Là người dày công nghiên cứu, xây dựng hồ sơ trình cấp có thẩm quyền công nhận cây gạo cổ thụ ở thôn 3 Thiết Sơn (xã Thạch Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình) là Cây Di sản Việt Nam, ông Hồ Duy Thiện (nguyên Chủ tịch Hội di sản Văn hóa huyện Tuyên Hóa) cho biết cây gạo này có từ hàng trăm năm, trước đó ở thôn xã Thạch Hóa có 4 cây, nhưng do những năm chiến tranh, bom đạn cùng với gió bão… nên giờ chỉ còn lại cây gạo duy nhất này.
 |
Cây gạo cổ thụ giữa một bên là cánh đồng mênh mông, một bên là những dãy núi đá vôi trùng điệp đã tạo nên hình ảnh làng quê thân thuộc, yên bình. |
Điều khác biệt là hoa gạo thường có màu đỏ. Tuy nhiên cây gạo ở Thạch Hóa hoa lại có màu vàng cam nên rất khác biệt, rất ít nơi có được.
 |
Khác với cây gạo ở các tỉnh phía bắc, cây gạo cổ thụ ở Thạch Hóa có hoa màu cam, rực rỡ giữa đất trời. |
“Mỗi độ tháng ba về, hoa gạo bắt đầu nở, những bông đầu tiên màu cam, dần dần nở thành màu vàng rực xum xuê cả cây. Nhiều loài chim thường tìm đến cây gạo cổ thụ để kiếm ăn, ríu ran trên cành tạo nên một khung cảnh hữu tình, một bên là cánh đồng mênh mông, một bên là những dãy núi đá vôi trùng điệp”, ông Thiện nói.
 |
Cây gạo có nhiều nhánh, mỗi nhánh với nhiều bông hoa được tạo như những bức tranh uốn lượn giữa không trung. |
 |
Hoa gạo ở Thạch Hóa có 5 cánh dày, màu cam. |
Cán bộ Văn hóa xã Thạch Hóa thông tin thêm, cây gạo cổ thụ ở thôn 3 Thiết Sơn là nhân chứng lịch sử gắn với thời kỳ mở cõi lập làng của các bậc tiền nhân.
"Chúng tôi chỉ nghe các cụ cao niên trong làng kể lại, từ nhỏ đã thấy cây gạo sừng sững, tỏa bóng mát giữa một bên là dãy núi đá vôi và một bên cánh đồng làng, dù trải qua thời kỳ bom đạn ác liệt." - vị cán bộ này nói.
 |
Hoa gạo ở Thạch Hóa có 5 cánh dày, màu cam. |
 |
Mùa hoa gạo nở, nhiều loài chim thường tìm đến cây gạo để kiếm ăn, tạo nên khung cảnh làng quê yên bình, đẹp mắt. (Ảnh: Đinh Huy Trí) |
 |
Cây gạo dưới núi đá vôi, gốc cây có đường kính rộng 10 người ôm không xuể. |
 |
Mỗi độ tháng ba về, cây gạo bung hoa, khoe sắc, nhiều loài chim tìm về. (Ảnh: Đinh Huy Trí) |
 |
Cây gạo bung hoa, khoe sắc tạo nên khung cảnh yên bình, đẹp mắt. |
 |
Cây gạo bung hoa, khoe sắc, nhiều loài chim tìm về ríu rít trên cành. (Ảnh: Đinh Huy Trí) |
 |
Đầu tiên hoa màu cam, dần dần nở thành màu vàng rực xum xuê cả cây. |
Đặc biệt hơn, khi cây gạo nở hoa rực rỡ mỗi độ tháng ba, đến nỗi cách xa hàng cây số, người dân làng Thiết Sơn vẫn có thể nhìn thấy một màu vàng cam từ tán cây gạo già.
 |
Trải qua bao thăng trầm cùng lịch sử, cây gạo vẫn đứng hiên ngang tỏa bóng mát. |
Ông Trần Văn Bằng, Chủ tịch UBND xã Thạch Hóa cho biết: Cây gạo cổ thụ ở thôn 3, Thiết Sơn được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam năm 2023 (là Cây Di sản đầu tiên của tỉnh Quảng Bình), là niềm tự hào của người dân địa phương, là biểu tượng của sức sống mãnh liệt, tinh thần đoàn kết của người dân Thạch Hoá.
 |
Đại diện lãnh đạo huyện Tuyên Hóa trao bằng công nhận Cây Di sản Việt Nam. |
"Hiện xã nhà đang đề xuất cấp trên mở đường vào khu vực cây gạo di sản này để phục vụ nhu cầu tham quan, chiêm ngưỡng của người dân và du khách gần xa", ông Bằng cho biết thêm.
