 |
| Tiếp xúc với tia UV cường độ mạnh có thể gây ung thư da, tổn thương mắt và ức chế hệ thống miễn dịch |
Tia UV nguy hiểm như thế nào?
Ánh sáng cực tím là bức xạ điện từ vô hình với mắt người. Mặt trời là nguồn bức xạ UV tự nhiên. Tầng ozone hấp thụ bức xạ cực tím có hại và bảo vệ bề mặt trái đất khỏi bị phơi nhiễm. Theo EPA, tầng ozone đang cạn kiệt do sự hiện diện của một số hóa chất như chlorofluorocarbons (CFC), có nghĩa là mức độ bức xạ UV cao hơn sẽ đến bề mặt Trái đất. Nếu tiếp xúc quá nhiều với bức xạ UV có thể gây ung thư da, tổn thương mắt và ức chế hệ thống miễn dịch.
Tác động cấp tính được biết đến nhiều nhất của việc tiếp xúc với tia cực tím quá mức là cháy nắng. Ngoài ra, hầu hết mọi người sẽ bị sạm da do sự kích thích tia cực tím của việc sản xuất melanin, xảy ra trong vòng vài ngày sau khi tiếp xúc. Khả năng chịu tổn thương da phụ thuộc vào loại da, những người có làn da sáng hơn sẽ dễ bị cháy nắng hoặc ban đỏ hơn so với những người có làn da sẫm màu.
Tiếp xúc mãn tính với bức xạ UV cũng gây ra một số thay đổi thoái hóa trong các tế bào, mô sợi và mạch máu của da. Chúng bao gồm tàn nhang, nevi và lentigines, là những vùng sắc tố của da và sắc tố nâu lan tỏa. Bức xạ UV làm tăng tốc độ lão hóa da và mất dần độ đàn hồi của da dẫn đến nếp nhăn và da khô, thô.
Đôi mắt rất nhạy cảm với bức xạ UV. Điều này là do thực tế là giác mạc hấp thụ tia UV liều cao. Điều này có thể gây ra tình trạng bong giác mạc tạm thời - một tình trạng được gọi là mù tuyết. Các tác động mãn tính của việc tiếp xúc với bức xạ UV bao gồm tổn thương giác mạc, đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng. Những điều kiện này cuối cùng có thể dẫn đến mù. Khối u ác tính (dạng ung thư da) cũng có thể phát triển trong mắt người.
Hệ thống miễn dịch là cơ chế bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng và ung thư và thường rất hiệu quả trong việc nhận biết và phản ứng với vi sinh vật xâm nhập.
Các thí nghiệm trên động vật đã chứng minh rằng bức xạ UV có thể thay đổi tiến trình và mức độ nghiêm trọng của khối u da. Ngoài ra, những người được điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch có tỷ lệ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy lớn hơn so với dân số bình thường. Do đó, ngoài vai trò của nó trong việc bắt đầu ung thư da, phơi nắng có thể làm giảm khả năng phòng vệ của cơ thể, điều này thường hạn chế sự phát triển của các khối u da.
Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với mức độ bức xạ UV trong môi trường làm thay đổi hoạt động và phân phối của một số tế bào chịu trách nhiệm kích hoạt phản ứng miễn dịch ở người. Do đó, phơi nắng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng với nhiễm virut, vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm, đã được chứng minh trong một loạt các mô hình động vật. Hơn nữa, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, mức độ bức xạ UV cao có thể làm giảm hiệu quả của vắc-xin. Vì nhiều bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin là cực kỳ dễ lây nhiễm, bất kỳ yếu tố nào dẫn đến việc giảm một chút hiệu quả vắc-xin đều có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng.
Những cách phòng tránh tia UV gây hại
Một cách rất đơn giản để hạn chế tiếp xúc với tia UV là tránh ở ngoài trời dưới ánh nắng trực tiếp quá lâu, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi tia UV mạnh nhất. Nếu bạn không chắc chắn mức độ mạnh của tia mặt trời, hãy sử dụng bài kiểm tra bóng: nếu bóng của bạn ngắn hơn bạn, thì tia sáng mặt trời là mạnh nhất và điều quan trọng là bạn phải tự bảo vệ mình.
Bên cạnh đó, kem chống nắng có các nhân tố bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời (viết tắt là: SPF), có khả năng chống lại tia UV. Chỉ số SPF càng cao, thời gian bảo vệ càng được lâu, tuy nhiên nếu quá cao sẽ gây kích ứng da. Nếu bôi kem chống nắng khi đi ra ngoài, tốt nhất bạn nên chọn loại phổ rộng (Broad Spectrum) để bảo vệ làn da khỏi tia UV đồng thời ở cả 2 loại A và B. Cần lưu ý bôi kem chống nắng từ 20-30 phút trước khi ra ngoài trời. Kem chống nắng chỉ có tác dụng 2-3 tiếng, sau đó cần rửa mặt và thoa lại kem. Đặc biệt, cần bôi lại kem chống nắng sau mỗi 30-60 phút khi hoạt động mạnh, ra nhiều mồ hôi hoặc ở dưới nước.
Khi ra ngoài trời, cần sử dụng những bộ quần áo phù hợp để chống nắng. Quần áo cung cấp mức độ chống tia cực tím khác nhau. Áo sơ mi dài tay, quần dài hoặc váy dài che được nhiều da nhất và được bảo vệ nhiều nhất. Một loại vải dệt chặt bảo vệ tốt hơn so với quần áo dệt lỏng lẻo.
Cùng với quần áo, mũ, khẩu trang, kính râm được xem là những phụ kiện ngăn tia UV hiệu quả. Một chiếc mũ có vành ít nhất 5 – 8 cm xung quanh là lý tưởng vì nó bảo vệ các khu vực thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, như tai, mắt, trán, mũi và da đầu.
Kính râm chống tia cực tím rất quan trọng để bảo vệ vùng da mỏng manh quanh mắt, cũng như chính mắt. Theo Viện Nhãn khoa Mỹ, màu sắc và độ đậm nhạt của mắt kính râm sẽ không nói lên bất kỳ điều gì về khả năng chống tia UV của kính mà bạn đang sử dụng, cũng không nói lên sự nguy hại hay an toàn của kính đối với mắt. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, kính sẫm màu quá còn hại mắt hơn.
Ngoài những cách bảo vệ da từ bên ngoài, bạn nên uống đủ nước giúp da khỏe hơn từ bên trong. Làn da có đủ độ ẩm là một trong những cách chống nắng hiệu quả để đảm bảo sức khỏe cho cơ thể và tăng khả năng chống nắng cho làn da, đặc biệt trong những ngày thời tiết nắng nóng.
