Nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX dịch vụ nông nghiệp

Toàn thành phố hiện có 173 HTX dịch vụ nông nghiệp phải chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật HTX năm 2003, song phần lớn chuyển đổi mang tính hình thức hoặc vẫn hoạt động theo kiểu cũ. Đây là nguyên nhân cơ bản dẫn đến hiệu quả hoạt động của các HTX chưa cao.

"Nửa nạc, nửa mỡ"
Nơi làm việc của ban chủ nhiệm đa số HTX dịch vụ nông nghiệp đều ở trong khu vực trụ sở của UBND các xã như thời “bao cấp”. Các nguyên tắc tự nguyện, tự quyết, tự chủ của HTX, xã viên chưa được tôn trọng. Xã viên không tự nguyện, không góp vốn hoặc góp vốn hình thức (giá trị vốn góp rất thấp). Trong khi đó, theo Luật HTX năm 2003, hoặc dự thảo sửa đổi đã lấy ý kiến đang trình Quốc hội xem xét thông qua, đây là điều kiện bắt buộc. Bộ máy quản lý điều hành HTX tuy gọn nhẹ nhưng thu nhập thấp, bình quân hơn 500.000 đồng/người/tháng.

HTX Nông nghiệp xã Thiên Hương (Thủy Nguyên) làm tốt công tác cung ứng vật tư nông nghiệp, hỗ trợ nông dân phát triển kinh tế. Trong ảnh: Chuyển giao thóc giống cho hộ nông dân.                 Ảnh: Linh Nga

Khi chuyển đổi mô hình, theo chức năng, phần lớn HTX làm dịch vụ thủy lợi, điện, vật tư nông nghiệp và giống cây trồng, con vật nuôi, bảo vệ thực vật, khoa học kỹ thuật. Là xã viên nhưng thực tế hầu hết không đóng góp vốn vào HTX, mang danh xã viên nhưng lại không tham gia vào các hoạt động mang tính tổ chức như bầu ban chủ nhiệm, ban kiểm soát, tham gia xây dựng phương hướng hoạt động. Trong ban chủ nhiệm HTX, đa số thành viên là lãnh đạo cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương tham gia chỉ đạo hoạt động của HTX như thời bao cấp. Bởi HTX vẫn “lệ thuộc” vào nhiều yếu tố như địa điểm, "tín chấp" vay vốn, quan hệ với các doanh nghiệp hỗ trợ địa phương… nên tính độc lập tương đối của HTX cũng không dễ phát huy (mặc dù theo luật, HTX hoạt động như một doanh nghiệp).
Theo Liên minh HTX Hải Phòng, số HTX dịch vụ nông nghiệp có đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chưa tới 1/3 tổng số. Thông qua các đợt hướng dẫn thủ tục của Sở Tài nguyên-Môi trường kết hợp với Liên minh HTX Hải Phòng trong năm 2010 cho thấy, chỉ có hơn 10 HTX đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Hiện nay, các HTX đang cố gắng duy trì hoạt động của các đội bảo vệ thực vật, thủy lợi nội đồng, tưới tiêu, điện… Trong khi đó, tài sản của HTX là hệ thống trạm bơm, kênh mương đều từ mô hình cũ chuyển giao sang, quá trình hoạt động theo mô hình mới không hiệu quả cao nên khó khăn về kinh phí đầu tư sửa chữa các máy bơm, cải tạo kiên cố hóa kênh mương nội đồng. Đầu tư cải tạo, nâng cấp hệ thống này nhiều nơi vẫn do chính quyền địa phương đảm nhận và huy động sự đóng góp của người dân theo phương thức xã hội hóa.  Số HTX dịch vụ nông nghiệp quy mô "toàn xã" vẫn chiếm tỷ lệ chủ yếu và luôn trong tình trạng khó khăn. 

Mấu chốt vẫn là đúng luật

Thực tế vẫn có những HTX dịch vụ nông nghiệp hoạt động hiệu quả như HTX dịch vụ An Hòa, Đồng Thái (An Dương); Hợp Thành (Thủy Nguyên)... Những HTX này được xây dựng từ sự đóng góp vốn của xã viên, quyền lợi và trách nhiệm rõ ràng, được chia lợi nhuận hằng năm. Xã viên muốn tham gia HTX phải có vốn đóng góp trên cơ sở tự nguyện. Những hoạt động dịch vụ của HTX đối với xã viên, hộ nông dân đều trên cơ sở cam kết cụ thể.  Rõ ràng mấu chốt của vấn đề là ở chỗ, cần sớm xóa bỏ bao cấp, quy mô "toàn xã", thực hiện theo đúng Luật HTX. Những HTX có đủ điều kiện cần hoàn chỉnh các thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để có thể vay vốn tại ngân hàng hoặc quan hệ với đối tác cung ứng vật tư, năng lượng phát triển dịch vụ. Nhanh chóng đề xuất với địa phương cấp đất xây dựng trụ sở bằng cách huy động vốn từ sự đóng góp của cá nhân, đơn vị. Trên cơ sở đó, hoạt động theo Luật HTX và Luật Doanh nghiệp, nâng cao chất lượng dịch vụ sản xuất nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Xã viên, các cá nhân và đơn vị tham gia góp vốn vào HTX có trách nhiệm giám sát chặt chẽ hoạt động của Ban chủ nhiệm HTX. Chỉ có như vậy, vai trò của HTX mới được khẳng định và có điều kiện đầu tư cơ sở vật chất, góp phần thúc đẩy kinh tế-xã hội địa phương, xây dựng nông thôn mới.
Minh Nguyệt