Từ những mô hình thí điểm đầu tiên
Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 38/2015/QĐ-TTg về thí điểm triển khai thanh tra chuyên ngành (TTCN) an toàn thực phẩm (ATTP). Hà Nội là 1 trong 2 TP lớn được chỉ định triển khai thí điểm thực hiện tại 5 quận, huyện.
Sau hơn 3 năm được trao quyền, với những kết quả đạt được, đến nay, Hà Nội đã trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai mô hình TTCN ATTP tới tất cả các xã, phường, thị trấn, quận,huyện.
PGS. TS Hoàng Đức Hạnh - Phó Giám đốc Sở Y tế TP Hà Nội cho biết, qua triển khai TTCN ATTP, nhiều cơ sở vi phạm về ATTP được phát hiện, đã kịp thời xử lý. Ngoài việc xử phạt các đơn vị, hộ kinh doanh thực phẩm vi phạm, thông qua việc triển khai thí điểm TTCN ATTP, các đoàn thanh tra đã kết hợp làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục các kiến thức, quy định của pháp luật về bảo đảm ATTP. Kịp thời ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm về ATTP, không để xảy ra ngộ độc thực phẩm trên địa bàn quận và các bệnh truyền nhiễm qua thực phẩm.
Cụ thể, theo thống kê của Sở Y tế TP Hà Nội, trong 10 tháng đầu năm 2018, trên địa bàn TP đã thực hiện 938 đoàn thanh tra, kiểm tra công tác đảm bảo an toàn thực phẩm, trong đó, có 745 đoàn liên ngành, 193 đoàn kiểm tra chuyên ngành của nông nghiệp, công thương, y tế.
Các đoàn đã thanh tra, kiểm tra 102.098 lượt cơ sở, qua đó phát hiện lập biên bản, xử phạt 6.810 cơ sở hơn 25 tỷ đồng, hủy sản phẩm của 120 cơ sở. Đặc biệt, Công an TP đã khởi tố 1 vụ với 2 bị can có hành vi sản xuất kinh doanh mì chính giả.
Phó Giám đốc Sở Y tế TP Hà Nội cũng cho biết thêm rằng: Việc hình thành và hoạt động của lực lượng TTCN ATTP ở tuyến quận, huyện, xã, phường đã góp phần tăng hiệu lực quản lý Nhà nước về ATTP, huy động nguồn lực cho công tác quản lý ATTP, nhất là nhận được sự nhiệt tình, ủng hộ của người dân trên địa bàn…
Đặc biệt, tại các quận và các địa phương triển khai đã có những chuyển biến rõ nét, đó là nhận thức, kiến thức của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm và người dân trên địa bàn quận được nâng lên.
Anh Lê Minh Hanh, một chủ cửa hàng kinh doanh đồ ăn tại phường Mỹ Đình I cho biết, trước đây gia đình vẫn chủ yếu nhập rau, củ, quả từ các bạn hàng quen biết đến từ các huyện ngoại thành như Thanh Trì, Ứng Hòa. Do là bạn hàng lâu năm, cho nên khi nhập hàng về bán, chỉ cần quan tâm các sản phẩm tươi, ngon, bắt mắt, chứ không đòi hỏi giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm.
Tuy nhiên, khi được chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng, ban quản lý chợ vận động, tuyên truyền, nhất là sau khi quận, phường thí điểm triển khai TTCN ATTP, việc kinh doanh của không chỉ gia đình anh mà nhiều hộ kinh doanh khác trong chợ đã có những chuyển biến khá rõ rệt.
“Chúng tôi đã yêu cầu người cung cấp rau, củ, quả cho biết rõ nguồn gốc xuất xứ; thường xuyên tổ chức vệ sinh khu vực bán hàng, khu vực chung quanh nơi bán hàng; chấp hành việc cung cấp mẫu thực phẩm kịp thời cho các cơ quan chức năng khi có yêu cầu... Đáng mừng, hiện nay người tiêu dùng đến mua hàng đông hơn, tin tưởng hơn khi mua các loại thực phẩm trong chợ”, anh Hanh cho biết.
Đến mở rộng triển khai thí điểm nhiều tỉnh thành
Ngày 26/11, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định 47/2018/QĐ-TTg thí điểm triển khai TTCN - ATTP tại các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và xã, phường, thị trấn thuộc huyện, quận, thị xã, thành phố của 9 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, bao gồm: Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Đồng Nai, Gia Lai.
Riêng tại Hà Nội và TP HCM, 100% đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã sẽ triển khai thí điểm; tại 7 tỉnh, thành phố còn lại, sẽ có tối đa 25% số đơn vị hành chính cấp huyện và 25% đơn vị hành chính cấp xã tham gia thí điểm. Thời gian thực hiện thí điểm là 1 năm, bắt đầu từ ngày 10.6.2019.
Như vậy, việc thí điểm TTCN - ATTP không đã mở rộng phạm vi, điều này đồng nghĩa với việc “trao quyền”cho các đơn vị chức năng đã bước đầu phát huy được quyền lực trong việc ngăn chặn thực phẩm bẩn. Điều này, không chỉ nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về ATTP, mà còn nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của đơn vị sản xuất, hộ kinh doanh.
Vai trò của người đứng đầu cũng đã được “khắc họa” rõ nét. Việc hình thành và hoạt động của lực lượng TTCN ATTP ở tuyến quận, huyện và xã, phường đã góp phần tăng hiệu lực quản lý Nhà nước về ATTP, huy động nguồn lực cho công tác quản lý ATTP.
Đánh giá về việc mở rộng thí điểm, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho rằng: Việc triển khai TTCN ATTP, nhiều cơ sở vi phạm về ATTP sẽ được phát hiện và xử lý kịp thời. Ngoài ra, thông qua việc triển khai thí điểm TTCN ATTP, các đoàn thanh tra đã kết hợp làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục các kiến thức, quy định của pháp luật về bảo đảm ATTP.
Tuy nhiên, PGS.TS Hoàng Đức Hạnh cũng lưu ý rằng, việc triển khai TTCN ATTP tới tận các xã, phường, thị trấn, quận, huyện thời gian qua cũng gặp không ít khó khăn như hạn chế về mặt nhân lực, thiếu các cán bộ có chuyên môn về ATTP phụ trách tại từng địa phương, nhất là tuyến xã, phường do đội ngũ này vẫn chủ yếu là kiêm nhiệm.
Vì vậy, cần sự động viên, quan tâm, chỉ đạo sát sao của UBND các tỉnh, thành phố, các sở, đoàn giám sát của TP Hà Nội, của Bộ Y tế thì mới đạt hiệu quả cao. Phòng y tế các quận, huyện phải thường xuyên phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ thanh tra; tập huấn kỹ năng chuyên môn, chuyên ngành ATTP.
