Khi thuê tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp để bán, tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp được hưởng phí đấu giá theo quy định của Bộ Tài chính hoặc HĐND cấp tỉnh; còn khi Hội đồng bán thì không được hưởng khoản phí này mà chỉ được thanh toán các chi phí liên quan đến cuộc bán đấu giá. Cơ chế này hết sức rõ ràng, tạo điều kiện cho tất cả các tổ chức có đủ điều kiện được tham gia cung cấp dịch vụ bán đấu giá và được hưởng phí đấu giá do việc cung cấp dịch vụ mang lại; cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì kiểm soát được quá trình bán đấu giá thông qua công tác giám sát và các điều khoản ràng buộc trong hợp đồng bán đấu giá.
Nếu tổ chức bán đấu giá thực hiện không tốt, vi phạm các điều khoản trong hợp đồng bán đấu giá thì không những bị phạt mà lần sau cơ quan, đơn vị được giao xử lý TS có quyền không chọn những đơn vị này để bán đấu giá. Vì thế, các tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp phải nỗ lực để đảm bảo việc bán đấu giá công khai, minh bạch, mang lại hiệu quả cao. Đây là kết quả của quá trình xã hội hóa hoạt động bán đấu giá TS xuất phát từ Nghị định số 05/2005/NĐ-CP ngày 18/01/2005 của Chính phủ về bán đấu giá TS với việc hình thành các DN bán đấu giá TS.
Tuy nhiên, đối với cơ chế xử lý tang vật, phương tiện VPHC bị tịch thu sung quỹ nhà nước thì chưa được như vậy. Theo Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh xử lý VPHC năm 2008 và Nghị định số 17/2010/NĐ-CP thì tang vật, phương tiện VPHC sau khi có quyết định tịch thu, cơ quan của người ra quyết định tịch thu chuyển thẳng sang cho Trung tâm dịch vụ bán đấu giá TS hoặc Hội đồng bán đấu giá TS cấp huyện để bán (tùy thuộc vào thẩm quyền của người ra quyết định tịch thu).
Theo phương thức này, việc bán đấu giá của Trung tâm và Hội đồng là thực hiện nhiệm vụ do Nhà nước giao, không phải là hình thức thuê dịch vụ như những TS khác; DN bán đấu giá TS không được tham gia vào việc bán đấu giá loại TS này. Nghị định 17/2010/NĐ-CP cũng quy định rõ việc trả phí đấu giá được thực hiện theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí và hợp đồng bán đấu giá TS. Theo Pháp lệnh phí, lệ phí thì phí là khoản tiền mà tổ chức, cá nhân phải trả khi được một tổ chức, cá nhân khác cung cấp dịch vụ thuộc danh mục phí do Nhà nước quy định.
Do không phải là hoạt động dịch vụ và Nghị định số 17/2010/NĐ-CP không quy định phải ký hợp đồng bán đấu giá TS nên không có cơ sở để trả phí đấu giá cho Trung tâm và Hội đồng khi thực hiện bán đấu giá các loại TS này. Để đảm bảo chi phí bán đấu giá cho các Hội đồng và Trung tâm, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 137/2010/TT-BTC hướng dẫn việc xác định giá khởi điểm của TS nhà nước bán đấu giá và chế độ tài chính của Hội đồng bán đấu giá TS; theo đó, Trung tâm và Hội đồng sẽ được thanh toán các chi phí thực tế phát sinh trong việc bán đấu giá.
Một số Trung tâm dịch vụ bán đấu giá TS cho rằng cần phải trả phí cho Trung tâm, song điều này chưa thể thực hiện được. Một khó khăn nữa khi thực hiện theo cơ chế hiện hành là không có đầu mối để tổng hợp toàn bộ việc xử lý tang vật, phương tiện VPHC (như các loại TS khác) do cơ quan nào ra quyết định tịch thu thì cơ quan đó cứ chuyển giao. Việc chuyển giao này cũng sẽ gặp khó khăn khi các Trung tâm bán đấu giá TS chuyển thành DN bán đấu giá theo quy định tại Nghị định số 17/2010/NĐ-CP.
Do vậy, muốn giải quyết triệt để các vấn đề nêu trên thì cần phải giải quyết từ cái gốc là Pháp lệnh xử lý VPHC. Hy vọng trong Luật xử lý VPHC sắp tới sẽ làm rõ nội dung này theo cơ chế chung áp dụng với các TS nhà nước khác.
L.C.S