đến doanh thu của ngành game nói chung khi qua 3 năm, doanh thu của ngành không có sự tăng trưởng đáng kể, mọi chỉ số điều sụt giảm.
Các cuộc đua marketing khốc liệt cho game bài trá hình cũng khiến nhiều doanh nghiệp game vừa và nhỏ rơi vào trình trạng phá sản. Tính đến tháng 11/2017, đã có 3 nhà phát hành phải dừng hoạt động trong lĩnh vực này. Hơn nữa, việc bùng nổ game bài cũng khiến thị trường game online mất đi sự đa dạng về thể loại, nội dung và chất lượng game. Điều này vô hình trung đã làm cho thị trường game có sự chuyển dịch không nhỏ khi bị cuốn vào cơn lốc của game bài, làm ảnh hưởng mạnh đến sự phát triển của ngành game online Việt Nam.
Siết ngành game hay không - cần sự nhìn nhận đúng
Rõ ràng, ngành game Việt Nam có tiềm năng mang về hàng trăm triệu USD mỗi năm cho nước nhà, tạo công ăn việc làm cho hàng chục nghìn lao động. Nhiều startup Việt đã gặt hái được thành công ấn tượng trong lĩnh vực phát triển game, như Nguyễn Hà Đông với game Flappy Bird đình đám, hay game “Eraser: Deadline Nightmare” của Hiker Games giành giải thưởng tại Giải game di động quốc tế Đông Nam Á 2016, “Captain Strike” của JOY Entertaiment chiến thắng tại Cuộc thi thường niên cho các studio game độc lập Indie Prize 2016.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của các “sòng bạc” núp bóng game online đang khiến cho thị trường non trẻ, giàu tiềm năng này lao đao. Không chỉ bị sụt giảm ngắn hạn về doanh thu, số lượng nhà phát hành, mà còn chịu sự tác động lâu dài về cơ cấu thị trường và các chính sách quản lý ngành, các điều kiện kinh doanh…
Một trong những tác động dễ thấy nhất chính là việc Rikvip đã khiến cho dư luận có cái nhìn không thực sự đúng về game, khi mọi loại game giải trí có phép khác đều bị “đánh đồng” với Rikvip trong một thuật ngữ chung là “trò chơi trực tuyến”.
Nhưng rõ ràng, Flappy Bird và Rikvip hoàn toàn khác biệt về bản chất. Ngay cả những game giải trí lá bài có phép đang hoạt động trên thị trường cũng khác biệt căn bản với Rikvip bởi chúng đã được cơ quan quản lý xét duyệt kịch bản và không cho phép đổi thưởng để lôi kéo con bạc.
Trên thế giới, game là một ngành công nghiệp hàng tỷ USD với hàng triệu lao động. Tại Mỹ, doanh thu ngành game trong năm 2017 lên tới 108 tỷ USD. Nghề lập trình game (game developer) là một nghề danh giá với mức lương đáng mơ ước. Với tiềm năng về phát triển game, Việt Nam hoàn toàn có thể có một chỗ đứng “vững chắc” trong thị trường đó.
Rất có thể, với sự “hiểu lầm” của dư luận về game online sau vụ Rikvip, những người làm game trong nước có thể lại phải đối mặt với sự ứng xử khắc nghiệt hơn cả trong quản lý nhà nước và quan niệm của dư luận. Đâu đó đã xuất hiện những ý kiến, đề xuất như sẽ xử phạt DN game trong nước nếu game của họ “gây nghiện cho trẻ em”, hay “có nên khơi lại câu chuyện áp thuế tiêu thụ đặc biệt cho game – từng bị tạm gác cách đây vài năm – hay không”? Liệu điều đó có công bằng hay không, khi mà chính các “nạn nhân” của Rikvip lại phải gánh chịu hệ lụy do đường dây đánh bạc này gây ra?
Vì vậy, việc thắt chặt cơ chế quản lý game online là việc làm cấp thiết hiện nay để ngăn chặn các “con sâu bỏ rầu nồi canh”, tuy nhiên việc quản lý cũng cần những giải pháp mang tính tổng thể, tạo ra một sân chơi công bằng cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính, phù hợp thực tiễn đang có của ngành, tránh những đề xuất mang tính cảm tính, quy chụp.
