Nâng cao hiệu quả thực hiện nội dung trợ giúp pháp lý trong các Chương trình mục tiêu quốc gia

Hội nghị do đồng chí Tô Thị Thu Hà, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý chủ trì, với sự tham dự của đại diện các sở, ban, ngành, các Trung tâm TGPL Nhà nước của tỉnh An Giang, cùng đại diện chính quyền cơ sở, người có uy tín trong cộng đồng tại một số xã trên địa bàn tỉnh. Đây là hoạt động quan trọng nhằm tổng kết, đánh giá kết quả đã đạt được trong suốt 5 năm triển khai; đồng thời thảo luận những khó khăn, vướng mắc và đề xuất phương hướng, giải pháp cho giai đoạn tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng công tác trợ giúp pháp lý (TGPL) và thực hiện hiệu quả các mục tiêu của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực an sinh xã hội.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Tô Thị Thu Hà nhấn mạnh rằng TGPL đã và đang khẳng định vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người yếu thế, giúp họ tiếp cận kịp thời dịch vụ pháp lý miễn phí khi gặp khó khăn, tranh chấp hoặc vướng mắc về pháp luật. Trong giai đoạn 2021–2025, nội dung TGPL đã được đưa vào các Chương trình mục tiêu quốc gia và được triển khai đồng bộ cùng các chính sách về an sinh xã hội, cụ thể là Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Điều đó chứng tỏ vị trí, vai trò của công tác TGPL đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận bởi những kết quả tích cực trong thời gian qua, thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa pháp luật đến gần hơn với người dân, nhất là ở những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới – nơi người dân còn hạn chế về điều kiện tiếp cận thông tin pháp luật.

Đồng chí cũng nhấn mạnh bối cảnh đặc biệt của năm 2025, năm cuối của giai đoạn triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025, đồng thời là năm bản lề để xây dựng kế hoạch cho giai đoạn 2026–2030. Hội nghị lần này vì vậy có ý nghĩa quan trọng, không chỉ tổng kết mà còn xác định các hướng đi mới nhằm nâng cao chất lượng TGPL trong thời gian tới. Bên cạnh đó, đồng chí dẫn lại tinh thần các văn kiện quan trọng của Trung ương, như Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; Nghị quyết số 66/NQ-TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đối mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Thông báo Kết luận số 108/TB-VPTW năm 2024 của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc phát huy vai trò TGPL trong chính sách an sinh xã hội. Các văn kiện này đều khẳng định rõ định hướng nâng cao chất lượng TGPL, phát huy vai trò TGPL trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội, góp phần đảm bảo bảo vệ quyền con người, quyền công dân, theo tinh thần của Hiến pháp.

Tại Hội nghị, đồng chí Trần Công Lập – Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh An Giang nhấn mạnh vai trò, ý nghĩa và hiệu quả của công tác TGPL trong việc triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới và Phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021–2025. Đồng chí Trần Công Lập đánh giá cao sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương và địa phương, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành và sự hưởng ứng tích cực của Nhân dân, qua đó các chương trình đã đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo và nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân. Với mục tiêu lấy người được TGPL làm trung tâm và nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL, cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất và triển khai đồng bộ các Chương trình mục tiêu quốc gia theo hướng tích hợp; lượng hóa rõ ràng mục tiêu TGPL để làm cơ sở phân bổ nguồn lực và đánh giá hiệu quả, hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Trung tâm TGPL với các cơ quan tiến hành tố tụng và chính quyền cơ sở nhằm bảo đảm người dân tiếp cận dịch vụ TGPL kịp thời; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ người thực hiện TGPL, đặc biệt về kỹ năng làm việc với các đối tượng đặc thù; đồng thời đa dạng hóa các hình thức truyền thông, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và thiết lập các kênh hỗ trợ thuận tiện để nâng cao hiệu quả TGPL.

