Tính đến đầu tháng 6, vẫn còn 20 ngân hàng thương mại cổ phần trong nước có tỷ trọng dư nợ phi sản xuất (tín dụng bất động sản, chứng khoán, tiêu dùng) trên 22%; cá biệt có 2 trường hợp lên tới 50% và 52%. Nếu không đưa được con số này về dưới 22% vào ngày 30/6, các ngân hàng sẽ bị phạt nặng và vì vậy, một cuộc đua “lách” luật cũng bắt đầu.
Bài toán khó
Ngày 1/3/2011, Thống đốc Ngân hàng nhà nước (NHNN) ban hành Chỉ thị số 01/CT-NHNN về việc thực hiện giải pháp tiền tệ và hoạt động NH nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Một nội dung chính của Chỉ thị là các tổ chức tín dụng (TCTD) phải cơ cấu lại tín dụng, đến 30/6/2011 tỷ trọng dư nợ cho vay lĩnh vực phi sản xuất (tín dụng bất động sản, chứng khoán, tiêu dùng) so với tổng dư nợ tối đa phải là 22% và đến 31/12/2011 tối đa là 16%.
Tại thời điểm ban hành chỉ thị này, trong số 42 NH, có 18 NH có tỉ trọng cho vay phi sản xuất trên 25% và 24 NH có tỉ trọng trên 26%. Trả lời phỏng vấn VTV1 trong bản tin tối 7/6, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cho biết, vẫn còn 20 NH thương mại cổ phần trong nước có tỷ trọng dư nợ phi sản xuất (tín dụng bất động sản, chứng khoán, tiêu dùng) trên 22%; cá biệt có 2 trường hợp lên tới 50% và 52%.
Chưa có con số mới về số các NH đã rút được về vị trí an toàn, song theo nhận định của các chuyên gia và chính bản thân các NH thừa nhận, đây là việc không đơn giản. Bởi những khoản dễ đòi như vay tiêu dùng, vay chứng khoán gần như đã đòi được vì thời hạn vay ngắn, tài sản thế chấp là các loại hàng hóa mà NH có thể nhanh chóng phát mãi để thu hồi vốn. Còn việc thu hồi nợ bất động sản xem ra “bất khả thi” bởi trong cơ cấu cho vay phi sản xuất, cho vay bất động sản chiếm đến 80% và đều là các khoản vay có thời hạn 3-5 năm, thậm chí 10 năm và tập trung vào các dự án nhà ở cao cấp nên NH không thể một sớm một chiều thu hồi vốn, nhất là khi thị trường nhà đang có dấu hiệu đóng băng… Theo lý thuyết, để giảm tỷ lệ cho vay phi sản xuất, các NH cần phải đẩy mạnh cho vay kinh vực sản xuất, song thực tế không ít NH cũng đang đau đầu bởi mới chỉ 5 tháng đầu năm, “room” tăng trưởng tín dụng đã cận kề 20% - mức tối đa mà các NH được phép trong năm 2011.
Tìm cách “lách”?
Đề xuất, kiến nghị xin lùi thời hạn, giãn tiến độ, áp dụng tỷ lệ riêng cho từng NH… của các NH lần này dường như vấp phải sư kiên quyết của NHNN. Trong nhiều cuộc họp với các NH thương mại, Thống đốc Nguyễn Văn Giàu đã khẳng định, sẽ không có chuyện lùi thời hạn cũng như áp dụng tỷ lệ riêng đối với các NH để đảm bảo sự công bằng giữa các NH.
Thống đốc Nguyễn Văn Giàu cũng khẳng định quy định giảm tỷ lệ tín dụng phi sản xuất được NHNN ban hành từ đầu tháng 3, nên các NH có đủ thời gian để giảm dần dư nợ tín dụng phi sản xuất của mình vào cuối tháng 6. NHNN sẽ có chế tài xử lý với tất cả các NH không tuân thủ quy định đúng thời hạn trên.
Hình thức xử phạt nếu không đảm bảo đúng quy định đã được NHNN đưa ra rõ ràng: trường hợp TCTD chưa thực hiện được tỷ trọng trên theo lộ trình, NHNN sẽ áp dụng tỷ lệ dự trữ bắt buộc gấp 2 lần so với tỷ lệ dự trữ bắt buộc chung đối với TCTD và biện pháp hạn chế phạm vi hoạt động kinh doanh trong 6 tháng cuối năm 2011 và năm 2012.
Nhiều NH từ chối đưa những con số cụ thể song tình thần chung là “sẽ cố gắng bằng mọi cách để đảm bảo đúng lộ trình”. Theo phân tích của các chuyên gia, việc bị phạt tăng gấp đôi tỷ lệ dự trữ bắt buộc (từ 3% lên 6%) cũng không đáng ngại vì các NH có thể sớm tìm cách khắc phục, nặng nhất là hạn chế phạm vi hoạt động kinh doanh trong 6 tháng cuối năm 2011 và cả năm 2012. Trong bối cảnh cạnh tranh giữa các NH khốc liệt như hiện nay, hình phạt này đồng nghĩa với sự thụt lùi so với các NH khác.
“Tôi cho rằng các NH không dễ dàng ngồi yên chịu phạt đâu. Các NH có thừa kinh nghiệm và kỹ thuật để đối phó với các quy định như thế này. Ngay như việc quy định trần lãi suất huy động không quá 14%/năm nhưng thực tế không ít NH vẫn huy động 18- 19%, thâm chí gần đây có NH lách bằng việc ủy thác đầu tư, góp vốn…”- một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính NH quả quyết.
Một số NH đã đối phó bằng cách phối hợp với DN bất động sản tiếp tục cho vay sản xuất kinh doanh, trả nợ cũ để hợp thức hóa việc thu hồi nợ bất động sản nhằm giảm tỉ trọng cho vay phi sản xuất. Trong khi đó, không ít chi nhánh của các NH ở các tỉnh lẻ mạnh tay huy động vốn với lãi suất 19- 20%/năm, rồi biến tướng số vốn huy động được thành số tiền thu hồi từ cho vay phi sản xuất...
Hiểu My
