Nâng cao năng lực kiểm soát thuốc lá góp phần giảm tỷ lệ tử vong và gánh nặng kinh tế tại Việt Nam

Tham dự buổi tập huấn có: ThS. BS. Phan Thị Hải – Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế; TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO Việt Nam, ông Kevin Welding - Phó Giám đốc Viện Kiểm soát Thuốc lá Toàn cầu, Trường Y tế Công cộng Bloomberg, Đại học Johns Hopkins, Viện Kiểm soát Thuốc lá Toàn cầu (IGTC); Bà Betsy Fuller – Quỹ Bloomberg Philanthropies cùng các chuyên gia, giảng viên hàng đầu về phòng chống tác hại lá của các tổ chức quốc tế đến từ ừ WHO, Vital Strategies, Liên minh kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA), CTFK ( Tổ chức chiến dịch vì trẻ em không thuốc lá), Đại học Johns Hopkins, Đại học Y tế Công cộng, và các tổ chức đối tác. 

Cùng tham dự là gần 80 học viên là các cán bộ nòng cốt trong công tác phòng chống tác hại của thuốc lá của các Bộ, Ngành, tổ chức và Sở Y tế trên toàn quốc.

Phát biểu tại lễ khai mạc, ThS.BS Phan Thị Hải - Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, đây là lần thứ hai chương trình được tổ chức tại Việt Nam. Trước đó, lớp học đầu tiên diễn ra vào năm 2017 tại thành phố Nha Trang, đã góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ chủ chốt, những người hiện đang giữ vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.

Dẫn số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bà Hải cho biết: thuốc lá tiếp tục là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm. Mỗi năm, thuốc lá cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người trên toàn cầu, trong đó có 1,3 triệu người không hút thuốc nhưng vẫn bị ảnh hưởng do hút thuốc thụ động.

Tại Việt Nam, khoảng 103.000 người tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Bên cạnh thiệt hại về sức khỏe và tính mạng, thuốc lá còn gây gánh nặng lớn về kinh tế, năng suất lao động và môi trường.

Việt Nam đã sớm tham gia Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO (FCTC) từ năm 2004 và ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vào năm 2012. Gần đây, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH13, trong đó quy định cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng kể từ năm 2025, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cũng theo bà Hải, sau hơn 10 năm thực thi Luật PCTHTL, với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và nỗ lực của các địa phương, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận như: Tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới từ 15 tuổi trở lên giảm; Tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc lá tại nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế đều giảm rõ rệt; Nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá được nâng cao đáng kể.

Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức trong phòng chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tình trạng phơi nhiễm khói thuốc tại nhà hàng, quán bar, vũ trường, quán cà phê… vẫn ở mức cao, và sự xuất hiện của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gây khó khăn mới cho công tác quản lý, thực thi.

Do đó, Chương trình tập huấn cán bộ nòng cốt về kiểm soát thuốc lá do Viện Nghiên cứu Toàn cầu về Kiểm soát thuốc lá, trường Đại học Y tế công cộng Johns Hopkins phối hợp với Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá triển khai là một hoạt động thuộc sáng kiến Bloomberg nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.

"Chương trình hướng tới việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ nòng cốt tại các quốc gia có gánh nặng bệnh tật và tử vong cao do thuốc lá gây ra, qua đó tăng cường khả năng tổ chức, triển khai và thực thi hiệu quả các chính sách kiểm soát thuốc lá", bà Hải nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, công tác xây dựng và thực hiện các chính sách kiểm soát thuốc lá đã đạt được những bước tiến nhất định ở nhiều mức độ khác nhau. Tuy nhiên, bà Hải cho rằng, ngành công nghiệp thuốc lá vẫn tiếp tục có những hành động can thiệp vào quá trình xây dựng và thực thi chính sách.

"Chúng ta cũng đang đối mặt với nhiều vấn đề đáng lo ngại như tác động kinh tế của việc kiểm soát thuốc lá; sự cần thiết phải triển khai đồng bộ các biện pháp trong gói MPOWER; việc quản lý thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng; cũng như yêu cầu tăng cường thực thi các quy định của pháp luật về kiểm soát thuốc lá, đặc biệt là trong việc bảo đảm môi trường không khói thuốc", bà Hải nói.

Thông tin thêm về khoá học, bà Hải cho biết, chương trình Tập huấn Nâng cao năng lực quản lý và thực hiện các chương trình, hoạt động về phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2025 sẽ tập trung nhấn mạnh các nguyên tắc lãnh đạo trong mối liên hệ với nhiều chủ đề liên quan đến kiểm soát thuốc lá, bao gồm những nội dung nêu trên. Chương trình được thiết kế dựa trên các thành tố của gói biện pháp MPOWER nhằm giảm nhu cầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá và nicotine.

Chương trình sẽ do các giảng viên trong nước và quốc tế giảng dạy, là những chuyên gia có kinh nghiệm trong các lĩnh vực lãnh đạo kiểm soát thuốc lá, xây dựng và thực thi chính sách, kinh tế học kiểm soát thuốc lá, vận động chính sách, truyền thông và phát triển mạng lưới.

Bà Hải bày tỏ kỳ vọng, sau khi hoàn thành chương trình, học viên tham dự sẽ nâng cao năng lực và kỹ năng tư duy hệ thống, từ đó tăng cường hiệu quả vận động cho việc ban hành và thực thi chính sách nhằm giảm sử dụng thuốc lá tại Việt Nam; Áp dụng được các nguyên tắc điều phối trong công việc hàng ngày và tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan trong công tác kiểm soát thuốc lá; Nâng cao kỹ năng truyền thông, đặc biệt là về phương thức và nội dung truyền thông cho từng đối tượng.