Trong phần báo cáo kết quả triển khai nội dung TGPL, đồng chí Lê Thị Thúy – Giám đốc Trung tâm Thông tin pháp luật và hỗ trợ, TGPL, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL cho biết công tác TGPL đã đạt được nhiều kết quả ấn tượng trong giai đoạn 2021–2025. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương, hoạt động TGPL đã đi vào thực chất, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của người dân. Số vụ việc TGPL tham gia tố tụng tăng liên tục qua các năm, phản ánh rõ sự quan tâm và nhu cầu của người dân đối với dịch vụ pháp lý miễn phí. Đồng thời, thể chế về hoạt động TGPL ngày một hoàn thiện, nhận thức về vai trò, nhiệm vụ, tầm quan trọng của công tác TGPL của các cơ quan, tổ chức và cá nhân ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, cũng tồn tại một số khó khăn như: địa bàn một số tỉnh rộng, dân cư phân tán, đường giao thông khó khăn khiến việc truyền thông pháp luật chưa đồng đều; trình độ dân trí ở một số vùng còn hạn chế, khiến người dân chưa chủ động tiếp cận TGPL. Một số Trung tâm TGPL chưa được bố trí đủ nhân lực, kinh phí cấp chưa kịp thời; hoạt động tham gia tố tụng đôi khi còn bị động do thiếu phối hợp từ cấp cơ sở. Ngoài ra, sự phát triển nhanh của các dạng tranh chấp mới, nhất là tranh chấp đất đai, gia đình, vay mượn tài sản, đòi hỏi đội ngũ trợ giúp viên phải được bồi dưỡng thường xuyên hơn.

                 Tại hội nghị, đại diện Trung tâm TGPL nhà nước số 1 và số 2 tỉnh An Giang đã trình bày tham luận về thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả triển khai nội dung TGPL trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025. Các tham luận không chỉ đánh giá thực trạng, mà còn đưa ra nhiều đề xuất, định hướng giai đoạn tới, kiến nghị  nhằm nâng cao hiệu quả công tác TGPL trong giai đoạn tới. Theo đó, củng cố hơn nữa mạng lưới kết nối tại cơ sở, coi hòa giải viên, cán bộ tư pháp – hộ tịch, trưởng ấp, người có uy tín trong cộng đồng là những “cánh tay nối dài” của TGPL. Đồng thời, tiếp tục đổi mới truyền thông và tham gia tích cực vào quá trình sửa đổi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017. Các đại biểu cũng thống nhất đề xuất tăng cường cơ chế phối hợp giữa cơ quan tiến hành tố tụng và Trung tâm TGPL, trong đó có việc coi giải thích quyền được TGPL là thủ tục bắt buộc trong quá trình tố tụng. 

Các đại biểu tham dự Hội nghị phát biểu ý kiến

Hội nghị cũng ghi nhận một số ý kiến của đại diện Uỷ ban nhân dân, các tổ chức đoàn thể, người có uy tín tại thôn, bản của một số xã trên địa bàn tỉnh An Giang (xã Ngọc Chúc, xã Thạnh Đông, xã Bình An). Các đại biểu đều nhận định, công tác TGPL không chỉ là hoạt động hỗ trợ pháp lý đơn thuần, mà còn là công cụ quan trọng để bảo đảm công bằng xã hội. Đồng thời, đề xuất phổ biến, truyền thông về TGPL bằng tiếng dân tộc; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là người đồng bào dân tộc, tổ chức các chương trình phát sóng; tuyên truyền pháp luật về các lĩnh vực pháp luật cụ thể như đất đai, hôn nhân gia đình,...mà người dân tại địa bàn hay vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận pháp luật.

Phát biểu bế mạc Hội nghị, đồng chí Tô Thị Thu Hà ghi nhận và biểu dương những kết quả tích cực mà các địa phương đã đạt được trong quá trình triển khai hoạt động TGPL trong thời gian qua; đồng thời tiếp thu đầy đủ các ý kiến trao đổi, các đề xuất của đại biểu tham dự Hội nghị. Đồng chí khẳng định, các thông tin, số liệu và kết quả thảo luận tại Hội nghị là cơ sở thực tiễn quan trọng để Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL nghiên cứu, tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả triển khai TGPL trong các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn mới.