Nạn nhân của bạo lực gia đình cần được rút gọn thủ tục để nhận trợ giúp pháp lý ngay lập tức

Phát biểu mở đầu hội nghị, bà Nguyễn Thị Minh Hương – Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam cho biết, thực hiện Kế hoạch số 695/KH – ĐCT ngày 6/3/2025 của Đoàn Chủ tịch TW Hội LHPN Việt Nam về việc phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Hội LHPN Việt Nam tổ chức hội nghị để từ đó Hội có thêm các thông tin, chiều cạnh để làm tốt hơn vai trò góp ý, phản biện xã hội của tổ chức Hội đối với quá trình xây dựng luật nói chung và Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TGPL (Dự thảo Luật) nói riêng.

Cũng theo bà Minh Hương, sự ra đời của Nghị quyết số 205/2025/QH15 ngày 24/6/2025 của Quốc hội về thí điểm Viện KSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc tăng cường vai trò của các tổ chức chính trị – xã hội, trong đó có Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, trong việc tham gia bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các nhóm yếu thế.

Việc sửa đổi Luật TGPL lần này cũng là cơ hội để Hội LHPN Việt Nam có thêm tiếng nói để thể chế hóa vai trò của Hội nhằm tham gia hiệu quả vào các cơ chế bảo vệ quyền dân sự cho phụ nữ và trẻ em, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống TGPL cho nhóm đối tượng đặc thù.

“Chúng tôi mong muốn được lắng nghe nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm để định hướng cho Hội các nội dung góp ý, phản biện xã hội đối với Dự thảo Luật một cách toàn diện”, bà Minh Hương nhấn mạnh.

Trình bày về các điểm mới trong Dự thảo Luật, bà Vũ Thị Hường - Phó Vụ trưởng Vụ Phổ biến giáo dục và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp cho biết mặc dù nội dung Dự thảo Luật không đề cập đến vấn đề giới nhưng việc mở rộng thêm diện người được TGPL trong luật đã bao hàm cả vấn đề giới nhằm bảo đảm tối đa quyền được tiếp cận pháp luật, TGPL cho các đối tượng yếu thế, phù hợp với thông lệ quốc tế và các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như để hướng tới mục tiêu không ai bị bỏ lại phía sau.

TS.Hoàng Thị Lan Phương - Giảng viên Khoa Hành chính - Nhà nước Trường Đại học Luật Hà Nội đánh giá cao Dự thảo Luật đã có những bổ sung quan trọng như đưa các đối tượng là người khuyết tật, nạn nhân, người đang trong quá trình là xác định là nạn nhân của hành vi mua bán người vào diện được TGPL. Đây là điểm tích cực, đặc biệt là đối với phụ nữ là nạn nhân của mua bán người, một nhóm đối tượng dễ bị tổn thương cao.

“Để đảm bảo hiệu quả can thiệp, đặc biệt đối với nhóm phụ nữ là nạn nhân của bạo lực gia đình (BLGĐ), đề nghị Dự thảo Luật cần có quy định rõ ràng, cụ thể hơn về cơ chế phân loại và hỗ trợ khẩn cấp ở giai đoạn trước tố tụng theo hướng phân loại trường hợp khẩn cấp: quy định rõ phụ nữ là nạn nhân của BLGĐ thuộc nhóm được ưu tiên, rút gọn thủ tục để nhận TGPL ngay lập tức (dưới hình thức tư vấn); mở rộng hình thức TGPL ở giai đoạn trước tố tụng theo hướng cụ thể hóa các nội dung tư vấn bao gồm: tư vấn về các quyền và lợi ích hợp pháp theo Luật Phòng, chống BLGĐ; hướng dẫn thủ tục tố cáo, báo tin và yêu cầu áp dụng biện pháp bảo vệ (như quyết định cấm tiếp xúc, yêu cầu tạm lánh); hỗ trợ liên hệ và cung cấp thông tin các cơ sở, địa chỉ tạm lánh và các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân khác.

Việc quy định rõ ràng này sẽ đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa Luật TGPL và Luật Phòng chống BLGĐ, giúp nạn nhân BLGĐ nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng, kịp thời, là yếu tố then chốt để bảo vệ tính mạng, sức khỏe và nhân phẩm của họ”, - TS.Hoàng Thị Lan Phương nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, góp ý với tư cách cá nhân chuyên gia, bà Lê Thị Phương Thúy - Giảng viên Học viện Phụ nữ Việt Nam cũng tham luận đưa ra quan điểm đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc nhóm người bị BLGĐ trong vụ việc BLGĐ; cần được THPL kịp thời như đối với đối tượng bị mua bán người (là nhóm người bị mất tự do, bị kiểm soát thậm chí bị hành hạ về thể chất và ít nhiều đều có bị ảnh hưởng ít nhiều về tâm thần) mà không bị phụ thuộc là một “trong các trường hợp sau đây có khó khăn về tài chính”.

Bởi vì hầu hết các trường hợp bị BLGĐ (dù có khả năng kiếm tiền hay có thu nhập đủ sống) thì đều thiếu hiểu biết về pháp luật, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, hầu hết họ đều mất quyền tự do và độc lập về tinh thần, thể chất và kinh tế; đều thiếu sự trợ giúp, đồng hành của bên thứ 3 nên mới “phải chịu đựng” bạo lực kéo dài, luôn sống trong sự sợ hãi.

“Hơn nữa, trong giai đoạn thực hiện Luật Phòng, chống BLGĐ từ năm 2007, việc thực hiện TGPL mới chỉ tập trung cho hòa giải ở cơ sở, nhiều địa phương ưu tiên hòa giải thành (chi trả cao hơn cho hòa giải thành) mà chưa thực sự chuyên nghiệp, chưa đảm bảo bình đẳng giới và đảm bảo quyền tự quyết của người bị BLGĐ, đặc biệt là đối với những người bị hình thức bạo lực kiểm soát về kinh tế, điều kiện sống”, bà Lê Thị Phương Thúy chia sẻ.